Sự khác biệt giữa tranh khắc gỗ và tranh in khắc gỗ

Từ “khắc gỗ” được sử dụng trong tranh khắc gỗ và bản in khắc gỗ. Điều này khiến nảy sinh mâu thuẫn trong các cuộc tranh luận về thuật ngữ chuyên môn. Vì vậy bài viết dưới đây được đưa ra nhằm xoá bỏ những sai lầm cũng như phân biệt giữa tranh khắc gỗ và tranh in từ mộc bản.

Tranh in khắc gỗ

Tranh khắc gỗ là một hình thức in phù điêu, hoạ sĩ sử dựng một khối gỗ được chạm khắc, để lại hình ảnh nổi lên. Sau đó hoạ sĩ sẽ thực hiện quá trình in nhẹ nhàng bằng cách lăn hoặc chấm mực trực tiếp cho các khu vực nổi lên. Cuối cùng, họ sẽ đặt lên một tờ giấy hoặc vải để lấy hình ảnh.

Nhìn chung, phong cách in ấn Châu Á sử dụng mực gốc nước trong suốt và dùng cọ bôi lên khối, sau đó in trên giấy bằng cách sử dụng lực nhấn từ tay hoặc từ bút lông. Kỹ thuật này tạo ra các hiệu ứng pha trộn mềm mại, tương tự như các bức tranh màu nước theo phong cách Á Đông.

Ngược lại, các nhà in châu Âu sử dụng mực gốc dầu và in bằng máy ép. Mực gốc dầu của Châu Âu thường không trong suốt và cho hình ảnh rõ ràng, chi tiết. Hoạ sĩ sẽ sử dụng loại mực này kết hợp cùng máy in khắc gỗ. Vậy nên, hầu hết các bản in khắc gỗ của Châu Âu được thực hiện bằng mực đen trên giấy trắng. Vì vậy tranh in khắc gỗ có tính chất đa bản. Từ mộc bản gốc, ta có thể tạo ra nhiều bản in khác nhau. 

Tranh in khắc gỗ "The four horsemen of the apocalypse" của hoạ sĩ Albrecht Durer

Tranh khắc gỗ

Kỹ thuật khắc gỗ có nguồn gốc từ Trung Quốc sau đó đến với Nhật Bản và được các hoạ sĩ Nhật Bản áp dụng và hoàn thiện. Có một thuật ngữ trong tiếng Nhật gọi là Ukio-e, thuật ngữ này chỉ dòng tranh in khắc gỗ của Nhật. Những hoạ sĩ tiêu biểu tạo nên tên tuổi của mình cùng với loại hình nghệ thuật này là Hokusai và Hiroshige. Các hoạ sĩ sử dụng cọ vẽ để tô điểm cho khối gỗ sau khi đã tỉ mỉ khắc. Chất liệu màu gốc nước thấm vào từ thớ gỗ tạo nên những mảng màu no đủ tuyệt đẹp. Đương nhiên sau đó các hoạ sĩ cũng sử dụng kĩ thuật in ấn để tạo ra các bản in khác nhau, thế nhưng đến nay thứ giá trị nhất vẫn chính là mộc bản gốc mà hoạ sĩ sử dụng. Những mộc bản gốc này cũng có thể được đem ra trưng bày không khác gì một bức tranh được vẽ lên toan thông thường. Vì vậy mới xuất hiện thuật ngữ “tranh khắc gỗ” để phân biệt với "tranh in khắc gỗ". Và tranh khắc gỗ thì có tình chất độc bản vì chỉ tồn tại một mộc bản duy nhất. 

Có thể thấy, hai thuật ngữ này thường xuyên gây ra lầm tưởng vì tính chất của chúng tuy giống mà khác nhau. 

Ahndoar