Phân tích bức tranh “Ginevra de’ Benci” của Leonardo da Vinci

4. Tính biểu tượng của tác phẩm

Tầm quan trọng của Juniper (cây bách xù) ở nền

Nền của bức tranh được bao trùm bởi một cây bách xù sơn màu tối, gần như hoàn toàn đóng khung hình nàng Ginevra. Juniper được gọi là Genever trong tiếng Hà Lan, Genévrier hoặc Genièvre trong tiếng Pháp và Ginepro trong tiếng Ý. Juniper do đó có thể được hiểu là một cách chơi chữ với tên riêng của Ginevra.

Về cây bách xù

Cây bách xù là một loài cây hạt trần xanh, rất dễ thích nghi và cứng cáp, xuất hiện ở khắp nơi trên thế giới. Mỗi năm một lần, nó mang những quả màu xanh nhạt lung linh, những quả bách xù. Quả bách xù có thể ăn được và được sử dụng như một loại gia vị trong nhà bếp. Chúng cũng là nguồn gốc cho rượu gin, một loại cây bách xù schnapps (gin là tên viết tắt tiếng Anh của genever). Ngoài ra, các loại quả cũng được cho là có đặc tính chữa bệnh. 

Cành cây tạo ra mùi hương dễ chịu khi đốt. Vì chúng cũng có màu xanh lá cây vào mùa đông nên chúng có thể được sử dụng cho mục đích trang trí quanh năm.

Biểu tượng của cây bách xù

Do đặc tính thường xanh của nó, cây bách xù gắn liền với sự sùng bái người chết trên khắp thế giới. Tùy thuộc vào nền văn hóa, cây thường xanh đóng vai trò như một lời cảnh báo chống lại cái chết, trong khi mọi thứ khác xung quanh nó dần biến mất. Hoặc ngược lại, sự sống được nhấn mạnh - cây bách xù thường xanh như một biểu tượng của cuộc sống vĩnh cửu và khả năng sinh sản.

Liên kết đối với Ginevra de’ Benci

Những bức chân dung kiểu này được vẽ cho những vị hôn phu. Chúng có ý nghĩa để lưu giữ vẻ đẹp trẻ trung của người mẫu vẽ. Đồng thời, chúng như một lời nhắc nhở những người đang yêu phải khiêm tốn trước cuộc sống. Vì vậy, vẻ đẹp của Ginevra phải được nhìn nhận dựa trên bối cảnh trong sự ra đi của cô ấy. Nhưng cho đến nay, cây bách xù còn là biểu tượng của khả năng sinh sản và theo cách này, cầu mong cho con cháu dồi dào.

Do đó, cây bách xù trở thành một biểu tượng vượt thời gian của sự sống trong tự nhiên với tất cả các khía cạnh của nó: sự nở hoa của vẻ đẹp, tình yêu và con cái, sự già đi và cuối cùng là cái chết.

Biểu tượng của mặt sau bức tranh

Biểu tượng ở mặt sau là một dạng đặc biệt của biểu tượng cá nhân, một dấu ấn. Thông qua biểu tượng được sử dụng, một vật thể hiện được cho là đại diện cho các đặc điểm tính cách xác định của một người nhất định. Các biểu tượng được trao cho ý nghĩa phải thể hiện rõ ràng dễ nhận biết với mọi người. Dấu ấn luôn gắn liền với phương châm cá nhân, thường là bằng tiếng Latinh. Điều này cũng xảy ra trong mặt sau của bức tranh.

Một vòng nguyệt quế và một chiếc lá cọ che phủ một cành bách xù. Cả ba loại cây này đều là cây thường xanh và do đó tượng trưng cho sự sống và khả năng sinh sản. Đặc biệt là cách chúng nở hoa trong hoang vắng. Ở đây vào mùa đông cằn cỗi (cây nguyệt quế và bách xù) và ở đó trong sa mạc khô cằn (cây chà là).

Laurel - Thần Apollo và những người cai trị cổ đại

Thần Apollo đã yêu điên cuồng tiên nữ Daphne nhưng không được chàng đáp lại tình yêu. Chạy trốn khỏi sự truy đuổi của Apollo, cô cầu xin cha mình, thần sông Peneios, biến cô thành một thứ gì đó có thể kích thích Apollo ít hơn vẻ đẹp duyên dáng của cô. Sau đó, cô ấy đông cứng vào một bụi cây nguyệt quế. Kể từ đó, Apollo đã đeo một chiếc vòng nguyệt quế như một vật thể để tưởng nhớ cô. Apollo là thần ánh sáng và nghệ thuật. Trong bối cảnh của Ginevra được mô tả, vòng nguyệt quế ám chỉ đến khả năng thưởng thức thơ ca của cô ấy.

Ngoài ra, vòng nguyệt quế còn mang tính chất chính trị từ trước đến nay và cho đến ngày nay. Các nhà cai trị Hy Lạp và La Mã cổ đại đặc biệt mặc nó như một biểu tượng của chiến thắng và vinh quang. Một vòng nguyệt quế cũng được đeo bởi các vị tướng La Mã chiến thắng nhân dịp lễ rước chiến thắng của họ ở Rome. Mục đích chính của việc này là đặt con người vào truyền thống của Apollo, vị thần mang ánh sáng.

Về cơ bản, lá cọ có hai mục đích biểu tượng, một là văn hóa và một là tôn giáo. Trong nhiều nền văn hóa cổ đại phương Đông, lá cọ được coi là biểu tượng đám cưới vì tính đối xứng của nó. Sự sắp xếp theo cặp của những chiếc lá do đó ám chỉ đến cuộc hôn nhân sắp tới của Ginevra de 'Benci. Lá cọ được hiển thị từ bên cạnh, do đó chỉ có thể nhìn thấy một nửa. Nửa lá cọ tượng trưng cho một nửa của cặp đôi đã hứa hôn, tức là Ginevra.

Ngoài ra, lá cọ là một biểu tượng tôn giáo của hòa bình, chủ yếu là trong người Do Thái và Cơ đốc giáo. Người Do Thái tổ chức Lễ hội Đền tạm, ban đầu là một lễ hội thu hoạch, để tưởng nhớ cuộc Xuất hành khỏi Ai Cập. Những túp lều bằng lá cọ được dựng lên để phục vụ dịp lễ.

Theo truyền thống Cơ đốc giáo, lá cọ để tưởng nhớ việc Chúa Giê-su vào thành Giê-ru-sa-lem vào Lễ Vượt Qua. Giống như Lễ các Đền tạm, Lễ Vượt qua của người Do Thái được tổ chức để tưởng nhớ cuộc Xuất hành khỏi Ai Cập. Dân chúng đặt lá cọ dưới chân Chúa Giê-su vì vui mừng trước sự xuất hiện của Đấng Mê-si. Chúa Nhật Lễ Lá vẫn đánh dấu sự khởi đầu của Tuần Thánh, kết thúc bằng việc Chúa Giêsu bị đóng đinh và phục sinh.

Juniper - Vòng đời

Tùy thuộc vào nền văn hóa, cây bách xù thường xanh được coi là biểu tượng của cuộc sống vĩnh cửu và khả năng sinh sản. Nhưng ngược lại cũng cho cái chết.

Mô tả kết hợp giữa nguyệt quế và cây cọ

Khi nguyệt quế và cọ được kết hợp với thứ hạng ngang nhau, như chúng ở đây, điều này có một đặc điểm chính trị. Ở dạng phái sinh của nó, vòng nguyệt quế tượng trưng cho chiến thắng và vinh quang, lòng bàn tay bổ sung cho hòa bình đạt được thông qua nó. Mối liên kết đặc biệt giữa hai biểu tượng được thể hiện trong dấu ấn bằng một dải hẹp nối hai nhánh ở đỉnh tạo thành một điểm cố định.

5. Phân tích bức tranh

Nét đặc trưng trong cách thể hiện

Bức chân dung được bố trí không gian trong ba lớp (gần nhất-trung gian-xa nhất). Dáng ngồi mẫu bán thân của Ginevra ở phía trước, cây bách xù ở trung gian và cảnh quan nền ở phía sau. Khi nhìn vào bức chân dung, một số đặc điểm nổi bật ngay lập tức.

Tương phản mạnh

Cấu trúc cứng cáp của tượng bán thân của Ginevra được chụp bởi các cạnh gai góc của cây bách xù và đối lập với các nét tròn mềm mại của cảnh nền. Làn da nhợt nhạt của Ginevra đặc biệt sáng ở ba vị trí: nửa trên khuôn mặt, vùng da ngực xung quanh nút vàng và vai phải. Những vùng ánh sáng này tương phản rõ rệt với bóng tối của cây bách xù xung quanh.

Cảnh nền được giữ trong sự tương phản bổ sung của màu nâu đỏ và xanh nhạt. Nói chung, sự nhấn mạnh về màu sắc chỉ là một số màu. Bên cạnh tông màu nâu sẫm và da sáng chủ đạo, các tông màu đỏ, vàng và xanh được sử dụng.

Dạng hình học

Hình dạng cơ bản của bức tranh gần như là hình vuông, điều này không được ưa chuộng cho lắm đối với một bức chân dung thời Phục hưng. Hình ảnh bán thân của Ginevra có vẻ cứng, gồm các đường rất thẳng. Đầu của cô ấy lại là một hình cầu nổi bật.

Sai lệch trong cách thể hiện

Mắt phải của Ginevra lớn hơn đáng kể so với mắt trái của cô ấy. Hơn nữa, nó có vẻ như đã được sơn từ trước, điều này sẽ mâu thuẫn với tư thế đầu của cô ấy. Nhìn chung, sự liên kết của các bộ phận trên khuôn mặt không rõ ràng.

Ở bên phải đầu của cô ấy, ở cách chuyển màu sắc trên mái tóc, cây bách xù và cây của cảnh nền là một vùng đơn sắc không khớp với cây bách xù. Nó có thể là một phần của tảng đá từ mép trái của bức tranh, mặt khác, nó sẽ yêu cầu một hình dạng rất khác thường của đá.

Tính liên kết giữa mặt trước và mặt sau bức tranh

Đường vân của đá ở mép trái của bức tranh được lặp lại ở mặt trái trong các chấm đỏ của đá núi lửa, nhưng đậm hơn ở mặt trước. Tương tự, cây bách xù được lặp lại nhưng ngược lại, bây giờ là một nhánh đã được nhổ. Góc nhìn bán thân có bố cục tam giác này của Ginevra được mô phỏng theo hình thức sắp xếp của vòng nguyệt quế và cành cọ ở mặt sau. Cành bách xù thẳng đứng ở trung tâm bức tranh tiếp tục mô-típ nhấn mạnh hình học.

Khuôn mặt được chia nửa

Bên cạnh sự tương phản sáng tối mạnh mẽ của Ginevra và Juniper, cấu trúc rõ ràng, gần như tuyến tính của bức tranh rất nổi bật. Bức tranh cũng gần như hình vuông. Điều này rất không điển hình cho một bức chân dung thời Phục hưng. Dựa trên những phát hiện này, phân tích hình học dường như là bước tiếp theo trong việc tiếp cận bức tranh.

Khởi đầu cho việc này là việc kiểm tra khuôn mặt của Ginevra I. Trước hết, có thể nhận thấy rằng đầu của cô ấy đã được vẽ chính xác trong một vòng tròn. Khuôn mặt dường như chia làm hai góc nhìn. Nếu bạn che nửa bên trái và bên phải của cô ấy xen kẽ, bạn có thể nhanh chóng tạo ra đường phân chia nhẹ giữa hai nửa khuôn mặt (một màu cam). Nó chạy chính xác dọc theo một đường đi qua phần trung tâm và chiếc nút vàng trên chiếc áo dài của cô ấy.

Bây giờ có thể thấy rõ ràng nửa khuôn mặt bên trái của Ginevra đang nhìn thẳng vào người xem. Mặt khác, nửa bên phải của Ginevra đang nhìn qua người xem. Tuy nhiên, cách thể hiện này vẫn chưa được xác minh. Mắt phải của cô ấy không khớp với vị trí đầu của cô ấy. Nó được căn chỉnh về phía trước, nhưng đầu của cô ấy bị quay sang một bên.

Các dựng hình cho khuôn mặt

Khi bạn bắt đầu nhìn ra được những đường dựng hình nên khuôn mặt một cách cân xưng. Với cách làm như vậy, các đặc điểm khác nhau nổi bật hơn. Nếu chúng ta lấy hai điểm đã được xác định, phần chính giữa và nút vàng, và đưa chúng về phía bên phải của hình, chúng ta sẽ có một hình chữ nhật vàng (hình chữ nhật màu cam). Đây là một hình chữ nhật đặc biệt, trong đó các cạnh tương quan với nhau trong phần vàng.

Đường vuông góc trung tâm của bức tranh chạy chính xác qua mắt phải của Ginevra (màu đỏ).

Đầu của Ginevra được đóng khung rất chính xác trong một vòng tròn. Trung tâm của nó nằm trong đồng tử của mắt phải cô ấy. Đường kính của hình tròn bằng đúng một nửa chiều rộng của bức tranh. Nó có cùng khoảng cách bên trái và phải nên nó nằm chính xác ở trung tâm của bức tranh.

Hình tam giác

Bức tranh về Ginevra có một bố cục tam giác. Người họa sĩ chơi đùa với hình tam giác và đặc biệt là với góc 60°, được lặp lại ở khắp mọi nơi trong bức tranh, đôi khi nghiêng sang trái và đôi khi sang phải. Nó có thể được tìm thấy trong cây bách xù, nhưng cũng có trong trang trí tóc và quần áo.

Góc 60° có ý nghĩa quan trọng vì nó là góc bên trong của một tam giác đều được coi là đặc biệt hài hòa. Hình tam giác đặc biệt này được biết đến ngày nay chủ yếu ở dạng đặc biệt là trong hình Ngôi sao David, bao gồm hai tam giác đều đặt bên trên cái kia.

Tam giác đều trong chân dung của Ginevra de 'Benci

Nếu một người cố gắng xác định chính xác hình tam giác bao quanh Ginevra, thì việc vẽ một đường thẳng từ chính giữa đến vai của cô ấy là rất hợp lý.

Góc trên bên trái của hình chữ nhật vàng và hình tròn quanh đầu Ginevra giao nhau chính xác tại một điểm. Từ điểm này, một đường thẳng có thể được vẽ ở góc 60° so với cạnh dưới của bức tranh (đường màu trắng bên trái). Đường này cắt đường tròn xung quanh đầu Ginevra chính xác một góc 45°. Nó chạy rất chính xác dọc theo vương miện bên trái của đầu cô ấy và chính xác tiếp tuyến với bờ vai tròn đầy ấn tượng. Chiều dài của đoạn thẳng này bằng 14/16 chiều rộng của hình. Sự phân chia thành 16 có ý nghĩa quyết định đối với hình dạng của bức tranh, như ảnh minh họa.

Bây giờ có thể giả định một cách khá chắc chắn rằng tượng bán thân của Ginevra được vẽ theo hình tam giác đều. Cạnh dưới của hình tam giác tạo bởi đường trắng bên trái và đường vuông góc ở giữa tương ứng với 7/16 chiều rộng của hình, bằng một nửa chiều dài của đường trắng bên trái so với đường vuông góc ở giữa. Bằng cách soi gương dọc theo đường vuông góc trung tâm, bạn sẽ có được một tam giác đều với độ dài cạnh là 14/16 (đường trắng bên phải).

Đường phân giác ngang (màu đỏ) chia tam giác đều lớn vừa tạo thành một tam giác đều nhỏ hơn kết thúc ở đỉnh và ở giữa là mắt phải của Ginevra (phần tô màu vàng).

Ba khuôn mặt của Ginevra

Thông qua hình học, họa sĩ đã mã hóa ba góc nhìn của Ginevra. Ba hình dạng: Hình tròn, hình chữ nhật vàng và tam giác đều bây giờ tạo thành các mẫu để biểu diễn các phối cảnh của khuôn mặt Ginevra. Phần của khuôn mặt trong tam giác đều nhìn thẳng vào người xem, giống như khuôn mặt trong hình chữ nhật vàng, chỉ khác là phần sau nhỏ hơn và có phần xa hơn. Điều này trở nên rõ ràng hơn tất cả trong kích thước của đôi mắt. Nếu hình chữ nhật vàng và hình tam giác đều được phủ cùng một lúc, chúng ta sẽ có được hình chiếu thứ ba của cái đầu vô danh nhìn sang một bên. Cách xây dựng này giải thích những tâm trạng khác nhau trong cách thể hiện của Ginevra, khiến nhiều người xem mê mẩn. Trong thực tế, họ nhìn thấy ba khuôn mặt khác nhau cùng một lúc, những biểu hiện trên khuôn mặt của họ khác nhau rất nhiều.

Nguồn: https://nicofranz.art/en/leonardo-da-vinci/ginevra-de-benci

Biên dịch: Hưng

Biên tập: Trang Hà