Hội họa của Trịnh Quỳnh Quyên - “Tinh vân của ý thức” và Vũ trụ nội tâm

Ngay từ buổi đầu trong lịch sử khám phá bầu trời bao la, con người đã nhận thấy quy luật của vũ trụ - một “nhất thể” hỗn độn nén ép rồi sau đó bùng vỡ, phân mảnh: này những vì sao sinh ra từ những đám bụi vũ trụ, và này những “tinh vân khuếch tán” lóe lên trong đêm.

Mặt khác, triết gia Baruch de Spinoza coi sự tồn tại của vũ trụ là một thực thể duy nhất, từ đó ông phân biệt giữa Chúa - cũng chính là Tự nhiên (Natura naturans) và vật chất, sinh vật (Natura naturata). Do đó, quyền năng Tạo hóa, theo một nghĩa nào đó, bắt nguồn từ quy luật tự nhiên, vốn nội tại hơn là siêu việt.

Vậy nhìn vào tiềm thức, bản ngã, tâm linh và thiên nhiên trong tranh sơn dầu của Trịnh Quỳnh Quyên (Cheng Chung-Chuan) trong mối quan hệ nội tại giữa tạo tác và tạo vật, cũng là quan sát quá trình chuyển hóa từ nhận thức thành hình thức. Trạng thái chuyển động của tự nhiên trong những bức tranh sơn dầu trừu tượng của cô biểu hiện như một vũ trụ nội tâm thông qua các hình dạng và sinh vật khác nhau - những “tinh vân của ý thức”.

Trịnh Quỳnh Quyên thường biểu đạt hội họa thông qua “dáng điệu” tượng hình: cây, hoa, bóng núi, vệt sao, đám mây, luồng khí, đường biên và dòng chảy của ý thức. Tuy nhiên, không một “dáng điệu” nào trong số đó là dáng điệu các loài thực vật, hay một cảnh quan thiên nhiên cụ thể. Chúng là những bông hoa trong tâm trí và là vũ trụ nội tâm của họa sĩ. Hiểu được tính trừu tượng biểu hiện dưới sự vận động nén ép và khuếch tán của “tinh vân” trong tranh sơn dầu của hoạ sĩ tương đương với việc bước vào thế giới tâm trí của cô qua các hoạt động tinh thần và quá trình sáng tạo tranh của cô.

Về mặt lý luận, trong thời gian ở Nhật Bản, Trịnh đã tiếp thu ảnh hưởng của Joseph Denis Murphy qua cuốn sách “The Power of Your Consciousness” (Sức mạnh của Tiềm thức) về chuyển hóa tiềm thức thành ý thức và động lực thông qua thực hành chánh niệm, biến sức mạnh tinh thần thành sức mạnh hành động.

Trong thực hành hội họa, Trịnh Quỳnh Quyên bỏ qua bước phác thảo và vẽ trực tiếp lên toan theo tiếng gọi của ký ức, suy tưởng, và linh cảm. Thiên nhiên trong tranh sơn dầu cũng chính là phóng chiếu của vũ trụ bên trong cô. Nhận thức tạo ra một hình dáng trừu tượng cho tâm trí, từ đó hiện thực hóa nó thành một hình dạng trực quan. Những bức tranh sơn dầu trừu tượng ban đầu có thể thay đổi theo những biến chuyển không thể lường trước của cảm xúc, nhận thức hoặc suy nghĩ, giống như cách các thiên thể và tinh vân hình thành hoặc biến đổi do từ trường, lực hấp dẫn, trọng lực, bức xạ và ion hóa từ các ngôi sao xung quanh hoặc do sự va chạm lẫn nhau.

Tranh sơn dầu của Trịnh Quỳnh Quyên không đặt nặng hình thức mà nhấn mạnh quá trình cô đọng và mở rộng của cuộc sống. “Sự phân biệt giữa Tự nhiên và Tâm trí không hẳn là một quan sai lầm, bởi Tâm trí có nguồn gốc từ thực tế, còn Tự nhiên đã độc lập tồn tại ngay cả khi không có Tâm trí: trong Tâm trí, nó tồn tại chân thật và đúng đắn nhất.” - Logic Shorter, G. W. F. Hegel. (Friedrich & Wallace, 1975)

Sự đầy đủ và phong phú trong các bức tranh sơn dầu của Trịnh Quỳnh Quyên là biểu hiện của việc cô đưa nhận thức của mình trở thành một loại sức sống trong nội tâm. Đối với cách tiếp cận hội họa của mình, cô vẫn giữ được sự nhạy bén của cọ vẽ, đặc biệt thể hiện trong việc mô tả các chuyển động với cường độ liên tục biến đổi và quyện lại trên nền một vũ trụ bao la thăm thẳm. Nét xoáy tròn gợi ý về sự cộng hưởng, dao vẽ hoặc cọ mịn phác họa hình dạng tia chớp hoặc mạng lưới giống như hệ thống thần kinh, kết nối các đối tượng lại thành một khối năng lượng. Chúng sinh ra, bành trướng, đốt cháy, vỡ vụn, và co lại theo một vòng xoáy duy nhất của vũ trụ trong tranh.

Các bức tranh sơn dầu trừu tượng của Trịnh Quỳnh Quyên thường thể hiện cái nhìn tổng quát, thông qua sự chuyển động phong phú của vật thể và bản ngã. Các sinh vật sống thường được thể hiện theo hai cách khác nhau: nét cọ nhẹ nhàng như khói, không khí hay lông vũ, thể hiện sự mong manh của sự sống giữa bầu trời bao la; hoặc vệt sơn dầu dằn mạnh mẽ, nặng nề, tượng trưng cho ý thức bùng vỡ và biến đổi thành trạng thái linh hoạt của sự sống cá nhân trong không gian vũ trụ.

Nghệ thuật của Trịnh Quỳnh Quyên phản ánh rõ rệt niềm tin của cô đối với sự tự do truy cầu chân lý cũng như những chỉ dẫn của tâm tưởng trong hành trình cuộc đời mình. “Tinh vân của ý thức” cũng là phản ánh của toàn bộ cuộc sống và vũ trụ nội tâm như một thể thống nhất năng động dẫn dắt tâm trí.

Biên dịch: Minh Tâm

Biên tập: Thu Huyền

Phiên bản Tiếng Anh: Tại đây

Phiên bản Tiếng Trung: Tại đây