Họa sĩ Lê Thúy: vệt ký ức trên lụa và sơn mài

Hành trang nghệ thuật của Lê Thúy là những suy tư lặng lẽ về sự sống, con người, thiên nhiên, và cả sự chân thành với chính mình – tất cả được cô chắt lọc, lắng đọng qua từng lớp sơn mài, từng đường nét trên lụa.

Sinh ra tại một làng quê nhỏ ở Thanh Hóa, Lê Thúy mang theo những ký ức tuổi thơ bình dị: bóng dáng của ruộng đồng, những nhịp sống chậm rãi, sự yên ả của thiên nhiên. Những hình ảnh ấy như mảnh ghép âm thầm lớn lên cùng cô, để rồi sau này trở thành dòng chảy cảm xúc đầy ám ảnh trong các sáng tác nghệ thuật – nơi lụa và sơn mài không chỉ là chất liệu, mà là không gian của ký ức và tâm hồn.

Họa sỹ Lê Thúy

Được đào tạo tại Đại học Mỹ thuật Việt Nam (2008–2013), Lê Thúy từng trải qua nhiều loại hình sáng tác khác nhau: từ lụa, sơn mài đến sơn dầu. Tuy nhiên, những chuyến điền dã đến các ngôi chùa, đền cổ mới thực sự để lại dấu ấn sâu sắc trong tâm trí chị. Những pho tượng Phật sơn son thếp vàng, những tấm lụa thêu rực rỡ... tất cả dần trở thành chất liệu tinh thần, được chị lưu giữ như một kho tư liệu sống động trong hành trình sáng tác.

Ngay từ thuở nhỏ, Lê Thúy đã nuôi dưỡng trong mình những suy tư về vòng đời con người, về sự sống – cái chết, và những chuyển hóa thầm lặng trong tự nhiên. Các nghiên cứu về tín ngưỡng, nghi lễ tôn giáo dần trở thành điểm tựa tinh thần, đồng thời mở rộng chiều sâu triết lý trong nghệ thuật của chị.

Từ những cuộc tìm tòi, đọc sách, xem triển lãm, cái tên để lại trong chị ấn tượng đặc biệt là Fuyuko Matsui – nữ họa sĩ Nhật với loạt tranh lụa giải phẫu đầy ám ảnh. Những tác phẩm ấy đã khơi dậy nơi Lê Thúy một cảm thức rõ rệt về sự mong manh, phức tạp và huyền bí của thân thể và tồn tại con người.

Từng kỹ thuật được tôi luyện qua năm tháng, từng lớp cảm xúc được ủ trong lặng lẽ đã tạo nên một phong cách riêng biệt, đậm dấu ấn cá nhân – một thế giới nghệ thuật vừa sâu sắc, vừa mong manh của Lê Thúy.

Tác phẩm lụa “Nước Tôi, Dân Tôi” (2022)

Những cây đàn từng có thể cất lên âm thanh nay được sắp đặt thẳng hàng như một nghĩa trang. Những bài ca giờ chỉ còn là ký ức, và nỗi đau bị che giấu trong sự im lặng. Dẫn lời của nghệ sĩ: “Đôi khi, sự im lặng làm chói tai, và đôi khi sự im lặng là tiếng nói duy nhất chúng ta có.”

Bộ tác phẩm “Sự Im Lặng Chói Tai” lấy cảm hứng từ cuốn sách “Mùa xuân vắng lặng” của Rachel Carson, được tạo ra trong giai đoạn đen tối của nhân lại với đại dịch, chiến tranh, sự cô lập, làn sóng người tị nạn tìm kiếm sự an toàn và cứu rỗi. Lê Thúy thu thập những chiếc đàn bầu, đàn cò hay đàn tỳ bà không còn sử dụng được, dùng kỹ thuật sơn mài để miêu tả cảnh quan thiên nhiên mà nhân loại đang trải qua và cuộc đấu tranh đơn độc của họ.

Với Lê Thúy, nghệ thuật không đơn thuần là kỹ thuật – đó là cách thành thật nhất để biểu đạt cảm xúc và trải nghiệm sống. Một câu hát thoảng qua, một đoạn thơ, hay chỉ là một khoảnh khắc đời thường cũng có thể trở thành mạch nguồn cảm hứng. Quan trọng hơn cả, chị luôn chú tâm lắng nghe những ý niệm lặp đi lặp lại trong tâm trí – những suy tưởng không dứt – để rồi chắt lọc, chuyển hóa thành tác phẩm mang dấu ấn cá nhân sâu sắc.

Năm 2020 đánh dấu một bước ngoặt trong hành trình sống và sáng tác của Lê Thúy. Sau nhiều năm gắn bó với nhịp sống năng động tại Hà Nội, chị cùng gia đình nhỏ quyết định chuyển đến Hội An – một vùng đất chan hòa nắng gió, giàu bản sắc và thấm đẫm nét yên bình. Không gian ấy, với sự tĩnh lặng và gần gũi thiên nhiên, gợi nhắc chị về những ký ức tuổi thơ ở quê nhà – và cũng chính là mảnh đất nuôi dưỡng một dòng chảy sáng tạo mới, trong lành và đầy cảm hứng.

Những canh cửa, ngoài tượng trưng cho sự bảo vệ, còn mang ý nghĩa biểu tượng về sự giam cầm. Lê Thúy đặt câu hỏi: “Nơi trú ẩn thực sự ở đâu? Chúng ta đang ở trong, hay ở ngoài?”

Bộ tác phẩm “Tiếng Vọng” nói về những con người từng tồn tại mắc kẹt trong ngôi nhà họ mong muốn. Bên cạnh tranh lụa là sở trường của Lê Thúy, các tác phẩm còn có những cánh cửa cũ được thu thập từ một bãi phế liệu và gạch bê tong, được thực hiện bằng kỹ thuật sơn mài. Tác phẩm được trưng bày tại Queensland Art Gallery / Gallery of Modern Art, Úc.

Trong suốt hành trình nghệ thuật của mình, Lê Thúy đã sáng tạo ra những tác phẩm tiêu biểu, mỗi tác phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân và chiều sâu cảm xúc. Một trong những tác phẩm nổi bật là "Sự Im Lặng Chói Tai", với những chiếc đàn bầu được xử lý tinh xảo qua kỹ thuật sơn mài. Đây là một tác phẩm thể hiện sự kết hợp giữa âm thanh và hình ảnh, đồng thời khắc họa sự tĩnh lặng đầy ám ảnh, không chỉ của âm nhạc mà còn của tâm hồn.

Tiếp theo là "Tiếng Vọng", một tác phẩm nói về nơi trú ẩn, sự an toàn và kiểm soát, phản ánh những cảm xúc sâu sắc về cái tôi và sự bảo vệ trong một thế giới đầy biến động.

Mới đây, tác phẩm "Thời Gian" của Lê Thúy – được tạo ra từ những phiến gỗ của những cây cổ thụ bị đốn hạ – đã chạm đến những vấn đề về sự sống, cái chết và sự tàn phai của thời gian. Chính sự kết nối giữa vật liệu tự nhiên và sự chuyển mình của thời gian đã tạo nên một tiếng nói mạnh mẽ trong nghệ thuật của chị. Bộ tác phẩm này đã xuất sắc lọt vào vòng chung kết của Loewe Foundation Craft Prize, một minh chứng cho sức mạnh sáng tạo và ý nghĩa sâu sắc của những tác phẩm mà chị mang đến.

Tác phẩm “Thời Gian” là một suy ngẫm về chu kỳ sống, về sự tồn tại và biến đổi.

Các tác phẩm được thực hiện bằng kỹ thuật sơn mài với các vật liệu vỏ trứng, xà cừ, lá vàng và lá bạc, cùng với các sắc tố tự nhiên.

Các tác phẩm của Lê Thúy luôn tôn vinh sự vĩnh cửu của thiên nhiên, vòng tuần hoàn của sinh vật và thời gian. Mỗi thân gỗ với những vòng tròn đồng tâm tựa như những dấu ấn của thời gian, những con lắc đồng hồ treo lơ lửng giữa không gian vô tận. Chúng cũng giống như những tinh cầu trong vũ trụ, kết nối và kể lại câu chuyện về sự liên tục, về những giai đoạn chuyển biến không ngừng của sự sống.

Triết lý sáng tạo của Lê Thúy chính là sự thành thật với chính mình, luôn hướng về những giá trị cốt lõi trong tâm hồn. Chị không ngừng học hỏi, nghiên cứu và rèn luyện nền tảng kỹ thuật để thực hiện những tác phẩm nghệ thuật của riêng mình. Với Lê Thúy, nghệ thuật là một hành trình không ngừng khám phá, một cách để kết nối với bản thân và thế giới xung quanh.

Tác phẩm lụa “Người Mẹ – Hy Vọng” (2022)

Các tác phẩm của Lê Thúy luôn tôn vinh sự vĩnh cửu của thiên nhiên, vòng tuần hoàn của sinh vật và thời gian. Mỗi thân gỗ với những vòng tròn đồng tâm tựa như những dấu ấn của thời gian, những con lắc đồng hồ treo lơ lửng giữa không gian vô tận. Chúng cũng giống như những tinh cầu trong vũ trụ, kết nối và kể lại câu chuyện về sự liên tục, về những giai đoạn chuyển biến không ngừng của sự sống.

Triết lý sáng tạo của Lê Thúy chính là sự thành thật với chính mình, luôn hướng về những giá trị cốt lõi trong tâm hồn. Chị không ngừng học hỏi, nghiên cứu và rèn luyện nền tảng kỹ thuật để thực hiện những tác phẩm nghệ thuật của riêng mình. Với Lê Thúy, nghệ thuật là một hành trình không ngừng khám phá, một cách để kết nối với bản thân và thế giới xung quanh.

Nguồn tham khảo: Họa sĩ Lê Thúy và những vệt ký ức trên lụa và sơn mài

Biên soạn: Hoàng Linh