Wangechi Mutu: Những tượng điêu khắc mạnh mẽ làm rung chuyển không gian cổ kính của Galleria Borghese

Triển lãm nghệ thuật Black Soil Poems của nghệ sĩ Wangechi Mutu hiện đang diễn ra tại Galleria Borghese, Rome, đánh dấu lần đầu tiên một nữ nghệ sĩ đương đại còn sống được tổ chức triển lãm cá nhân tại biệt thự thế kỷ 17 nổi tiếng này. Đây là một sự kiện nghệ thuật đặc biệt, kết nối giữa truyền thống và đương đại, giữa vẻ đẹp chuẩn mực cổ điển và chất thơ siêu thực của nghệ thuật hôm nay.

Wangechi Mutu. (Hình ảnh: © Galleria Borghese; Ảnh: Khadija Farah.

Không gian sắp đặt triển lãm tranh nghệ thuật và điêu khắc của Mutu được bố trí xuyên suốt khu biệt thự tráng lệ, nơi vốn lưu giữ những kiệt tác của Caravaggio, Titian, Bernini hay Raphael. Thay vì đối đầu với các tượng cổ hay tranh kinh điển, tác phẩm của Mutu đối thoại với chúng bằng những ẩn dụ đầy thách thức về giới, chủng tộc và ký ức thuộc địa.

Không gian sắp đặt với Underground Hornship. (Hình ảnh: © Galleria Borghese).

Ngay từ bên ngoài, hai bức tượng đồng khổng lồ hình người phụ nữ với đĩa môi và dấu vết nghi lễ đã chào đón khách tham quan, phá vỡ hình tượng caryatid kiểu La Mã. Bên trong, Prayers treo lơ lửng như một chuỗi hạt gỗ kết hợp với đất đỏ, chất liệu khiêm nhường đối lập với cẩm thạch trắng sang trọng. Suspended Playtime, gồm các túi rác nhựa được nắn thành hình cầu, gợi lại trò chơi tuổi thơ tại châu Phi, nơi trẻ em tự tạo bóng từ rác thải – vừa rẻ tiền vừa quý giá, vừa mong manh vừa kiêu hãnh.

Một tác phẩm gây ấn tượng khác là The Grains of Words – bài thơ từ ca khúc War của Bob Marley được viết bằng bã cà phê, trải trên nền mosaic La Mã cổ về các đấu sĩ (thường là nô lệ). Mutu khéo léo liên kết lịch sử nô dịch, thực dân, và mối quan hệ giữa Ethiopia – Ý qua cà phê, một chất liệu phổ biến nhưng chất chứa nhiều tầng ý nghĩa.

Quang cảnh khu vườn với Nyoka. (Hình ảnh: © Galleria Borghese).

Không gian sắp đặt với First Weeping Head và Second Weeping Head. (Hình ảnh: © Galleria Borghese).

Trong một căn phòng khác, Bloody Rug – tấm thảm lụa loang vết đỏ – được đặt cạnh The Hunting of Diana của Domenichino. Tác phẩm mở ra cách đọc mới về các huyền thoại cổ, như chuyện thợ săn bị biến thành hươu vì thấy nữ thần Diana đang tắm – nhấn mạnh bạo lực ẩn giấu trong những câu chuyện tưởng chừng thanh tao.

Mutu cũng mang đến hai tác phẩm Weeping Heads với các dải ruy băng và hạt cườm tràn ra từ hốc mắt, gợi liên tưởng đến tượng Apollo và Daphne của Bernini, nơi người thiếu nữ hóa thành cây để thoát khỏi ám ảnh tình dục. Trong khi đó, Throned, hình tượng nữ nhân thần bí với áo choàng làm từ đất đỏ, được đặt tại trung tâm một căn phòng, gợi nhắc các bố cục trưng bày cổ điển nơi Titian và Madonna từng chiếm lĩnh.

Không gian triển lãm mở rộng ra Khu vườn Bí mật của biệt thự. Trên sân thượng, Water Woman – tượng mỹ nhân ngư da đen bằng đồng – nổi bật với làn da nhẵn mịn, tay có màng và đuôi cá duyên dáng, mang dáng vẻ của thần Vệ Nữ da màu. Bên cạnh đó, con rắn khổng lồ trong giỏ của Mutu gợi nhớ đến biểu tượng cổ trong Metamorphoses của Ovid – nơi rắn là hiện thân của sự gần gũi với đất và các sức mạnh tổ tiên.

Tác phẩm của Mutu không chỉ là phản hồi với các chuẩn mực cổ điển mà còn là sự diễn giải thơ ca từ nhiều nền văn hóa – từ Ethiopia, Jamaica đến La Mã – trong một không gian đa tầng, nơi nghệ thuật, lịch sử và quyền lực cùng hiện diện.

Black Soil Poems diễn ra đến ngày 14 tháng 9 tại Galleria Borghese, được tài trợ bởi Fendi.

Nguồn: Wangechi Mutu's powerful sculptures take over the palatial interiors of Rome's Galleria Borghese

Quỳnh Hoa