Miền ký ức và sắc màu biểu hiện của Đỗ Bảng

Hoạ sĩ Đỗ Bảng, người họa sĩ cần mẫn ghi chép đời sống bằng những nhịp cọ biểu hiện mạnh mẽ, phóng túng nhưng vẫn đầy chất thơ và tính bản địa. Những tác phẩm lần này là một cuộc trở về – trở về với ký ức tuổi thơ, với phiên chợ quê, đêm Trung thu, buổi lễ cầu siêu đầu năm hay hình bóng con mèo đen quen thuộc. Đó là cuộc trở về không phải bằng hồi ức mờ nhòe, mà bằng màu sắc rực rỡ và những đường nét dứt khoát, nồng nhiệt như chính nhịp sống làng quê Bắc Bộ.

Trong loạt tranh này, Đỗ Bảng không chỉ tái hiện các chủ đề gần gũi – trẻ con chơi diều, người dân đi lễ, cô gái đội nón, mẹ gánh lễ vật, mèo ngồi trong vườn hoa – mà còn "gạn lọc" cảm xúc và trực giác để đưa chúng vào hình hài hội họa. Không gian trong tranh thường hư thực đan xen, nhân vật như trôi giữa các lớp thời gian và ánh sáng tưởng tượng. Đó là sự biểu hiện mang tính thơ ca, nơi từng nét vẽ không nhằm mô tả mà để khơi gợi: gợi sự thân thuộc, gợi một miền quê trong tâm tưởng, gợi những nếp văn hóa dân gian như vẫn còn sống động đâu đó trong ta.

Triển lãm không chỉ là tập hợp tranh. Đây là một hành trình, một không gian thị giác nơi mỗi người có thể tìm thấy tuổi thơ mình, một lát cắt văn hóa bản địa, hay đơn giản là sự chân thành trong cách một người họa sĩ nhìn cuộc sống – với niềm yêu thương vô điều kiện.

Tiểu sử họa sĩ Đỗ Bảng

Họa sĩ Đỗ Bảng sinh năm 1956 tại Bắc Ninh – vùng đất Kinh Bắc giàu truyền thống văn hóa dân gian. Đỗ Bảng lựa chọn lối vẽ biểu hiện như một phương thức thể hiện bản ngã và cảm xúc cá nhân – phóng khoáng, trực cảm nhưng đầy chất liệu văn hóa dân gian Việt Nam.

Trong suốt sự nghiệp sáng tác, ông dành nhiều tâm huyết cho các đề tài nông thôn, tín ngưỡng dân gian, tuổi thơ, sinh hoạt làng quê Bắc Bộ và những khía cạnh tinh thần trong văn hóa người Việt. Chất liệu ông thường sử dụng là sơn dầu và acrylic trên giấy dó, giấy bìa, hoặc toan, với gam màu tươi sáng và kỹ thuật xử lý hình khối phóng khoáng, gần với ngôn ngữ biểu hiện phương Tây nhưng không mất đi bản sắc Việt.

Các tác phẩm của Đỗ Bảng từng được giới thiệu trong nhiều triển lãm trong nước, và được đánh giá cao bởi chiều sâu văn hóa cùng phong cách thị giác riêng biệt, đậm chất thơ và hơi thở quê hương.

1. Xẩm chợ – Sơn dầu trên toan, 60x80 cm

Giữa không gian chợ quê Bắc Ninh, hình ảnh người hát xẩm ngồi gảy nhạc cụ dân tộc hiện lên như một biểu tượng của nghệ thuật dân gian Kinh Bắc. Cách thể hiện nhân vật với nét vẽ dứt khoát, gương mặt đeo kính, dáng ngồi trầm mặc tạo nên cảm giác cô tịch giữa đám đông. Tông màu nâu đỏ và cam đất làm nổi bật không khí chợ xưa – nơi văn hóa dân gian và sinh hoạt đời thường hòa quyện.

2. Điệu khèn mùa xuân – Sơn dầu trên giấy, 70x50 cm

Bức tranh là bản hòa ca màu sắc rực rỡ, mô tả một đôi trai gái đang say sưa trong điệu múa, tiếng khèn. Đây là hình ảnh đậm nét vùng cao nhưng được họa sĩ Đỗ Bảng thể hiện bằng tinh thần biểu hiện của hội họa Kinh Bắc – chú trọng cảm xúc và sắc thái. Cặp nhân vật chính nổi bật giữa nền xanh – vàng chói, tạo nên hiệu ứng thị giác sống động như một lễ hội mùa xuân đang lan tỏa.

3. Xuống chợ – Sơn dầu trên giấy, 70x50 cm

Hai người phụ nữ vùng cao dắt nhau xuống chợ, tay cầm nông sản và đeo gùi thổ cẩm, bên cạnh là hình ảnh một con ngựa lam biểu tượng. Cách tạo hình khối và phối màu xanh – tím – đỏ đặc trưng gợi nhắc những gam màu dân tộc vùng Kinh Bắc – nơi lễ chợ không chỉ là kinh tế mà còn là văn hóa. Ngôn ngữ hình họa giản lược nhưng tinh tế khiến tranh mang sắc thái gần như thơ họa.

4. Thung lũng bình yên – Sơn dầu trên giấy, 70x50 cm

Một khung cảnh thiên nhiên được trừu tượng hóa bằng nhịp điệu cọ bản to, mảng màu lạnh, xen kẽ những sắc hồng và vàng tươi. Con ngựa trắng lặng lẽ gặm cỏ trong không gian mờ ảo, tạo cảm giác an yên như chính tên gọi. Đây là bức tranh mang tính nội tâm, thể hiện chất thơ và sự tĩnh tại trong hội họa Kinh Bắc của Đỗ Bảng.

5. Trung thu – Sơn dầu trên giấy, 70x50 cm

Hình ảnh trẻ em múa lân, đánh trống, rước đèn và bày mâm cỗ gợi lên lễ hội trung thu truyền thống của làng quê Bắc Ninh. Cách phối màu rực rỡ với hồng, đỏ, xanh lá khiến bức tranh như phát sáng từ bên trong – gợi cảm giác vui nhộn, hồn nhiên. Bố cục đa điểm tụ không theo một trật tự cứng nhắc, tạo nên cảm giác chuyển động như đang trong lễ hội thật sự.

6. Ngày thường – Sơn dầu trên giấy, 70x50 cm

Khung cảnh một xóm nhỏ với căn nhà có mái thánh giá – gợi nhắc dấu ấn Thiên Chúa giáo trong cộng đồng Kinh Bắc. Những người phụ nữ gánh hàng, trẻ con nô đùa – đều được giản lược thành hình khối nhưng vẫn gợi cảm giác ấm áp, yên bình. Đỗ Bảng không vẽ hiện thực mà khắc họa “tâm cảnh” của một miền ký ức.

7. Quấn quýt – Sơn dầu trên giấy, 70x50 cm

Hai con chó với đôi mắt có hồn đang nằm sát bên nhau trên nền màu lam – tím. Qua cách phối màu táo bạo, họa sĩ nhân hóa cảm xúc của loài vật, gợi tình cảm gắn bó, thủy chung – một thông điệp quen thuộc trong văn hóa dân gian Bắc Bộ. Nét cọ mềm tạo cảm giác dịu dàng, yêu thương.

8. Tình yêu – Sơn dầu trên giấy, 70x47 cm

Hình ảnh những cặp đôi lồng vào nhau, với khuôn mặt chồng lớp và các đường viền mềm mại thể hiện sự giao thoa, hòa quyện. Tông màu nóng – lạnh đan xen phản ánh trạng thái tâm lý đa chiều của con người trong tình yêu. Đây là một tác phẩm mang tính nội tâm rõ nét, thể hiện sức mạnh biểu cảm của hội họa Đỗ Bảng.

9. Ngày đẹp trời – Sơn dầu trên giấy, 70x50 cm

Sự kết hợp giữa bố cục ba nhân vật và em bé lộn ngược tạo nên một bố cục hài hòa nhưng bất ngờ. Màu vàng cam chủ đạo làm nổi bật trạng thái rạng rỡ, ấm áp. Đây là một lát cắt đời thường được lồng ghép sự hóm hỉnh và chất thơ – đặc trưng của tranh Kinh Bắc.

10. Xuân Kỷ Hợi – Sơn dầu trên giấy, 70x50 cm

Hình ảnh con lợn kết hợp cùng các hoa văn xoắn tròn và màu sắc sống động mang tính lễ hội và dân gian cao. Tác phẩm thể hiện tinh thần hân hoan của mùa xuân và năm mới, đồng thời tái hiện biểu tượng 12 con giáp dưới cái nhìn sáng tạo, cách điệu – đặc trưng màu sắc Bắc Ninh.

Phương Anh