-
-
-
Tổng tiền thanh toán:
-
Tin tức
Nghệ sĩ người Mỹ gốc Á tiên phong mà bạn cần biết tên (Phần 4)
Khi Tháng Lịch sử Người Mỹ gốc Á và Người dân các đảo Thái Bình Dương dần khép lại, đây là dịp quan trọng để nhìn lại và ghi nhận những đóng góp to lớn của các nghệ sĩ, kiến trúc sư, nhà sưu tập và nhà hoạt động thuộc cộng đồng AAPI – những người đã làm thay đổi dòng chảy của lịch sử nghệ thuật không chỉ tại Hoa Kỳ mà còn trên toàn thế giới.
Dưới đây là danh sách 25 nghệ sĩ gốc Á và người dân các đảo Thái Bình Dương đã để lại dấu ấn sâu đậm trong nghệ thuật hiện đại và đương đại – với những tác phẩm trải dài trên nhiều chất liệu, phong cách và trào lưu nghệ thuật khác nhau.
Martin Wong (1946–1999)
Martin Wong là một nghệ sĩ mang hai dòng máu Trung Quốc và Mỹ Latinh, tự nhận mình là “người Trung Quốc-Latino”. Ông sinh ra tại Portland, Oregon, và lớn lên ở San Francisco. Ban đầu theo học gốm sứ, ông đã từng giành giải tại Bảo tàng De Young, nhưng việc bảo tàng từ chối trưng bày tác phẩm của ông vì... kim tuyến đã khiến ông chuyển hướng sang hội họa.
Wong chuyển đến New York năm 1978 và bắt đầu khắc họa những khung cảnh đô thị đầy chất thơ và cả nỗi buồn—các dãy nhà gạch đỏ, khung cửa sổ như mắt xích, những căn phòng khách sạn chật hẹp, cuộc sống đường phố, sự cô đơn và những ảnh hưởng tàn khốc của đại dịch AIDS. Là một người đồng tính công khai và gốc Á, Wong thổi vào tác phẩm mình hơi thở của một bản sắc đa lớp, vừa mong manh, vừa kiên cường.
Tác phẩm của ông không chỉ đơn thuần là tranh, mà là những lát cắt đầy xúc cảm về cuộc sống, được giới giám tuyển bộ sưu tập nghệ thuật ngày nay xem như những tài liệu trực quan sống động về New York trong giai đoạn biến động. Martin Wong ra đi vì AIDS khi mới 53 tuổi, nhưng nghệ thuật của ông vẫn còn vang vọng—như một lời thì thầm về tình yêu, bản sắc và sự tồn tại trong đô thị hiện đại.
Pacita Abad (1946–2004)
Pacita Abad – người phụ nữ với trái tim phiêu lưu và bàn tay rực rỡ sắc màu – sinh ra tại Batanes, Philippines, trong một gia đình chính trị gia. Từ một sinh viên luật và chính trị học, Abad đã rẽ ngang sang hội họa trong một hành trình qua 12 quốc gia châu Á, và từ đó, bà không bao giờ quay đầu lại.
Tác phẩm của Abad như một chuyến du hành đầy cảm xúc qua những chất liệu dân gian toàn cầu—từ batik Indonesia đến nhuộm tie-dye châu Phi, từ nghệ thuật gương Ấn Độ đến kỹ thuật tranh dầu Hàn Quốc. Nổi bật nhất là kỹ thuật trapunto mà bà sáng tạo: tranh được khâu, nhồi bông, đính vải, gương, cúc áo... tạo nên những bức tranh ba chiều sống động và giàu tính chạm.
Sự đa dạng trong chất liệu và thông điệp của bà là điều khiến các giám tuyển bộ sưu tập nghệ thuật quốc tế không thể làm ngơ. Abad không chỉ vẽ—bà kể chuyện, bà khâu vá ký ức và kết nối các nền văn hóa lại với nhau bằng nghệ thuật. Tác phẩm của bà hiện diện tại Tate Modern, Smithsonian, và nhiều bảo tàng lớn như những mảnh ghép không thể thiếu của nghệ thuật đương đại toàn cầu.
Theresa Hak Kyung Cha (1951–1982)
Theresa Hak Kyung Cha là một nghệ sĩ và nhà văn gốc Hàn Quốc có đời sống nội tâm sâu sắc và đầy thách thức. Sau nhiều năm cùng gia đình chạy trốn khỏi sự chiếm đóng Nhật Bản, bà định cư tại Mỹ năm 12 tuổi. Cha thông thạo tiếng Hàn, tiếng Pháp và tiếng Anh, nhưng trong nghệ thuật của bà, ngôn ngữ không chỉ là phương tiện—mà là chủ đề, là nỗi đau, là cuộc đấu tranh để tồn tại.
Tác phẩm nổi bật nhất của Cha, tiểu thuyết Dictée (1982), là một bản trần thuật phi tuyến, đan xen giữa ký ức cá nhân, lịch sử và chính trị. Nhưng bà cũng là một nghệ sĩ thị giác tài năng, thể hiện rõ trong video Mouth to Mouth—nơi miệng người và các ký tự tiếng Hàn nhấp nháy xen kẽ, như một điệp khúc ám ảnh của sự mất mát ngôn ngữ.
Một tuần sau khi Dictée được xuất bản, Theresa bị sát hại tại New York, kết thúc cuộc đời ở tuổi 31. Cái chết của bà là một bi kịch, nhưng cũng là lời thức tỉnh cho những giám tuyển bộ sưu tập nghệ thuật ngày nay khi nhìn nhận lại di sản của một nghệ sĩ từng bị lãng quên, nhưng để lại dấu ấn vượt thời gian.
Maya Lin (1959–)
Maya Lin, nhà thiết kế Đài tưởng niệm Cựu chiến binh Việt Nam tại Washington, D.C., mới chỉ là một sinh viên 21 tuổi khi làm nên kiệt tác để đời đó. Bức tường đá đen khắc tên gần 60.000 người ngã xuống, chìm dần vào lòng đất như chính nỗi đau âm thầm của cả một thế hệ.
Là con gái của hai giáo sư người Hoa nhập cư, Lin trưởng thành trong môi trường nghệ thuật và học thuật. Cô kết hợp tư duy điêu khắc và kiến trúc để tạo nên những tác phẩm vừa uy nghi vừa nhẹ nhàng, như những dòng thì thầm của thiên nhiên—The Wave Field ở Michigan, The Women's Table tại Yale hay 2x4 Landscape bằng gỗ tại bảo tàng De Young.
Maya Lin là hiện thân của nghệ thuật gắn bó với đất, với ký ức và với cộng đồng. Không lạ gì khi tên cô luôn nằm trong danh sách các giám tuyển bộ sưu tập nghệ thuật khi họ tìm kiếm những tác phẩm có thể vừa nói thay lịch sử, vừa chạm đến trái tim.
Shahzia Sikander (1969–)
Shahzia Sikander là nghệ sĩ tiên phong đã mở đường cho nghệ thuật hội họa thu nhỏ Nam Á bước vào không gian đương đại. Sinh ra tại Lahore, Pakistan, Sikander học tập và làm việc với kỹ thuật vẽ miniaturist truyền thống—tỉ mỉ, chính xác—nhưng cô nhanh chóng phá vỡ khuôn khổ đó để kể câu chuyện của thời đại mình.
Tác phẩm The Scroll (1989–90) là bản trường ca thị giác đầu tiên của cô, được giới phê bình Pakistan đón nhận như một biểu tượng. Sau khi lấy bằng Thạc sĩ Mỹ thuật tại Rhode Island, Sikander định cư tại New York, nơi cô tiếp tục tạo ra các tác phẩm kết hợp tranh vẽ, kính ghép, hoạt hình và điêu khắc, mang màu sắc văn hóa, tôn giáo và chính trị đan xen.
Cô từng chia sẻ: “Truyền thống không phải là thứ bất biến; nó luôn thay đổi.” Và chính sự tiếp biến đầy sáng tạo đó khiến các giám tuyển bộ sưu tập nghệ thuật toàn cầu luôn dõi theo hành trình nghệ thuật của Sikander—một hành trình bắc nhịp cầu giữa quá khứ và hiện tại, giữa Đông và Tây, giữa cái riêng và cái chung.
Biên dịch: Phương Anh
Nguồn: Artnews
