Tại sao “Monet và Venice” là một câu chuyện tình yêu ( Phần 2 )

Liệu Monet có thể làm nên Venice?

( Claude Monet, Houses of Parliament, Sunlight Effect 1903 )

Ngay cả với một họa sĩ vĩ đại như Monet, Venice vẫn là thử thách. Ông từng nói: “Tôi sẽ không đến Venice,” theo ghi chép của nhà phê bình Octave Mirbeau trong bài viết năm 1912 cho buổi ra mắt tranh tại Paris.
Ngay từ thời đó, Venice – được mệnh danh là “Cộng hòa Thanh bình” – đã là biểu tượng lớn trong Hội họa. Monet từng thấy nhiều tranh về thành phố này tại Louvre và trong các chuyến đi London. Những cảnh kênh rạch và kiến trúc xa hoa của Venice dường như đã trở thành khuôn sáo, khiến ông sợ rằng mình chẳng thể mang lại điều gì mới mẻ.
“Chúng tôi muốn cho thấy sức nặng mà Venice mang lại cho một họa sĩ cuối thế kỷ 19,” Buron giải thích. Small bổ sung: “Monet nhận thức rõ tầm quan trọng của Venice trong lịch sử nghệ thuật, và ông cảm nhận sâu sắc áp lực đó.”

( John Singer Sargent, An Interior in Venice 1899 )​​​​​​

Chính Alice Monet đã thuyết phục ông đi, để rời khỏi chuỗi ngày với những “bức hoa súng bất tận”. Họ nhận lời mời của Mary Smyth Hunter (1856–1933), một nhà sưu tập và mạnh thường quân nghệ thuật, đến nghỉ hai tuần tại Palazzo Barbaro thế kỷ 15. Cuối cùng, Monet ở lại hai tháng rưỡi, tiếp tục tại Grand Hotel Britannia.
Tuần đầu tiên, họ chỉ tham quan. Có bức ảnh ghi lại cảnh hai vợ chồng cho chim ăn ở quảng trường San Marco. Nhưng chẳng bao lâu, Monet phải thừa nhận rằng Venice “quá đẹp để không thể vẽ”.

( John Singer Sargent, An Interior in Venice 1899 )

Điều làm nên khác biệt trong các bức tranh Venice của Monet

Monet nổi tiếng với việc vẽ cùng một chủ thể nhiều lần để ghi lại biến chuyển của ánh sáng theo thời gian. Nhưng tại Venice, ông lại chọn cách di chuyển đều đặn trong ngày, trở lại các địa điểm cố định vào cùng khung giờ.
Kết quả, ông tạo nên loạt tranh gồm chín chủ đề khác nhau về Venice, hòa quyện kiến trúc, bầu trời và mặt nước trong bảng màu óng ánh của xanh lam, tím, hồng và lục. Các công trình như Palazzo Ducale hiện lên lung linh như ảo ảnh trên mặt nước, vừa mong manh vừa vĩnh cửu.

( Claude Monet, The Doge’s Palace Seen from San Giorgio Maggiore 1908 )

Monet cố gắng nắm bắt điều ông gọi là enveloppe – nơi không khí và mặt nước hòa quyện, ánh sáng lấp lánh trong sương và hơi ẩm. “Tôi rất buồn vì sắp phải rời nơi có ánh sáng độc nhất vô nhị này,” ông viết trong thư. “Giá mà tôi đến đây khi còn trẻ và dám mạo hiểm hơn… Dù sao, tôi đã có những giờ phút tuyệt đẹp ở đây.”
Những bức thư của Alice Monet tiết lộ những khó khăn thực tế: thời tiết thay đổi, việc cố định gondola tại cùng vị trí mỗi ngày hay chen chúc với các họa sĩ khác để tìm góc vẽ. Trong tranh, Monet loại bỏ toàn bộ sự náo nhiệt đó, để lại Venice tĩnh lặng, thanh bình và lãng mạn hơn bao giờ hết.

( Claude Monet, Palazzo Contarini 1908 )

“Ông đã thanh lọc thành phố trong tầm nhìn của mình,” Small nói. “Không còn đám đông hay cảnh hối hả như trong tranh của Sargent hay Whistler. Venice của Monet mang sắc thái trầm tư, hoài niệm.”
Nhưng nếu loạt tranh Venice khởi đầu như một bản tình ca với vẻ đẹp của thành phố, thì chúng kết thúc như một lời tri ân. Monet từng định quay lại, nhưng cái chết của Alice vì bệnh bạch cầu năm 1911 khiến ông thôi ý định. Trong nỗi đau, ông trở lại những bức tranh Venice, xem đó là cách tưởng nhớ người vợ yêu dấu.

( Claude Monet, Ducale Palace 1908)

“Tôi không ngừng nghĩ về bà ấy khi vẽ,” ông viết cho con gái riêng Germaine Hoschedé Monet.
Dù trong thư ông tỏ ra không hài lòng với các bức tranh, có lẽ vì không thể tách niềm vui và nỗi mất mát khỏi ký ức Venice cùng Alice.
“Ông hoàn thiện các bức tranh như một sự tưởng niệm dành cho bà, và trưng bày chúng năm 1912,” Buron cho biết.

( Claude Monet, The Rio della Salute 1908 )

Dù chỉ là chương nhỏ trong lịch sử Hội họa và sự nghiệp của Monet, nhưng đó lại là chương cảm xúc và sâu sắc nhất trong cuộc đời họa sĩ.
Triển lãm “Monet and Venice” diễn ra tại Bảo tàng Brooklyn, 200 Eastern Parkway, Brooklyn, New York, từ ngày 11/10/2025 đến 1/2/2026; và tại Bảo tàng de Young, Fine Arts Museums of San Francisco, Golden Gate Park, San Francisco, California, từ ngày 21/3 đến 26/7/2026.

Nguồn : Why ‘Monet and Venice’ Is a Love Story

Biên dịch : Bảo Long