25 tác phẩm định hình thế giới nghệ thuật năm 2024 (Phần 8)

4. Frieda Toranzo Jaeger, Rage is a machine in times of senselessness, 2024

Tại Venice Biennale năm nay, những góc nhìn bị gạt ra ngoài lề—của các nghệ sĩ đến từ Nam bán cầu, với kiến thức bản địa và những người làm đồ thủ công nữ tính—hiện diện khắp nơi. Tuy nhiên, trong tác phẩm này, Frieda Toranzo Jaeger đã đưa ra một liều lượng hoài nghi lành mạnh về tất cả những sự bao hàm đó, đặt câu hỏi về thái độ phức tạp của những "đấng cứu thế" vẫn coi các cấu trúc phương Tây như Biennale là đỉnh cao của văn hóa. Trong tác phẩm nhiều tấm này, cũng như trong nhiều tác phẩm khác của mình, Toranzo Jaeger đã tiếp thu các quy ước của hội họa châu Âu—như polyptych, hình tượng—nhưng lại thực hiện chúng theo một cách không hoàn hảo, có phần "tệ hại". Sau đó, bà mời những thành viên trong gia đình, những người được đào tạo về kỹ thuật thêu truyền thống của người bản địa, tham gia vào công việc luồn chỉ qua vải, như một cách “chèn truyền thống bản địa vào truyền thống phương Tây,” như bà đã chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn.

Làm việc với quy mô lớn hơn bao giờ hết, Toranzo Jaeger vẽ nên một phong cảnh tĩnh lặng, nơi những bữa tiệc thác loạn của những người đồng tính nữ được bao quanh bởi hình ảnh của những cỗ máy tương lai, được dệt bằng các dải ruy băng và khoen như những vật thể trói buộc. Một phiên bản của bức tranh Viva la Vida (1954) của Frida Kahlo cũng hiện diện trong tác phẩm, với các quả dưa hấu cắt nhỏ và một quả dưa hấu của chính Toranzo Jaeger, kèm theo dòng chữ “VIVA PALESTINA!”. Những nhà phê bình thường tự hỏi liệu hội họa và chính trị có thực sự thuộc về nhau không. Toranzo Jaeger nhắc nhở chúng ta rằng cả hai đều có mối liên hệ sâu sắc trong lịch sử: hội họa là một cấu trúc phương Tây mà người châu Âu đã phát triển, rồi sau đó bóp méo nó để biện minh cho quyền tối cao của người da trắng, như thể các nền văn hóa khác không có bảo tàng chứa đầy tranh vẽ thì vốn dĩ kém cỏi hơn.
— Emily Watlington

3. Shahzia Sikander, Nhân chứng, 2023

Nhân chứng của Shahzia Sikander là một tác phẩm điêu khắc đầy ấn tượng, miêu tả một người phụ nữ có những chiếc sừng hoặc bím tóc uốn cong ra khỏi đầu và nhiều chi rắn thay vì cánh tay như bình thường. Được coi là một biểu tượng cho phụ nữ và công lý, tác phẩm cao 18 feet này được Madison Square Park Conservancy đặt hàng vào năm 2023 và sau đó được chuyển đến Texas, nơi nó được lắp đặt tại khuôn viên Đại học Houston vào đầu năm nay. Ngay lập tức, tác phẩm đã trở thành tâm điểm của một cuộc tranh cãi, đặc biệt là từ phía những người hoạt động chống phá thai, những người cho rằng đây là một sự tôn vinh "ma quái" đối với phá thai và Thẩm phán Tòa án Tối cao Ruth Bader Ginsburg.

Vào mùa hè, tác phẩm điêu khắc đã bị chặt đầu, và các quan chức cho biết đây là hành động cố ý. Sau sự kiện này, Sikander đã viết trong một bài xã luận trên Washington Post, bày tỏ rằng cô sẽ không sửa chữa tác phẩm điêu khắc. "Tôi muốn để nó bị chặt đầu, để mọi người có thể thấy. Tác phẩm này giờ đây là nhân chứng cho những rạn nứt trong đất nước chúng ta."
— Daniel Cassady

2. Demian DinéYazhi’, Chúng ta phải ngừng tưởng tượng về ngày tận thế/diệt chủng + chúng ta phải tưởng tượng về sự giải phóng, 2024

Có thể nói rằng triển lãm Whitney Biennial năm nay ít gây tranh cãi hơn so với các năm trước, và chính điều này lại trở thành lý do khiến nó gây tranh cãi—các nhà phê bình tại các ấn phẩm chính thống phàn nàn rằng các nghệ sĩ tham gia đã quá an toàn trong các tác phẩm của mình. Tuy nhiên, chỉ những ai không dấn thân vào sự sâu sắc của những tác phẩm trưng bày mới nhận thấy sự thiếu vắng đối đầu, và tác phẩm điêu khắc này là minh chứng rõ ràng.

Tác phẩm của Demian DinéYazhi’ phát sáng cụm từ tiêu đề của nó bằng những ánh đèn đỏ nhấp nháy liên tục, với các từ và chữ cái tối đi một cách ngẫu nhiên. Chính trị trong tác phẩm có vẻ như đã được phơi bày rõ ràng, nhưng nó lại chứa đựng một bí mật: tại nhiều thời điểm, tác phẩm này lóe lên cụm từ "Tự do cho Palestine", một thông điệp mà ngay cả Whitney cũng không nhận ra cho đến khi New York Times đưa tin về nó. Dù không phải là tác phẩm phức tạp nhất về mặt hình thức trong Biennial, nhưng tác phẩm này lại là một trong những minh họa rõ ràng nhất cho một xu hướng đang nổi lên, không chỉ trong triển lãm này mà còn trong bối cảnh toàn cầu hiện nay. Thay vì công khai tuyên bố tác phẩm nói về cuộc chiến ở Gaza, DinéYazhi’ đã để cho người xem tự tìm hiểu, lặng lẽ lồng ghép một bình luận sâu sắc vào trong một tác phẩm dễ bị hiểu lầm là chủ nghĩa hoạt động nghiêm túc. Để hiểu được thông điệp này, người xem cần phải nỗ lực, đọc giữa các dòng và vượt qua sự khiêu khích mà tác phẩm mang lại.
— Alex Greenberger

1. Archie Moore, kith and kinness, 2024

Khi bước vào Nhà triển lãm Úc tại Venice Biennale năm nay, người xem ngay lập tức cảm nhận được không khí im lặng và tĩnh lặng của công trình sắp đặt này. Dọc theo các bức tường của không gian triển lãm, một cây phả hệ rộng lớn được vẽ bằng phấn do Archie Moore tạo ra, nghệ sĩ có dòng dõi Kamilaroi và Bigambul bên mẹ, và Anh và Scotland bên cha. Cây phả hệ này kéo dài khoảng 2.400 thế hệ, tương đương với 65.000 năm, và nó là minh chứng cho sự sống còn, bất chấp tất cả những khổ đau đã xảy ra. Như Moore chia sẻ với ARTnews, “Chúng tôi vẫn ở đây và tiếp tục duy trì các hoạt động văn hóa của mình."

Một phần của cây phả hệ đã bị xóa bỏ một cách có chủ đích, với ý tưởng giữ lại không gian cho những tổ tiên đã khuất trong lịch sử, những người mà ký ức về họ không thể nào được phục hồi. Ở trung tâm của không gian là một hồ tưởng niệm màu đen nông, trên đó đặt một chiếc bàn chứa đầy các báo cáo điều tra của cảnh sát về cái chết của những người dân tộc đầu tiên trong các vụ giam giữ của cảnh sát tại Úc. Các chữ viết trên những tài liệu này đều hoàn toàn không thể đọc được, và đó chính là thông điệp mà Moore muốn truyền tải. Đối diện với những tài liệu khổng lồ về tất cả các vụ bạo lực chống lại người dân tộc đầu tiên, sự choáng ngợp gần như khiến người xem cảm thấy tê liệt. Không có gì ngạc nhiên khi gian hàng mạnh mẽ này đã giành giải Sư tử vàng tại Biennale.
— Maximilíano Durón

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Artnews