Leonardo da Vinci – Thiên Tài Toàn Diện Thời Phục Hưng: Danh Mục và Xếp Hạng Toàn Bộ Các Tác Phẩm Hội Họa Của Ông ( Phần 1 )

( Throngs of visitors vying to see Leonardo da Vinci's Mona Lisa at the Louvre Museum in Paris, France )

Mặc dù có thể được xem là họa sĩ nổi tiếng nhất mọi thời đại, nhưng Leonardo da Vinci lại không phải là một người vẽ tranh nhiều. Ông đã tạo ra hàng ngàn bản vẽ trong các cuốn sổ tay của mình, nơi ông viết lách một cách ám ảnh, và trong khi hàng trăm bản phác thảo của nhà bác học thời Phục Hưng này vẫn còn tồn tại (chỉ riêng Bộ sưu tập Hoàng gia ở London đã lưu giữ khoảng 550 bản vẽ của Leonardo), thì số lượng tranh sơn dầu còn lại của ông – những tác phẩm được các chuyên gia phần lớn đồng thuận là do chính tay ông thực hiện – lại chưa đến 20 bức.

Như chúng ta đều biết, hội họa là một lĩnh vực mang tính chủ quan. Vì vậy, chúng tôi đang làm điều công bằng duy nhất có thể đối với các bức tranh của Leonardo: xếp hạng chúng. Để tạo ra một sân chơi công bằng, chúng tôi chỉ xét các tác phẩm tranh đã hoàn thiện và độc lập, không bao gồm các bức bích họa (xin lỗi The Last Supper) hay các tác phẩm chưa hoàn thành (xin lỗi Saint Jerome in the Wilderness).

Những dấu hỏi lớn

Để đánh giá công bằng bức tranh nào của Leonardo da Vinci là xuất sắc nhất, chúng tôi đã cân nhắc đến yếu tố liệu một tác phẩm có từng bị nghi ngờ về quyền tác giả hay không: bạn không thể nằm trong danh sách những bức tranh hàng đầu còn sót lại của Leonardo nếu vẫn có khả năng rằng đó... không phải là tranh của ông. Dưới đây là những tác phẩm chưa đạt được sự đồng thuận toàn cầu về quyền tác giả:

Annunciation (c. 1472–76)

( Leonardo da Vinci, The Annunciation (ca 1471-1472). Collection of the Galleria degli Uffizi )

Annunciation hiện được giới hội họa rộng rãi công nhận là của Leonardo, nhưng cho đến năm 1869 nó vẫn được ca ngợi là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Domenico Ghirlandaio. Cả Leonardo và Ghirlandaio đều từng là học trò của nhà điêu khắc kiêm họa sĩ Andrea del Verrocchio, điều này đã gây ra sự nhầm lẫn. Leonardo gia nhập xưởng của Verrocchio khi mới 14 tuổi, chính thức trở thành học việc lúc 17, và được đào tạo ở đó thêm bảy năm nữa – nghĩa là ông đã dành hơn một thập kỷ dưới sự dìu dắt của Verrocchio. Chiếc bàn đá cẩm thạch trước Đức Mẹ trong tranh rất có thể được lấy cảm hứng từ một ngôi mộ của gia đình Medici do Verrocchio thực hiện.

Điểm cộng: Tuổi đời. Truyền tin có thể là tác phẩm còn tồn tại sớm nhất của Leonardo da Vinci.

Điểm trừ: Phẫn nộ. Bức tranh từng gây ra cuộc biểu tình khi có tin nó sẽ được cho Nhật Bản mượn, một thượng nghị sĩ Ý thậm chí đã xích mình trước cổng Phòng trưng bày Uffizi để phản đối.

Madonna of the Carnation (1478–80)

( Leonardo da Vinci, The Madonna of the Carnation (1478-80 )

Đây là một tác phẩm đầu tay khác của Leonardo, ban đầu được cho là do chính Verrocchio vẽ trong xưởng của ông. Hiện đang thuộc bộ sưu tập của Alte Pinakothek tại Munich (vì vậy đôi khi còn được gọi là Munich Madonna), tranh sơn dầu trên gỗ này được ca ngợi là một trong những tác phẩm độc lập sớm nhất của Leonardo da Vinci, thể hiện rõ năng lực sớm của ông trong việc thể hiện phong cảnh cũng như chân dung.

Điểm cộng: Sự thiêng liêng. Tác phẩm từng được Giáo hoàng Clement VII sở hữu, như một dấu ấn thiêng liêng.

Điểm trừ: Phục chế. Một lần phục chế tệ hại được cho là đã khiến gương mặt của Đức Mẹ trông như “da thuộc”.

Ginevra de’ Benci (c. 1474–78)

( Leonardo da Vinci, Ginevra de’ Benci)

Được công nhận rộng rãi là do Leonardo da Vinci thực hiện (khi ông chỉ mới 21 tuổi), nếu như có cơ sở dữ liệu về dấu vân tay của ông thì việc xác minh sẽ dễ dàng hơn, vì một số dấu vân tay chưa xác định vẫn còn rõ nét trên bề mặt tranh – nơi nghệ sĩ đã dùng tay để pha trộn màu sắc. Ginevra de’ Benci mới chỉ 16 tuổi trong bức chân dung này, có thể được thực hiện để kỷ niệm lễ đính hôn của cô với Luigi di Bernardo Niccolini.

Điểm cộng: Giấc mơ Mỹ. Đây là tác phẩm duy nhất của Leonardo da Vinci được lưu giữ trong một bộ sưu tập công lập tại châu Mỹ (tại Phòng trưng bày Nghệ thuật Quốc gia ở Washington D.C), và nó còn được đưa sang Mỹ một cách đặc biệt: bay trong vali chuyên dụng và ngồi ghế hạng nhất.

Điểm trừ: Bị cắt xén. Phần dưới của bức tranh đã bị cắt đi trong lịch sử, khiến chúng ta không thể thấy được đôi tay của Ginevra – được cho là đang cầm một bó hoa nhỏ.

Benois Madonna (c. 1478–80)

(Leonardo da Vinci, Madonna and Child with Flowers otherwise known as Benois Madonna. )

Tác phẩm thứ hai trong số hai bức Madonna được cho là bắt đầu vẽ bởi Leonardo vào năm 1478 (tác phẩm còn lại là Madonna of the Carnation), Benois Madonna hiện thuộc bộ sưu tập của Bảo tàng Hermitage ở Saint Petersburg. Tác phẩm đã bị tô đè khá nhiều bởi các nghệ sĩ khác trong suốt thời gian tồn tại, điều này đã làm dấy lên tranh cãi về tính xác thực của nó – cũng như cách vị trí tai của các nhân vật được thể hiện, một chi tiết mà nhiều người cho rằng Leonardo da Vinci, với sự tỉ mỉ sau này của mình, sẽ không bao giờ bỏ qua.

Điểm cộng: Tẩm ảnh hưởng. Benois Madonna từng được sao chép rất nhiều bởi các nghệ sĩ trẻ hơn, bao gồm cả Raphael.

Điểm trừ: Phản hồi tiêu cực. Nhà sử học hội họa Bernard Berenson đầu thế kỷ 20 đã có những bình luận khá gay gắt, đến mức khiến ông đặt câu hỏi vì sao Leonardo da Vinci lại được ngưỡng mộ đến vậy. Ông mô tả gương mặt Chúa Giê-su trong tranh như “một chiếc mặt nạ rỗng gắn vào thân hình và tứ chi phồng lên,” đồng thời chỉ trích Đức Mẹ với “vầng trán hói, má phồng và nụ cười không răng” – một cú đâm chí mạng về mặt nghệ thuật.

Nguồn : Leonardo da Vinci Was the Ultimate Renaissance Man. Here Are All of His Existing Paintings, Ranked 

Xem ở đây : Phần 2 

Biên dịch : Bảo Long