Những tác phẩm điêu khắc nổi tiếng nhất mọi thời đại (Phần 5)

22. Robert Smithson, Spiral Jetty, 1970

Trong bối cảnh phong trào phản văn hóa của thập niên 1960 và 1970, nhiều nghệ sĩ đã nổi dậy chống lại chủ nghĩa thương mại trong thế giới phòng tranh, từ đó phát triển những hình thức nghệ thuật hoàn toàn mới, chẳng hạn như earthworks (nghệ thuật đất). Được biết đến với tên gọi land art, thể loại này có một nhân vật tiên phong là Robert Smithson (1938–1973). Cùng với những nghệ sĩ như Michael Heizer, Walter De Maria và James Turrell, Smithson đã đặt chân vào các vùng sa mạc phía Tây nước Mỹ để tạo nên những tác phẩm đồ sộ, tương tác trực tiếp với môi trường tự nhiên.

Phương pháp site-specific—chỉ những tác phẩm gắn liền với địa điểm nhất định—thường sử dụng nguyên liệu có sẵn tại nơi thực hiện. Một ví dụ tiêu biểu là Spiral Jetty của Smithson, một cấu trúc hình xoắn ốc kéo dài ra hồ Great Salt Lake từ Rozel Point, nằm ở bờ đông bắc của hồ. Được xây dựng bằng bùn, tinh thể muối và đá bazan khai thác ngay tại chỗ, Spiral Jetty có chiều dài 1.500 feet (khoảng 457 mét) và rộng 15 feet (khoảng 4,5 mét).

Trong nhiều thập kỷ, tác phẩm bị chìm dưới mặt nước, cho đến khi hạn hán vào đầu những năm 2000 khiến nó trồi lên một lần nữa. Đến năm 2017, Spiral Jetty được công nhận là tác phẩm nghệ thuật chính thức của tiểu bang Utah.

23. Louise Bourgeois, Spider, 1996

Tác phẩm tiêu biểu của nghệ sĩ gốc Pháp, Spider, được tạo ra vào giữa thập niên 1990 khi Louise Bourgeois (1911–2010) đã ngoài tám mươi tuổi. Tác phẩm này tồn tại dưới nhiều phiên bản với các kích thước khác nhau, trong đó có những phiên bản có quy mô hoành tráng.

Spider là một sự tri ân dành cho mẹ của Bourgeois, một người chuyên phục chế thảm dệt—từ đó liên hệ đến đặc tính giăng tơ của loài nhện. Với hình dáng vừa bảo bọc, vừa có phần đáng sợ, tác phẩm phản ánh những cảm xúc phức tạp của Bourgeois về mối quan hệ gia đình và ký ức tuổi thơ, đồng thời trở thành biểu tượng mạnh mẽ về sự chăm sóc, sáng tạo và cả sự mong manh.

24. Antony Gormley, The Angel of the North, 1998

Antony Gormley, người đoạt giải Turner danh giá năm 1994, là một trong những nhà điêu khắc đương đại nổi bật nhất Vương quốc Anh. Ông được biết đến trên toàn thế giới nhờ cách tiếp cận độc đáo với nghệ thuật tượng hình, trong đó các biến thể về tỷ lệ và phong cách hầu hết đều dựa trên một khuôn mẫu chung: bản đúc cơ thể chính ông.

Điều này cũng đúng với tác phẩm Angel of the North, bức tượng khổng lồ nằm gần thị trấn Gateshead, đông bắc nước Anh. Được đặt bên cạnh một tuyến đường cao tốc quan trọng, Angel vươn cao 66 feet (khoảng 20 mét) và có sải cánh rộng tới 177 feet (hơn 54 mét). Theo Gormley, tác phẩm này đóng vai trò như một cột mốc mang tính biểu tượng, đánh dấu sự chuyển đổi của nước Anh từ quá khứ công nghiệp (bức tượng được đặt ngay tại vùng khai thác than, trung tâm của Cách mạng Công nghiệp) sang một tương lai hậu công nghiệp.

25. Anish Kapoor, Cloud Gate, 2006

Được người dân Chicago trìu mến gọi là “The Bean” do hình dạng elip cong đặc trưng, Cloud Gate của Anish Kapoor là tác phẩm nghệ thuật công cộng mang tính biểu tượng tại Công viên Millennium. Vừa mang tính nghệ thuật vừa có yếu tố kiến trúc, tác phẩm này trở thành một điểm nhấn thu hút du khách, đặc biệt là những người yêu thích chụp ảnh.

Được chế tác từ thép không gỉ phản chiếu, Cloud Gate tạo hiệu ứng gương soi độc đáo, biến khung cảnh xung quanh thành những hình ảnh méo mó đầy thú vị. Với quy mô lớn và khả năng tương tác cao, đây là tác phẩm nổi tiếng nhất của Kapoor, thu hút hàng triệu du khách mỗi năm.

26. Rachel Harrison, Alexander the Great, 2007

Rachel Harrison kết hợp chủ nghĩa hình thức tinh tế với khả năng gán nhiều tầng ý nghĩa—bao gồm cả ý nghĩa chính trị—cho những yếu tố tưởng chừng trừu tượng. Bà đặt câu hỏi về tính hoành tráng trong nghệ thuật điêu khắc và đặc quyền nam giới thường đi kèm với nó.

Phần lớn tác phẩm của Harrison được tạo nên bằng cách xếp chồng và sắp đặt các khối xốp Styrofoam, sau đó phủ lên một lớp xi măng và các nét vẽ phóng khoáng. Điểm nhấn đặc trưng của bà là việc thêm vào một vật thể tìm thấy, đôi khi chỉ một, đôi khi là sự kết hợp của nhiều yếu tố. Một ví dụ điển hình là tác phẩm với hình nộm đứng trên một khối đá kéo dài, rực rỡ sắc màu, khoác áo choàng và đeo chiếc mặt nạ Lincoln ngược. Hình ảnh này châm biếm quan điểm vĩ nhân trong lịch sử, gợi liên tưởng đến những nhà chinh phục thời cổ đại đứng trên bệ đá—nhưng với màu sắc của một chú hề.

Đọc tiếp: Phần 1

Đọc tiếp: Phần 2

Đọc tiếp: Phần 3

Đọc tiếp: Phần 4

Nguồn tham khảo: The top famous sculptures of all time

Biên dịch: Hoàng Linh