Các giám tuyển trên toàn cầu đang tạo ra sự thay đổi văn hóa như thế nào? (Phần 2)

Quyền lực của người giám tuyển trong việc tác động đến sự thay đổi văn hóa

Nếu công tác giám tuyển là cầu nối giữa nghệ thuật, khán giả và bối cảnh, thì trách nhiệm của người giám tuyển chắc chắn sẽ liên tục thay đổi. Ngày nay, các bảo tàng và triển lãm ngày càng phải chịu trách nhiệm giải quyết những vấn đề lớn trong xã hội, đồng thời cam kết bảo vệ sự đa dạng. Rujeko Hockley, một giám tuyển nổi bật, nhấn mạnh: "Tôi tin rằng mọi người nên tập trung vào những gì họ cảm thấy cấp thiết nhất trong từng thời điểm văn hóa." Bà cho rằng khi làm việc từ một nơi có sự quan tâm sâu sắc, điều đó sẽ tác động đến người khác, ngay cả khi tài liệu đó là mới mẻ đối với họ, và điều đó sẽ khơi dậy sự tò mò.

Hockley, sinh ra tại Harare với cha là người Anh và mẹ là người Zimbabwe, đã đồng giám tuyển cho triển lãm "We Wanted a Revolution: Black Radical Women, 1965–85" tại Bảo tàng Brooklyn vào năm 2017. Triển lãm này xem xét các ưu tiên chính trị, xã hội, văn hóa và thẩm mỹ của phụ nữ da màu trong thời kỳ thứ hai của phong trào nữ quyền. Bà nói: "Tôi cam kết làm nổi bật những nghệ sĩ bị bỏ qua hoặc bị loại trừ, tạo ra những cuộc trò chuyện mới và mở rộng phạm vi quan tâm của chúng ta." Đây cũng là tầm nhìn mà bà đang áp dụng cho Whitney Biennial sắp tới, một sự kiện được xem là đa dạng nhất trong lịch sử bảo tàng.

Trong những năm gần đây, việc mở rộng nghệ thuật vượt ra ngoài góc nhìn phương Tây đã trở thành chìa khóa cho các giám tuyển toàn cầu, giúp định hình lại các bảo tàng trên khắp thế giới. Manuela Moscoso, đồng sáng lập dự án Zarigüeya, nhấn mạnh: "Vẫn còn rất nhiều việc phải làm để hiểu rõ về quá khứ thuộc địa của chúng ta." Bà tiếp tục: "Bạn có thể chỉ trích những bảo tàng này mà không cần phải phá hủy chúng. Bạn cần phải bảo vệ và trao quyền cho chúng."

Chính những quan điểm và nỗ lực này từ các giám tuyển không chỉ góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn hóa mà còn mở ra cơ hội cho sự thay đổi tích cực trong cách mà nghệ thuật được tiếp cận và đánh giá trong xã hội hiện đại.

Giám tuyển trên toàn thế giới

Mỗi khu vực đều mang đến những thách thức và cơ hội riêng cho các giám tuyển. Kate Fowle, giám tuyển trưởng tại Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Garage ở Moscow, chia sẻ: “Những thách thức hiện tại ở Nga bao gồm việc liên tục phải xin thị thực—cả cho các nghệ sĩ Nga khi họ muốn tham gia các buổi biểu diễn quốc tế, cũng như cho nhiều nghệ sĩ khác muốn vào đất nước này.” Tuy nhiên, việc hoạt động từ Moscow cũng mang đến cho Fowle cơ hội để “thử nghiệm các ý tưởng về cách các tổ chức có thể hoạt động mà không bị ràng buộc bởi di sản của các mô hình bảo tàng thế kỷ 19 và 20.”

Tại Trung Quốc, Aric Chen, giám tuyển của Design Miami, nhấn mạnh rằng đất nước này “thiếu các tổ chức độc lập mạnh mẽ, một phần lớn là do cấu trúc chính trị.” Dù vậy, Chen, người từng giữ các vai trò tại Tuần lễ Thiết kế Bắc Kinh và Bảo tàng M+ ở Hồng Kông, nhận thấy rằng “có rất ít cách làm việc cố định, điều này tạo ra nhiều không gian cho sự thử nghiệm. Trong ý nghĩa đó, các giám tuyển ít lo sợ về việc thất bại hơn.”

Những khó khăn và cơ hội này không chỉ phản ánh sự đa dạng trong bối cảnh văn hóa mà còn cho thấy cách mà các giám tuyển đang tìm kiếm những phương thức mới để thúc đẩy nghệ thuật và giao lưu văn hóa trong một thế giới không ngừng thay đổi.

Tương lai của các triển lãm bom tấn

Các bảo tàng và tổ chức nghệ thuật đang ngày càng chịu áp lực để tăng lượng người tham dự và doanh thu, dẫn đến việc chuyển sang các "triển lãm bom tấn." Ví dụ, triển lãm Basquiat năm 2018 tại Barbican ở London đã thu hút hơn 215.000 người, lập kỷ lục cho phòng trưng bày, trong khi triển lãm "Heavenly Bodies: Fashion and the Catholic Imagination" tại Bảo tàng Met của New York đón hơn 1.650.000 du khách. Tuy nhiên, các nhà bình luận văn hóa cảnh báo rằng xu hướng này có thể gây hại cho các bảo tàng, vì việc liên tục nâng cao tiêu chuẩn có thể tạo ra sự cạnh tranh không bền vững.

Andrew Bolton, giám tuyển chính của Viện Trang phục thuộc Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan, chia sẻ: “Có rất nhiều áp lực để đưa ra một ý tưởng chu đáo và mang tính khái niệm, nhưng cũng phải phổ biến và có sức hấp dẫn đối với khán giả.” Ông cho biết, mặc dù áp lực lớn, vẫn có thể tạo ra những triển lãm chất lượng mà không cần những cảnh tượng hoành tráng. “Tôi đang do dự vì vẫn đang suy nghĩ về giai đoạn tiếp theo của Met liên quan đến các triển lãm thời trang, nhưng tôi biết rằng tôi muốn tiếp tục những gì chúng tôi đã làm.”

Với những thách thức và cơ hội mới, vai trò của người giám tuyển sẽ tiếp tục phát triển, đồng thời thích ứng với sự thay đổi của thế giới nghệ thuật hiện đại. Điều này có thể dẫn đến những cách tiếp cận sáng tạo hơn, khi các giám tuyển tìm kiếm sự cân bằng giữa việc thu hút khán giả và giữ vững chất lượng nghệ thuật trong các triển lãm của họ.

Xem tiếp phần 1

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: VOUGE