Sự khác nhau giữa các loại hình giám tuyển ?

Như chúng ta đã biết, giám tuyển là một trong những nhân vật quan trọng nhất trong quá trình vận hành của các quỹ nghệ thuật, viện bảo tàng, bộ sưu tập nghệ thuật và đặc biệt là trong việc tổ chức các triển lãm. Nhưng có những loại giám tuyển nào khác nhau, và vai trò của họ quan trọng ra sao?

Các vai trò khác nhau của giám tuyển được xác định chủ yếu dựa trên nhu cầu và lợi ích của các tổ chức nghệ thuật lớn – cụ thể là viện bảo tàng. Nếu nhìn lại lịch sử, ta có thể hiểu lý do tại sao công việc của giám tuyển lại gắn bó mật thiết với các viện bảo tàng nghệ thuật – bởi ở thời kỳ đầu, họ được xem như những người “canh giữ” các bộ sưu tập nghệ thuật quý giá.

Trong bối cảnh đó, sự phân biệt đầu tiên và phổ biến nhất giữa các vai trò của giám tuyển dựa trên cơ cấu nhân sự của bảo tàng. Mỗi bảo tàng đều có giám tuyển tổng thể, người chịu trách nhiệm về mọi vấn đề liên quan đến bộ phận giám tuyển, và các giám tuyển chuyên ngành, những người đảm nhận từng phần công việc dựa trên cách tổ chức và định hướng của bảo tàng. Nói cách khác, một bảo tàng nghệ thuật hiện đại có thể do giám tuyển tổng thể điều hành, trong khi bộ sưu tập nghệ thuật hiện đại phải do giám tuyển chuyên về nghệ thuật hiện đại giám sát.

Đó là hai vai trò cơ bản nhất trong mỗi bảo tàng nghệ thuật. Tuy nhiên, hội họa và nghệ thuật ngày nay không chỉ tồn tại trong bảo tàng. Nghệ thuật đã mở rộng từ không gian “white cube” (phòng triển lãm trắng) đến cả những màn hình máy tính, và thậm chí vượt xa khỏi việc tổ chức triển lãm. Chính vì thế, dưới đây là một số loại giám tuyển khác nhau mà chúng ta có thể thấy ngày nay — đặc biệt trong các lĩnh vực tư vấn nghệ thuật và giám tuyển bộ sưu tập nghệ thuật hiện đại.

Giám Tuyển Bảo Tàng (Museum Curator)

Giám tuyển bảo tàng chịu trách nhiệm quản lý, tổ chức, trưng bày và phát triển bộ sưu tập nghệ thuật của bảo tàng, đồng thời tiến hành các nghiên cứu liên quan. Họ thường làm việc với các nhà tài trợ tiềm năng – cả về tiền mặt lẫn hiện vật hiến tặng cho bộ sưu tập nghệ thuật. Công việc của họ có thể bao gồm tham dự các buổi gây quỹ, tổ chức các buổi gặp gỡ riêng, hoặc thuyết trình và dẫn tour trong bảo tàng.

Giám Tuyển Chuyên Ngành (Section Curator)

Một số bảo tàng được chia thành các khu vực khác nhau như nghệ thuật hiện đại, nghệ thuật đương đại, nghệ thuật châu Phi, nghệ thuật châu Mỹ, v.v. Trong những trường hợp này, mỗi khu vực cần có một chuyên gia am hiểu sâu về lĩnh vực đó, vì nghệ thuật có vô số hình thức thể hiện khác nhau. Hơn nữa, không ai có thể là chuyên gia trong mọi loại hình hội họa hay nghệ thuật. Dù ít phổ biến hơn, nhưng đôi khi vẫn có giám tuyển chỉ phụ trách một thể loại nhất định như nghệ thuật sắp đặt, điêu khắc, hoặc tranh vẽ.

Giám Tuyển Bộ Sưu Tập (Collections Curator)

Đây là vai trò chuyên biệt cao, trong đó giám tuyển chịu trách nhiệm về các bộ sưu tập nghệ thuật đặc biệt được mượn hoặc cho triển lãm lưu động. Trong trường hợp thứ hai, giám tuyển sẽ trực tiếp di chuyển cùng với bộ sưu tập nghệ thuật từ địa điểm này sang địa điểm khác. Họ làm việc tại bảo tàng đang trưng bày, nhưng vẫn thuộc biên chế của bảo tàng hoặc nhà sưu tập tư nhân sở hữu bộ sưu tập đó. Vai trò này thường gắn liền với các dịch vụ tư vấn nghệ thuật cho cả bảo tàng và nhà sưu tập.

Giám Tuyển Học Thuật / Giám Tuyển Giáo Dục (Academic Curator / Curator of Education)

Giám tuyển học thuật làm việc chặt chẽ với nhân viên bảo tàng để sử dụng bộ sưu tập nghệ thuật thường trực nhằm phát triển và thực hiện các chương trình học thuật bền vững, mở rộng và thúc đẩy các dự án giáo dục tiên tiến, mang tính khai mở tư duy.

Giám tuyển giáo dục thường là thành viên của các quỹ nghệ thuật, dự án độc lập như biennale (triển lãm định kỳ), hoặc các triển lãm tạm thời. Họ phát triển chương trình giáo dục dành cho công chúng, giúp nâng cao trải nghiệm và mở rộng thảo luận về các chủ đề nghệ thuật.

Giám Tuyển Nghệ Thuật Số (Digital Art Curator)

Theo nhà lý luận Paul Waelder, “Giám tuyển một triển lãm nghệ thuật không chỉ là việc chọn tác phẩm. Đó còn bao gồm việc lên ý tưởng cho dự án, lập kế hoạch và thực thi trong không gian cụ thể (thực hoặc ảo), kết nối với công chúng, lưu trữ tài liệu và đánh giá cuối cùng.”

Đối với giám tuyển nghệ thuật số, nguồn tư liệu chính không còn là hiện vật vật lý mà là toàn bộ thế giới tồn tại trên các nền tảng kỹ thuật số. Điều thú vị nhất của vai trò này là họ đứng giữa ranh giới giữa nghệ thuật số và nghệ thuật vật lý, kết nối hai thế giới ấy thông qua triển lãm, hội họa và tư vấn nghệ thuật.

Nguồn : What Are the Different Types of Art Curator

Biên dịch : Bảo Long