Lịch sử nghệ thuật hiện đại qua 9 tác phẩm nghệ thuật trong bộ sưu tập đồ gốm sứ của Christie’s (P1)

Đợt bán đồ gốm hiện đại và đương đại đầu tiên của Christie có tên “Un/Breakable” vào ngày 2 tháng 10 vừa qua bao gồm các tác phẩm nghệ thuật đã chứng kiến quá trình phát triển từ một đồ trang trí thông thường thành dấu ấn nghệ thuật điêu khắc thế kỷ 20 và 21.

1. Paul Gauguin, Bình cắm hoa cổng “Atahualpa”

Vào cuối thế kỷ 19, họa sĩ trường phái hậu ấn tượng vĩ đại Paul Gauguin đã tìm đến gốm sứ như một biểu đạt nghệ thuật cổ xưa nhưng giàu cảm xúc. Họa sĩ bắt đầu sáng tác các tác phẩm nghệ thuật vào năm 1886, sau khi được nghệ nhân hàng đầu thời đó - Ernest Chaplet hướng dẫn. Tại xưởng vẽ của Chaplet ở Paris, Gauguin đã được tiếp cận với nhiều nền văn hóa và kỹ thuật làm gốm khác nhau từ Nhật Bản cho đến đồ gốm từ Peru – quê hương tuổi thơ ông.

Bình cắm hoa “Atahualpa” của danh họa Paul Gauguin (1848-1903) được làm vào khoảng năm 1887-88

Tác phẩm bình cắm hoa “Atahualpa” được tạo ra trong thời gian sau khi ông trở về từ Martinique vào cuối năm 1887. Thay vì áp dụng kỹ thuật truyền thống, Gauguin thích chế tạo đồ gốm của mình bằng tay với kỹ thuật gốm lăn và cán mỏng đất sét. Ông tin rằng cách làm này là cần thiết cho một loại gốm mới, đồng thời kêu gọi mọi người tìm đến kỹ thuật mới này để có thể truyền sức sống của hình dáng vào chiếc bình trong khi vẫn giữ nguyên đặc tính của vật liệu. Do vậy, các tác phẩm gốm sứ của Gauguin có hình thức giống hình người và là một tác phẩm điêu khắc gốm. Chúng thường có các phần phụ đính kèm, khiến cấu trúc của món đồ trở nên kỳ ảo, bắt mắt hơn.

2. George Ohr, Bình gốm tráng men

George Edgar Ohr sở hữu một bộ sưu tập nghệ thuật gốm sứ đồ sộ, bao gồm các tác phẩm đa dạng ông đã sáng tạo vào cuối những năm 1890 và đầu những năm 1900. Đáng chú ý, người tự phong là “Thợ gốm điên của Biloxi” này có những tác phẩm đi trước thời đại.

Xưởng làm gốm ở Biloxi, Mississippi của ông tràn ngập những chiếc chậu với một loạt các hình dạng hoang dã, uốn lượn và màu sắc rực rỡ, tương phản với gam màu be đặc trưng của thời Victoria. Bình gốm tráng men với hình dáng hoa lệ và lớp men lấp lánh là nét quyến rũ độc đáo trên những chiếc bình của Ohr. 

Bình gốm tráng men của nhà làm gốm George Ohr (1857-1918) được làm khoảng năm 1900

Có thể lúc sinh thời, những tác phẩm của ông không được chú ý nhưng chúng lại đặc biệt được chú ý sau khi Ohr qua đời. Vào năm 1918, người ta đã phát hiện ra một kho lưu trữ đáng kinh ngạc gồm 7,000 tác phẩm trong gara sửa chữa ô tô của con trai ông. Một vài tác phẩm gốm sứ của ông hiện cũng được lưu giữ tại Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan, New York và Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Hoa Kỳ của Smithsonian. Bảo tàng Ohr-O'Keefe do Frank Gehry thiết kế dành riêng cho các tác phẩm của Ohr và di sản văn hóa của Mississippi đã mở cửa vào năm 2011.

3. Bernard Leach, Hai tấm ngói

Mặc dù Bernard Leach được coi là cha đẻ của xưởng gốm, nhưng ông lại bắt đầu sự nghiệp của mình bằng việc học hội họa và khắc tại Trường Mỹ thuật Slade ở London. Vào thời điểm đó, đồ gốm không được coi là một loại hình nghệ thuật và người làm gốm chỉ chuyên đi trang trí các bình gốm. 

Nhưng Leach không đồng ý với quan điểm này. Ông tin rằng với các kỹ thuật làm gốm, nó xứng đáng là một loại hình nghệ thuật. Và ông bắt đầu truyền bá cũng như hiện thực hóa quan điểm này. Bộ sưu tập gốm sứ của Leach chịu sự ảnh hưởng của kiến thức ông học được từ Ogata Kenzan VI ở Nhật Bản, từ kiến thức gốm sứ Hàn Quốc và Trung Quốc, cũng như từ truyền thống gốm sứ của Anh và niềm đam mê với lịch sử thời trung cổ. Những viên gạch ngói mà ông tạo nên đã thể hiện sự kết hợp tuyệt vời của những yếu tố trên và kỹ thuật làm gốm tinh xảo của ông.

Hai tấm ngói được Bernard Leach (1887 - 1979) làm vào khoảng năm 1928 bằng chất liệu đồ đá tráng men, khung gỗ sơn

4. Pablo Picasso, Chiếc bình lớn với hình ảnh những người phụ nữ che mặt

Được sáng tạo vào năm 1950, Chiếc bình lớn với hình ảnh những người phụ nữ che mặt là một một cột mốc quan trọng trong lĩnh vực gốm sứ của họa sĩ Pablo Picasso. Niềm đam mê với hình thức nghệ thuật cổ xưa này của Picasso bắt nguồn từ lần đầu tiên họa sĩ đến thăm xưởng Madoura ở Vallauris vào tháng 7 năm 1946. Ông ngay lập tức bị mê hoặc bởi sự kết hợp khác thường giữa khả năng hội họa và điêu khắc mà gốm sứ mang lại. Những năm về sau, Picasso theo đuổi làm và sáng tác nghệ thuật trên chất liệu này bằng kỹ thuật làm gốm và hội họa.

Chiếc bình lớn với những người phụ nữ che mặt của Pablo Picasso (1881-1973) được chế tác vào năm 1950 và được thực hiện trong một phiên bản được đánh số 25.

Gốm sứ có lẽ là phương tiện mà Picasso bày tỏ rõ nhất quan điểm về hình ảnh Cổ điển, với các sinh vật và nữ thần thần thoại trở thành trung tâm trong các thiết kế của ông. Với bộ quần áo mỏng và vòng hoa đội đầu, mỗi nhân vật trong chiếc bình có hình ảnh những người phụ nữ che mặt được biến thành một nhân vật giống như bà đồng tế tham gia vào nghi lễ Bacchic.

Xem thêm phần 2 tại đây

Biên dịch: Minh Hậu

Biên tập: Thu Huyền

Nguồn: ‘A little bit of mud and a little bit of genius’: A history of modern ceramics in nine pieces | Christies.com