Les Nabis – Những Nhà Tiên Tri Nghệ Thuật Đã Khai Mở Kỷ Nguyên Hiện Đại ( Phần 1)

Édouard Vuillard, Chiếc váy hoa (1891)

Được thôi thúc bởi khát vọng vượt lên trên thực tại hữu hình để chạm đến một vẻ đẹp sâu sắc hơn, nhóm nghệ sĩ Pháp mang tên Les Nabis đã nổi lên như những kẻ tiên tri của nghệ thuật hiện đại. Dựa trên tinh thần chủ nghĩa tổng hợp của Paul Gauguin, họ không chỉ phá vỡ các quy ước hàn lâm mà còn hình dung nên một tầm nhìn mới mẻ, mở ra cánh cửa đến với thời kỳ nghệ thuật hiện đại.

“Chủ nghĩa tân truyền thống không nên lãng phí thời gian vào những suy tư uyên bác và cảm xúc văn chương cần được giải thích bằng chủ đề – tất cả những thứ chẳng liên quan gì đến lãnh địa của cảm xúc thuần túy.”
— Maurice Denis

Không hài lòng với lối tiếp cận tượng trưng trong môi trường Viện Hàn lâm Julian, Paul Sérusier đã cùng với Pierre Bonnard, Edouard Vuillard và Maurice Denis thành lập nhóm Les Nabis vào năm 1888. Với phong cách táo bạo, tối giản và quan điểm phản truyền thống, họ đã biến hóa những đề tài quen thuộc thành những thực hành nghệ thuật độc đáo, đánh dấu sự chuyển mình từ trường phái Ấn tượng sang nghệ thuật Hiện đại đầu thế kỷ.

Tin rằng nghệ thuật không nên đơn thuần là sự mô phỏng tự nhiên, mà là sự kết tinh của biểu tượng và ẩn dụ, nhóm Les Nabis (từ tiếng Do Thái nghĩa là "nhà tiên tri") hướng đến việc đổi mới hội họa qua những lối diễn đạt đa dạng. Họ đặc biệt hứng thú với kỹ thuật thạch bản màu, xem tính trang trí là cốt lõi, từ đó khước từ chủ nghĩa tự nhiên và kiến tạo một hướng đi khác biệt cho nghệ thuật đương thời.

Những Đặc Trưng Của Nghệ Thuật Nabis

Bằng việc từ chối lý tưởng Phục hưng về việc hội họa là “cửa sổ nhìn ra thế giới”, Les Nabis bác bỏ ảo giác về chiều sâu, gạt bỏ phối cảnh tuyến tính và khai thác triệt để các mặt phẳng màu – di sản của Ấn tượng và Hậu Ấn tượng.

Sự khác biệt rõ ràng nhất của họ nằm ở lựa chọn chủ đề. Trong khi nghệ thuật đương thời hiếm khi chú ý đến những khoảnh khắc tầm thường trong đời sống, thì Les Nabis lại tìm thấy vẻ đẹp trong sự thường nhật đó – từ đó thổi sự sống vào từng khung hình. Như Maurice Denis từng nói: “Hội họa, về bản chất, là một mặt phẳng được phủ màu, sắp đặt theo một trật tự nhất định.”

Gặp Gỡ Những Người Dẫn Đường

Pierre Bonnard

Một trong những người sáng lập Les Nabis và là cầu nối giữa Ấn tượng và nghệ thuật Hiện đại, Bonnard bị ảnh hưởng sâu sắc từ Paul Gauguin và tranh in Nhật Bản. Tranh của ông như Coffee tái hiện một người phụ nữ trong khoảnh khắc đời thường, gói trọn tinh thần Intimist.

Pierre Bonnard – Marthe Au Bain

Trong loạt tranh vẽ vợ mình – Marthe de Méligny – như The Bath hay Nude in the Bath (1925), Bonnard khai thác chiều sâu cảm xúc từ sự thân mật thường nhật. Những gam màu rực rỡ của ông không chỉ chiếu sáng bức tranh mà còn dường như nuốt trọn chủ thể, đặc biệt trong giai đoạn sáng tác sau này.

Edouard Vuillard

Vuillard nổi bật với bảng màu nhẹ nhàng và những cảnh vật thân mật nơi ngôi nhà Paris. Cùng chia sẻ xưởng vẽ với Bonnard, ông dành phần lớn đời mình để khắc họa hình ảnh người mẹ – người đã xuất hiện trong hơn 500 bức tranh của ông.

Edouard Vuillard – Les Couturieres (1890)

Vuillard còn đóng vai trò quan trọng trong sân khấu tượng trưng, thiết kế bối cảnh cho Nhà hát de l’Oeuvre (1893). “Tôi tiếp tục làm việc bằng lương tâm của mình, thể hiện điều tôi cảm, điều tôi yêu. Tôi không có mục tiêu nào khác,” ông từng nói.

Maurice Denis

“Nghệ thuật không còn là thứ ta chụp lại từ thị giác, như một tấm ảnh về thiên nhiên. Nó là sự sáng tạo của tinh thần, trong đó thiên nhiên chỉ là cái cớ,” Maurice Denis từng viết.

Maurice Denis – Bản in trinh nữ (pommiers en fleurs) (1894)

Ảnh hưởng bởi các khối màu mạnh mẽ của Gauguin, các tác phẩm như Taches du soleil sur la terrace (1890) hay Solitude du Christ (1918) thể hiện rõ lối tiếp cận tổng hợp giàu biểu tượng. Sau khi Les Nabis tan rã, Denis chuyển sang chủ nghĩa Tân cổ điển, nhưng vai trò của ông – như trong bản tuyên ngôn năm 1890 – khiến ông trở thành người phát ngôn vững chắc nhất của phong trào.

Paul Sérusier – Người Truyền Lửa

Paul Sérusier (1890), Painting with Gauguin.

Chính Paul Sérusier, người đặt nền móng đầu tiên cho nhóm, đã vẽ The Talisman dưới sự hướng dẫn của Gauguin – một tác phẩm trở thành biểu tượng tinh thần cho Les Nabis. Với khả năng cô đọng tư tưởng tổng hợp trong hình thức giản lược, ông là người truyền lửa cho một thế hệ nghệ sĩ tìm đường thoát khỏi những khuôn mẫu cũ kỹ.

(Xem phần 2)

Nguồn: Invaluaable

Biên dịch: Trang Lê