Wafa’ Al-Hamad: Nữ họa sĩ Syria bị lãng quên và hành trình phục hồi danh tiếng tại bảo tàng Louvre Abu Dhabi

Wafa’ Al-Hamad, một họa sĩ Syria từng bị gạt ra khỏi dòng chính của lịch sử nghệ thuật hiện đại Ả Rập, nay đang được tái phát hiện và vinh danh tại bảo tàng Louvre Abu Dhabi. Với sự nghiệp kéo dài hơn 40 năm nhưng ít được ghi nhận, bà giờ đây đã bước ra ánh sáng như một nhân vật quan trọng trong phong trào nghệ thuật Trung Đông thế kỷ 20.

Họa sĩ nữ tiên phong trong nghệ thuật Syria hiện đại

Sinh ra tại Damascus vào năm 1948, Wafa’ Al-Hamad lớn lên trong một xã hội bảo thủ, nơi phụ nữ thường không có cơ hội phát triển sự nghiệp nghệ thuật. Bất chấp điều đó, bà theo học mỹ thuật tại Đại học Damascus, rồi tiếp tục du học tại Pháp vào thập niên 1970.

Phong cách của Al-Hamad chịu ảnh hưởng bởi trường phái hiện đại châu Âu, kết hợp với chất liệu văn hóa Syria và các hình tượng dân gian Trung Đông. Tác phẩm của bà thường thể hiện thân phận người phụ nữ, ký ức cá nhân, và những hình ảnh tượng trưng lấy cảm hứng từ văn hóa Hồi giáo – nhưng không theo hướng tôn giáo mà mang tính bản sắc và nhân văn.

Bị lãng quên giữa lịch sử nghệ thuật do nam giới thống trị

Dù từng tham gia nhiều triển lãm quốc tế trong thập niên 1980 và 1990, tên tuổi của Al-Hamad gần như bị lu mờ khỏi các tư liệu chính thống. Phần lớn các sách, bộ sưu tập và triển lãm lớn về nghệ thuật Ả Rập hiện đại chỉ tập trung vào nghệ sĩ nam. Các tác phẩm của bà ít được lưu giữ trong bảo tàng, chủ yếu nằm trong bộ sưu tập tư nhân và bị đánh giá thấp về giá trị học thuật.

Được tôn vinh tại Louvre Abu Dhabi

Triển lãm "From Kalīla wa Dimna to La Fontaine" tại Louvre Abu Dhabi năm 2024 đã tạo bước ngoặt lớn cho sự nghiệp hậu kỳ của bà. Một số tác phẩm chọn lọc của Wafa’ Al-Hamad được trưng bày bên cạnh các nghệ sĩ tên tuổi khác trong khu vực, giúp khẳng định vai trò của bà như một trong những nữ nghệ sĩ tiên phong tại Syria.

Đại diện bảo tàng cho biết việc đưa tác phẩm của bà vào triển lãm là nỗ lực khôi phục công bằng lịch sử, đồng thời mở rộng diễn ngôn nghệ thuật Ả Rập để bao gồm các góc nhìn nữ giới – điều vốn bị thiếu hụt nghiêm trọng trong suốt nhiều thập kỷ.

Di sản nghệ thuật đang được tái khám phá

Sự phục hồi tên tuổi của Wafa’ Al-Hamad không chỉ là sự công nhận một cá nhân, mà còn phản ánh làn sóng toàn cầu trong việc tái thẩm định vai trò của nghệ sĩ nữ và các nhân vật bên lề lịch sử nghệ thuật. Các học giả và tổ chức nghệ thuật hiện đang tích cực tìm kiếm, lưu trữ và triển lãm những tác phẩm còn lại của bà, đồng thời đặt chúng trong bối cảnh văn hóa – xã hội đặc thù của Syria và thế giới Hồi giáo thế kỷ 20.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Artnet