Nhiều bảo tàng cùng mua bức tranh trị giá 3,2 triệu USD của "Rembrandt nước Anh". Ông là ai?

( William Dobson, Self-Portrait (ca.1635–40). Courtesy of Tate and the National Portrait Gallery. )

Một bức tranh chân dung tự họa hiếm có của William Dobson đã được Tate London và National Portrait Gallery (Phòng trưng bày Chân dung Quốc gia) cùng nhau mua lại trong tuần này, đưa tên tuổi của người họa sĩ thế kỷ 17 ra khỏi vùng mờ của lịch sử và đến gần hơn với công chúng Anh. Bức tranh có giá kỷ lục 2,37 triệu bảng Anh (tương đương 3,2 triệu USD) được coi là chân dung tự họa đầu tiên được biết đến của một họa sĩ sinh ra tại Anh và sẽ sớm được trưng bày tại London trước khi thực hiện chuyến lưu diễn toàn quốc vào năm 2026.

Lần gần nhất bức tranh này xuất hiện trên thị trường là vào năm 2016, khi nó được bán cho một nhà sưu tập cá nhân tại Bonhams London với giá hơn 1,1 triệu bảng Anh (1,4 triệu USD), bao gồm cả phí, và thiết lập kỷ lục về giá cho họa sĩ – một kỷ lục vừa mới bị phá vỡ trong giao dịch lần này. Trong thập kỷ qua, những bức chân dung thông thường và ít hiếm hơn của William Dobson thường được bán với giá khoảng nửa triệu đô la, theo cơ sở dữ liệu giá của Artnet.

Dù hiện nay không được biết đến rộng rãi, nhưng trong thời kỳ Baroque, William Dobson đã đạt được danh tiếng lớn trước khi qua đời vào năm 1646 ở tuổi 35. Một người đương thời từng ca ngợi ông là “người họa sĩ xuất sắc nhất mà nước Anh từng sinh ra.” Thực tế, ông đã kế nhiệm họa sĩ nổi tiếng người Flemish Anthony van Dyck trong vai trò họa sĩ cung đình cho vua Charles I. Giống như Van Dyck, hầu hết những ngôi sao lớn của hội họa Baroque tại Anh thời bấy giờ đều là người nước ngoài, bao gồm Godfrey Kneller, Peter Lely và Artemisia Gentileschi.

Trong khi đó, Dobson là một trường hợp đặc biệt khi ông được sinh ra tại London vào năm 1611. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là ông bị tách biệt khỏi xu hướng hội họa châu Âu. Trong quá trình học tập, ông đã sao chép lại các kiệt tác của những bậc thầy như Titian, và phong cách cùng việc sử dụng màu sắc của ông thể hiện rõ ảnh hưởng từ hội họa Venice.

( William Dobson, Portrait of the Artist’s Wife (ca.1635-40). Photo courtesy of Tate.) 

Thông tin về cuộc đời của Dobson trước khi ông trở thành họa sĩ cung đình sau cái chết của Van Dyck vào năm 1641 là khá ít ỏi. Ngay sau khi ông đảm nhận vị trí này, nước Anh bước vào giai đoạn biến động chính trị lớn với cuộc Nội chiến Anh diễn ra từ năm 1642 đến 1645.

Bức chân dung tự họa hiếm có này được vẽ vào cuối những năm 1630, và nổi bật so với loạt tranh chân dung đầy vẻ chiến thắng và sang trọng của các hiệp sĩ Cavalier và quý tộc hoàng gia mà ông nổi tiếng sau này. Trên thực tế, đây chính là bức chân dung tự họa đầu tiên được biết đến của một họa sĩ sinh ra tại Anh. Việc xuất hiện thể loại tự họa này gắn liền với sự gia tăng địa vị của họa sĩ, khi họ dám thể hiện bản thân và nguồn cảm hứng sáng tạo của mình như những điều đáng giá và xứng đáng được ghi lại.

Ở khía cạnh này, nước Anh đi sau các nước láng giềng châu Âu. Tại Ý, Caravaggio từ lâu đã đưa gương mặt mình vào trong tranh. Nhà phê bình nghệ thuật Waldemar Januszczak, người từ lâu đã ủng hộ Dobson, viết trên báo The Times rằng: “Dùng nét cọ dày với lớp sơn đậm, đẫm chất tự sự lãng mạn và cái tôi hiện đại, “Dobson” đã mang đến cho chúng ta một bức tranh vô cùng tối tăm và cá nhân.” Ông nhấn mạnh sự tương đồng với Caravaggio và nói rằng “Cứ như thể hội họa Anh đã nhảy vọt lên trước 200 năm.”

Bất chấp các quy tắc truyền thống của chân dung thời bấy giờ, bức tranh với lớp sơn dày cho thấy một họa sĩ trẻ trong tư thế chân thực, tự nhiên, với mái tóc xoăn rối tung.

Theo giám đốc Tate, Maria Balshaw, Dobson “đã truyền tải cho nhân vật trong tranh một chiều sâu tâm lý sâu sắc, đặc biệt trong bức chân dung tự họa mạnh mẽ này”, và bà gọi ông là “câu trả lời của nước Anh dành cho Rembrandt.”

( Self-Portrait of Jan Lievens, ca. 1638. Found in the collection of the National Gallery, London )

Một mối liên hệ giữa Dobson và Rembrandt cũng được nhà phê bình Jonathan Jones của The Guardian nhấn mạnh. Ông cho rằng Dobson có thể từng gặp Jan Lievens, một người bạn thân thiết của Rembrandt, người đã ghé qua London vào những năm 1630. Lievens cũng từng vẽ nhiều chân dung tự họa với mái tóc rối và ánh nhìn xa xăm, bí ẩn tương tự.

Đóng góp của Dobson đối với hội họa Anh là một câu chuyện mà cả Tate lẫn National Portrait Gallery đều có đủ khả năng để kể lại. Mùa thu năm nay tại Tate Britain, bức tranh sẽ được trưng bày cùng với chân dung của vợ ông – Judith, được vẽ vào cùng thời điểm. Đây là hai tác phẩm duy nhất còn sót lại từ giai đoạn khởi đầu trong sự nghiệp của Dobson. Sau đó, tại National Portrait Gallery, tác phẩm sẽ được trưng bày bên cạnh các bậc thầy hội họa thế kỷ 17 khác như Van Dyck, Lely, và Cornelius Johnson.

“Tác phẩm này là một phần thiết yếu trong lịch sử chân dung,’’ giám đốc mới của National Portrait Gallery – Victoria Siddall chia sẻ. “Chúng tôi vô cùng hào hứng khi có thể chia sẻ nó với công chúng tại London và trên khắp cả nước.”

Bức chân dung tự họa này đã được hai bảo tàng hàng đầu tại Anh mua lại nhờ vào khoản tài trợ 1,6 triệu bảng Anh (2,16 triệu USD) từ National Lottery Heritage Fund và ArtFund, cùng với sự hỗ trợ từ nhiều quỹ, tổ chức, và cá nhân khác. Tác phẩm sẽ được trưng bày miễn phí cho công chúng tại London và sẽ thực hiện chuyến lưu diễn vòng quanh Vương quốc Anh vào cuối năm 2026. 

Nguồn : Museums Jointly Acquire a $3.2 Million Painting by ‘Britain’s Rembrandt.’ Who Was He?

Biên dịch : Bảo Long