Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ đệ trình hồ sơ lên UNESCO

Thủ tướng Chính phủ vừa chính thức đồng ý đệ trình hồ sơ quốc gia tới UNESCO, đề nghị xem xét ghi danh nghề làm tranh dân gian Đông Hồ (Bắc Ninh) vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

Đây là một dấu mốc quan trọng – không chỉ để tôn vinh một dòng tranh đặc sắc của văn hóa Việt, mà còn là bước đi quyết định để hồi sinh một làng nghề đang đứng trước nguy cơ mai một.

Ra đời và phát triển tại làng Đông Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, tranh Đông Hồ là một dòng tranh in mộc bản độc đáo, thể hiện sâu sắc tâm hồn, phong tục và đời sống của người nông dân Việt Nam xưa.

Mỗi bức tranh là một câu chuyện. Từ "Đám cưới chuột", "Lợn âm dương" cho đến những hình ảnh đời thường như người hứng dừa, cảnh chợ quê hay những sinh hoạt gia đình – tất cả đều giản dị mà thấm đẫm nhân văn, phản ánh sâu sắc đời sống xã hội Việt truyền thống.

Trước năm 1945, cả làng có đến 17 dòng họ làm tranh. Nhưng sau nhiều biến động, đến cuối thế kỷ 20, chỉ còn ba gia đình còn giữ nghề. Nhờ công sức của các nghệ nhân như Nguyễn Đăng Chế, Nguyễn Hữu Sam, cùng sự vào cuộc của các nhà nghiên cứu, tranh Đông Hồ từng bước được sưu tầm, phục dựng và hồi sinh.

Năm 2013, nghề làm tranh dân gian Đông Hồ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia – một bước khẳng định giá trị nhưng chưa đủ để đảm bảo tương lai bền vững.

Việc trình hồ sơ UNESCO lần này không chỉ mang ý nghĩa danh dự. Theo tiến sĩ Nguyễn Văn Đáp (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh), đó là "cơ sở pháp lý cao nhất" để chính quyền các cấp vào cuộc mạnh mẽ, cùng nghệ nhân và cộng đồng địa phương bảo vệ di sản.

Trong bối cảnh tranh dân gian dần nhường chỗ cho sản phẩm in công nghiệp, việc bảo vệ nghề làm tranh không đơn thuần là bảo tồn một kỹ thuật. Đó là bảo vệ một lối sống, một hệ giá trị văn hóa, là niềm tin rằng nghệ thuật dân gian không chỉ thuộc về quá khứ – mà còn có thể tiếp tục sống trong đời sống đương đại.

Biên soạn: Hoàng Linh