Robert Rauschenberg và tác phẩm hoành tráng Barge trở lại Guggenheim New York

( Robert Rauschenberg, Untitled (1963), detail. Collection of the Solomon R. Guggenheim Museum, New York, purchased with funds contributed by Elaine and Werner Dannheisser and the Dannheisser )

Hai bảo tàng lớn tại New York đang kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Robert Rauschenberg (1925–2008) vào mùa thu năm nay bằng những triển lãm tập trung khai thác những giai đoạn ít được biết đến trong sự nghiệp sáng tạo đa dạng của ông.

Tại Guggenheim New York, bức tranh lụa in khổ lớn Barge (1962–63) của Rauschenberg sẽ trở lại New York vào tháng 10, lần đầu tiên sau gần một phần tư thế kỷ, trong một triển lãm nhấn mạnh bộ sưu tập sâu rộng của bảo tàng về tác phẩm của ông. Chỉ cách đó vài dãy phố, Bảo tàng Thành phố New York (MCNY) sẽ trưng bày những tác phẩm ít được ca ngợi của ông trong lĩnh vực nhiếp ảnh, đặc biệt là cách Rauschenberg hướng ống kính của mình về thành phố New York.

Điều thú vị là cả hai triển lãm đều không trưng bày loạt tác phẩm “Combines” – những sáng tác kết hợp đồ vật thường ngày và động vật nhồi bông vốn làm nên tên tuổi của ông – mà thay vào đó tập trung vào những khía cạnh khác trong thực hành sáng tạo phong phú của ông.

“Ông có sự nghiệp dài lâu, phong phú và cực kỳ sáng tạo,” Joan Young – Giám đốc cao cấp phụ trách giám tuyển của Guggenheim – chia sẻ. Bà đã làm việc tại bảo tàng từ sau triển lãm lớn của Rauschenberg năm 1997, một sự kiện khổng lồ lấp đầy không chỉ trụ sở chính trên Đại lộ Năm mà còn cả hai không gian vệ tinh. “Đó là triển lãm lớn nhất tôi từng thực hiện.”

Triển lãm mới của Guggenheim, vừa được công bố, sẽ chỉ chiếm một phòng trưng bày. Với tiêu đề Life Can’t Be Stopped, đây là thời khắc quan trọng đối với cả Rauschenberg và Guggenheim, nơi từng là một trong những tổ chức đầu tiên trưng bày tác phẩm của ông. Các hoạt động kỷ niệm sinh nhật lần thứ 100 của ông được Robert Rauschenberg Foundation giám sát, tổ chức này cho Guggenheim mượn nhiều tác phẩm và hỗ trợ hàng loạt triển lãm khác trên toàn cầu nhằm tri ân sự kiện trọng đại này. Triển lãm cũng là một phần trong chuỗi “Focus” mà bảo tàng ra mắt từ tháng 11 năm ngoái, với mục tiêu làm nổi bật kho tàng nghệ thuật đồ sộ của mình.

Tầm quan trọng của Barge

Trong bộ sưu tập ấn tượng về Rauschenberg của Guggenheim, Barge là một bức tranh đen trắng khổng lồ dài 32 feet (gần 10 mét).

“Nó mang một chất điện ảnh và toàn cảnh rất mạnh mẽ,” Young cho biết. “Bạn phải di chuyển dọc theo bức tranh để chiêm ngưỡng. Bạn không thể hấp thụ hết trong một lần nhìn. Và bạn thật sự cảm nhận được sự vận động của Rauschenberg khi ông sáng tác.” Bức tranh được thực hiện vào đầu những năm 1960, khi ông cũng tham gia vào nghệ thuật trình diễn, thiết kế bối cảnh và trang phục cho Merce Cunningham cũng như cho chính các tác phẩm trình diễn của mình.

( Robert Rauschenberg exhibition at the Venice Biennale, 1964 )

Guggenheim mua lại Barge năm 1997, thuộc sở hữu chung của bảo tàng tại New York và chi nhánh Bilbao ở Tây Ban Nha. Tuy nhiên, nó chưa từng xuất hiện ở Manhattan kể từ năm 2001, mà chủ yếu được trưng bày tại Bilbao hoặc lưu diễn các triển lãm khác. Guggenheim New York thường dành khu vực trưng bày xoắn ốc nổi tiếng của mình cho triển lãm tạm thời, khiến không gian còn lại khá hạn chế để trưng bày các tác phẩm quy mô lớn như vậy. Ngược lại, Guggenheim Bilbao nhiều năm qua đã dành toàn bộ tầng ba để trưng bày bộ sưu tập thường trực, cho phép Barge chiếm vị trí trung tâm.

Đây là tác phẩm lớn nhất trong 79 bức in lụa mà Rauschenberg thực hiện từ năm 1963 đến 1965. Việc ông khám phá kỹ thuật này – cùng thời điểm với họa sĩ Andy Warhol (1928–1987) – là trọng tâm của triển lãm tại Guggenheim.

Các nhà nghiên cứu hội họa còn tranh luận xem ai trong hai người sử dụng in lụa trước tiên. Young cho rằng có lẽ là Warhol, nhưng có khả năng ông lấy cảm hứng từ kỹ thuật vẽ chuyển ảnh của Rauschenberg – cách ông dùng hình ảnh báo chí và tạp chí qua kỹ thuật chuyển thay vì cắt dán.

“Có câu chuyện kể rằng Bob [Rauschenberg] ghé thăm xưởng của Andy và cả hai quyết định trao đổi,” Young nói. “Ông nhờ Andy tiết lộ nguồn làm bản in lụa thương mại, đổi lại Warhol xin Bob những bức ảnh để dùng trong tranh của mình. Thực tế, Warhol đã tạo ra nhiều tác phẩm từ chính những bức ảnh mà Bob chia sẻ!”

Cách Rauschenberg sử dụng nhiếp ảnh

( Robert Rauschenberg, New York (1983)

Khi thực hành sáng tạo phát triển, Rauschenberg chuyển từ việc dùng hình ảnh sưu tầm sang tích hợp chính những bức ảnh ông tự chụp vào tác phẩm. Và những bức ảnh này cũng được xem là tác phẩm nghệ thuật độc lập – điều mà triển lãm của MCNY muốn làm rõ.

“Bằng việc đưa nhiếp ảnh và các đồ vật thường ngày vào trong nghệ thuật, Robert Rauschenberg đã đặt hiện thực của đời sống vào trung tâm sáng tác, làm mờ ranh giới truyền thống giữa nghệ thuật và đời sống, đồng thời buộc chúng ta phải quan sát kỹ hơn thế giới xung quanh,” Sean Corcoran – Giám tuyển cao cấp mảng in ấn và nhiếp ảnh tại MCNY – cho biết qua email. “Tác phẩm của ông vẫn còn vang vọng mạnh mẽ trong một thế giới ngày càng ngập tràn hình ảnh.”

“Ngay cả trước thời internet, Rauschenberg đã phản ứng – và chính ông cũng từng nói – về sự bão hòa của kích thích thị giác trong truyền thông đại chúng, truyền hình, điện ảnh và quảng cáo,” Young đồng tình. “Sẽ rất thú vị khi hình ảnh nhiếp ảnh có mặt mạnh mẽ trong triển lãm của chúng tôi, và ngay gần đó, khán giả cũng có thể chiêm ngưỡng và đánh giá nhiếp ảnh của ông như một phương tiện sáng tạo độc lập.”

Cả hai triển lãm này đánh dấu lần đầu tiên tác phẩm của Rauschenberg trở lại các bảo tàng New York kể từ triển lãm hồi tưởng năm 2017 do MoMA New York và Tate Modern London phối hợp tổ chức.

Triển lãm Robert Rauschenberg: Life Can’t Be Stopped sẽ diễn ra từ ngày 10/10/2025 đến 05/04/2026 tại Guggenheim New York, số 1071 Đại lộ Năm, New York.

Nguồn : Robert Rauschenberg’s Monumental ‘Barge’ Returns to New York’s Guggenheim

Biên dịch : Bảo Long