Tại Sao Leonardo và Michelangelo Có Mối Thù Địch

( Left: Portrait of Leonardo da Vinci, by Lattanzio Querena. Photo by DeAgostini )

Leonardo da Vinci và Michelangelo là hai trong số những họa sĩ nổi tiếng nhất thế giới, mỗi người đều để lại nhiều kiệt tác thu hút hàng triệu khách tham quan mỗi năm đến các bảo tàng. Họ từng biết đến nhau, cạnh tranh để giành được các đơn đặt hàng từ cùng một nhóm người bảo trợ, và điều quan trọng nhất: họ thực sự có mối thù sâu sắc.

Leonardo da Vinci lớn hơn Michelangelo Buonarroti Simoni gần 23 tuổi, nhưng bất chấp khoảng cách tuổi tác này, cả hai vẫn bị đặt vào thế đối đầu, tranh giành các cơ hội trong giới hội họa ở Florence và Rome. Có một sự khác biệt lớn trong hoàn cảnh xuất thân của họ có thể đã góp phần tạo ra sự đối đầu này. Michelangelo là con trai của một viên chức tư pháp ở Caprese, sinh ra trong một gia đình có truyền thống trong lĩnh vực tài chính, và có tuyên bố là hậu duệ của Matilda vùng Tuscany, một nữ bá tước thời trung cổ nổi tiếng là một trong những nhà cai trị quan trọng nhất của nước Ý thời Trung Cổ. Trong khi đó, Leonardo da Vinci lại có xuất thân thấp kém hơn, là con ngoài giá thú của một cô thôn nữ, và sự khác biệt về giai cấp này có thể đã gieo mầm cho sự oán giận.

( Michelangelo, David at the Galleria dell’Accademia in Florence )

Lần đầu tiên họ gặp nhau là khi Leonardo là thành viên của một ủy ban có nhiệm vụ quyết định vị trí đặt bức tượng David cao 17 feet của Michelangelo, tác phẩm mà lúc đó chàng họa sĩ 26 tuổi được ủy quyền thực hiện vào năm 1501 cho Nhà thờ Florence’s Opera del Duomo. Trong quá trình thảo luận, Leonardo đã tự tay vẽ một phác họa về thân hình lực lưỡng của David, biến tượng này thành hình ảnh thần biển Neptune bằng cách thêm vào những con ngựa – đây có thể là một trong những bằng chứng sớm nhất về sự chỉ trích tài năng của Michelangelo từ phía Leonardo da Vinci.

( Michelangelo’s Battle of Cascina (before 1504). Gabinetto Disegni e Stampe, Galleria degli Uffizi, Florence, Italy.)

Cuộc đối đầu thực sự đầu tiên của họ diễn ra không lâu sau đó khi cả hai được giao cùng thực hiện một bức bích họa lớn trong cùng một căn phòng tại Salone dei Cinquecento. Leonardo da Vinci lúc đó là một tên tuổi lớn – vừa mới hoàn thành Mona Lisa (1503) và nổi tiếng trong các triều đình khắp châu Âu. Michelangelo thì chỉ mới 29 tuổi, trẻ trung, sôi nổi và đã có nhiều đơn đặt hàng lớn. Tầm nhìn của họ cho bức bích họa – nhằm kỷ niệm hai trận chiến là Trận Cascina năm 1364 và Trận Anghiari năm 1440 – hoàn toàn trái ngược nhau: Leonardo thì kịch tính và dữ dội, trong khi Michelangelo lại chú trọng sâu sắc vào trải nghiệm cảm xúc của con người. Cuối cùng, cả hai bản thiết kế đều không được hoàn thiện, nhưng bất đồng căn bản giữa họ về việc hội họa nên trông như thế nào đã được phơi bày rõ ràng. Hiện chỉ còn lại vài mảnh của bản thiết kế của Michelangelo, và có khả năng ông cũng sẽ không hoàn thành tác phẩm đó, vì kể từ thời điểm đó, ông nổi tiếng với việc bỏ dở các tác phẩm. Tác phẩm của Leonardo da Vinci thì bị sơn đè lên vào năm 1565, và cho đến nay các học giả vẫn đang đau đầu không hiểu vì sao lại như vậy, mặc dù một số bản vẽ chuẩn bị cho bức bích họa vẫn còn tồn tại, trong đó có một bản thuộc sở hữu của Peter Paul Rubens.

( Lorenzo Zacchia, copied from Leonardo Da Vinci, The Battle of Anghiari )

Trong những năm sau đó, nhiều lời công kích giữa họ được đưa ra một cách ẩn ý, không trực tiếp gọi tên nhau, nhưng sự mỉa mai giữa họ là điều không thể che giấu. Michelangelo phản đối quan điểm của Leonardo da Vinci cho rằng điêu khắc kém cao quý hơn hội họa, và từng viết rằng nếu "người đàn ông đó… hiểu biết về những chủ đề khác mà ông ta viết tới mức độ tương tự, thì ngay cả người hầu gái của tôi cũng có thể viết hay hơn ông ta!". Quả là một cú đốt. Trong các ghi chép của mình, Leonardo da Vinci viết rằng việc tạo ra một hình thể cơ bắp chỉ để phô diễn – như điều mà Michelangelo thường làm – khiến nhân vật trông chẳng khác gì một túi óc chó.

Có một lần, được ghi chép rõ ràng, cả hai đã đụng độ giữa đường phố Florence, khi Leonardo ngầm thách thức Michelangelo chứng minh sự thông minh của mình bằng cách giải thích một đoạn văn của Dante. Michelangelo liền đáp trả bằng một lời lăng mạ về việc Leonardo da Vinci không thể đúc đồng thành công một bức tượng ngựa dựa trên bản thiết kế của ông (tức Leonardo’s Horse, bị bỏ dở ở Milan), và rằng ông ta đã "phải bỏ cuộc trong xấu hổ".

Sự ganh đua còn kéo theo một họa sĩ trẻ hơn nữa, là Raphael Sanzio da Urbino, người kém Leonardo da Vinci đến 31 tuổi. Michelangelo đã coi nhẹ thành tựu của Raphael sau khi ông qua đời, có thể do đồn đại rằng Raphael chết vì quá nhiều quan hệ tình dục, và Michelangelo từng nói: "Tất cả những gì hắn học được đều là từ tôi". Có lẽ Michelangelo ghen tị với lời đồn về cái chết vì tình dục quá độ…

Việc phải cạnh tranh để giành các đơn đặt hàng và sự ưu ái từ các nhà bảo trợ quyền lực thế kỷ 16, như gia tộc Medici và các chính phủ của các bang nước Ý, chắc chắn là điều không dễ dàng. Tuy nhiên, những bất đồng căn bản về việc loại hội họa nào là cao quý nhất, mục đích của nghệ thuật là gì, và liệu việc vẽ những người đàn ông cơ bắp có khiến họ trông như túi óc chó hay không, tất cả những điều này chỉ càng khiến mối thù địch giữa Leonardo da Vinci và Michelangelo thêm sâu sắc.

Nguồn : Why Did Leonardo and Michelangelo Have Beef ?

Biên dịch : Bảo Long