Ghi chép và bảo tồn văn hóa  

Năm 2023, những người nam giới từ Laramba bắt đầu ghi chép lại truyền thống nghi lễ của họ, nhận thức rằng những thực hành này có nguy cơ mai một trong một thế giới thay đổi nhanh chóng.  

Jason Gibson—một trong những tác giả của bài viết này—đã làm việc chặt chẽ với cộng đồng trong 15 năm qua để phục hồi các tư liệu nghi lễ từ bộ sưu tập Strehlow và nhiều nguồn khác. Bộ sưu tập Strehlow bao gồm các bản ghi âm về nghi lễ, bài hát và tập tục của người thổ dân miền trung nước Úc, được nhà nhân chủng học TGH Strehlow thu thập từ năm 1932 đến 1972, hiện được lưu giữ tại Trung tâm Nghiên cứu Strehlow ở Alice Springs.  

Những bộ sưu tập nhân học như vậy, được thu thập trong hơn 130 năm qua, chứa đựng nhiều thông tin quan trọng về nghi lễ, lịch sử gia đình và truyền thuyết về vùng đất. Việc tiếp cận những tài liệu này đã giúp cộng đồng suy ngẫm sâu sắc hơn về cách mà nghệ thuật và các bộ sưu tập bảo tàng có thể phục vụ lợi ích của họ.  

Hiện tại, nhóm nghệ sĩ Anmatyerr quyết định tự xây dựng bộ sưu tập riêng để lưu giữ và bảo vệ nền văn hóa của họ. Một phần của chiến lược này là hợp tác với các phòng trưng bày và bảo tàng để tìm kiếm cơ hội trao đổi văn hóa. Thông qua việc chia sẻ và trưng bày tác phẩm, họ hy vọng thiết lập được mối quan hệ tốt hơn và có được sự công nhận rộng rãi hơn.  

Morris Wako, Jason Gibson và Cliffy Tommy cùng với bức tranh của Morris Wako. Ảnh: Arthur Gibson (Kemarr), CC BY

Nghệ thuật thổ dân Úc tại châu Âu  

Được thành lập vào năm 2018 bởi nhà sưu tập Bérengère Primat, “Fondation Opale” là trung tâm nghệ thuật đương đại duy nhất ở châu Âu dành riêng cho việc quảng bá nghệ thuật của thổ dân Úc.  

Kiến trúc và thiết kế của tòa nhà mang đậm dấu ấn văn hóa thổ dân Úc. Một lá cờ thổ dân tung bay trên mái, trong khi những bức tượng boomerang và khiên gỗ xuất hiện khắp khuôn viên. Không gian văn hóa sa mạc này được đặt trong một khung cảnh đầy tương phản—giữa tuyết trắng và núi non của dãy Alps Thụy Sĩ.  

Bốn nghệ nhân Anmatyerr được lựa chọn tham gia không phải vì danh tiếng trong giới hội họa, mà vì họ là những người am hiểu sâu sắc về nghi lễ truyền thống. Michael Tommy từng vẽ tranh acrylic cùng với Clifford Possum và Tim Leura—những người sáng lập dòng tranh sa mạc acrylic—nhưng ông và các đồng nghiệp chưa từng tìm kiếm danh tiếng trong hội họa. Mối quan tâm chính của họ là bảo tồn bài hát và nghi lễ.  

Fondation Opale ở Lens, Thụy Sĩ. Ảnh: Isabelle dlC/Wikimedia Commons, CC BY

Nghệ thuật trong không gian toàn cầu

Những kiến thức được mã hóa trong các tác phẩm mà nhóm nghệ sĩ Anmatyerr thực hiện tại Thụy Sĩ chỉ được biết đến bởi một nhóm nhỏ người ở Laramba và các cộng đồng lân cận. Những bức tranh trên nền đất này thường chỉ được tạo ra trong các sự kiện nghi lễ địa phương.  

Chỉ trong một vài dịp hiếm hoi, nghệ sĩ Anmatyerr và Warlpiri mới thực hiện tranh nền đất cho khán giả quốc tế—đáng chú ý nhất là tại “Asia Society” ở New York năm 1988 và triển lãm “Magiciens de la Terre” (Những nhà ảo thuật của Trái Đất) ở Paris năm 1989.  

Triển lãm “Magiciens de la Terre”, do Jean-Hubert Martin giám tuyển, gây tranh cãi khi đặt nghệ thuật phi phương Tây ngang hàng với các trường phái nghệ thuật châu Âu và Bắc Mỹ. Sự kiện này có ảnh hưởng sâu sắc đến cách nghệ thuật đương đại được nhìn nhận và trình bày trên toàn cầu, và đến nay vẫn là một cột mốc quan trọng trong các cuộc thảo luận về sự đại diện và hòa nhập văn hóa trong giới nghệ thuật.  

​​Triển lãm “Nothing Too Beautiful for the Gods”, cũng do Jean-Hubert Martin giám tuyển, tiếp tục làm sáng tỏ mối quan hệ giữa các hình thức tâm linh đa dạng và thực hành nghệ thuật. Đây là một bối cảnh hoàn hảo để nhóm nghệ sĩ Anmatyerr thể hiện sự gắn kết giữa nghệ thuật và nghi lễ tôn giáo của họ. Triển lãm cũng nhấn mạnh rằng, dù bắt nguồn từ một địa phương cụ thể, truyền thống văn hóa vẫn có thể trở thành một phần của cuộc đối thoại toàn cầu.  

Ba tác phẩm mà nhóm nghệ sĩ Anmatyerr thực hiện tại Thụy Sĩ sẽ được trưng bày vĩnh viễn tại Fondation Opale. Văn hóa được thực hành và chia sẻ tức là văn hoá đang được bảo tồn vững bền. 

(Xem phần 1 tại đây)

Nguồn: The desert among the snow: how Anmatyerr ceremony men came to create ground paintings in Switzerland

Biên dịch: Huyền Trịnh