Minh trị hiện đại (Phần 1)

Meiji Modern: Năm mươi năm Nhật Bản mới kỷ niệm 50 năm đầu tiên của Hiệp hội Nghệ thuật Nhật Bản tại Hoa Kỳ (JASA). Được thành lập bởi một nhóm nhỏ các nhà sưu tập tranh in tại New York vào năm 1973 với tên gọi là Hiệp hội Ukiyo-e Hoa Kỳ, JASA đã mở rộng thành một tổ chức quốc gia và quốc tế với sứ mệnh thúc đẩy việc nghiên cứu và đánh giá cao nghệ thuật Nhật Bản một cách rộng rãi thông qua các chương trình công cộng, các chuyến tham quan bộ sưu tập có hướng dẫn và một tạp chí được bình duyệt ngang hàng Impressions. 

Thời kỳ Minh Trị, kéo dài từ năm 1868 đến năm 1912, là thời kỳ hỗn loạn với sự chuyển đổi văn hóa và công nghệ chưa từng có. Sau sự sụp đổ của chính quyền quân sự biệt lập do Mạc phủ Tokugawa thành lập, các nhà lãnh đạo mới của đất nước đã xây dựng một nhà nước lập hiến và bắt đầu hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, khuyến khích công nghiệp hóa và sản xuất.

Nghệ thuật Nhật Bản, bao gồm nhiều tác phẩm trong thời kỳ Minh Trị Hiện đại, đã được giới thiệu tới khán giả Mỹ trong các Hội chợ Thế giới ở Philadelphia năm 1876, ở Chicago năm 1893 và ở Saint Louis năm 1904. Sự giao lưu liên văn hóa chưa từng có này chính là động lực thúc đẩy nhiều người Mỹ bắt đầu xây dựng các bộ sưu tập nghệ thuật Nhật Bản lớn, một câu chuyện mà JASA, với tư cách là một trong những tổ chức đầu tiên tập hợp các nhà sưu tập nghệ thuật, học giả, giám tuyển và những người đam mê nghệ thuật Nhật Bản.

Sau hai thế kỷ hạn chế thương mại quốc tế, những mối liên hệ mới với các nền văn hóa nước ngoài đã truyền cảm hứng cho những hình thức biểu đạt nghệ thuật mới năng động. Tác động xuyên văn hóa sâu sắc của mối quan hệ đang phát triển của đất nước với thế giới rộng lớn hơn được thể hiện rõ trong bộ sưu tập 80 hiện vật tạo nên triển lãm bao gồm tranh vẽ, tranh in, ảnh, tác phẩm điêu khắc và các ví dụ về men, sơn mài, thêu và dệt may - tất cả đều là bằng chứng cho sự pha trộn giữa các nền văn hóa và kỹ thuật cũng như sự trao đổi sáng tạo giữa cũ và mới. Ngoài ra còn có một số mặt hàng xuất khẩu và các mặt hàng được sản xuất để trưng bày tại Nhật Bản, phản ánh sự đa dạng về thị hiếu và diễn ngôn thẩm mỹ trong thời kỳ Minh Trị.

Thay vì tiến hành theo trình tự thời gian một cách nghiêm ngặt, triển lãm giới thiệu năm chủ đề bao gồm các tác phẩm trên nhiều phương tiện truyền thông khác nhau, khám phá thái độ thay đổi của Nhật Bản đối với thế giới bên ngoài và bảo vệ di sản và văn hóa độc đáo của Nhật Bản, cũng như đánh dấu sự trỗi dậy của một nước Nhật mới từ quá khứ cô lập.

Phần đầu tiên của Meiji Modern, 'Crafting a Modern State', nhấn mạnh sự xuất hiện của một quốc gia mở cửa với thế giới bên ngoài thông qua các bản in và các đồ vật khác mô tả cảnh và họa tiết phương Tây. Có những hình ảnh miêu tả những người cai trị thời Meiji trong trang phục phương Tây và miêu tả các chức sắc người Mỹ trong trang phục Nhật Bản, bao gồm các tổng thống Mỹ George Washington và Ulysses S Grant và Benjamin Franklin, nhấn mạnh những mối liên hệ quốc tế mới này.

Khi các thành phố ven biển của Nhật Bản mở cửa cho người nước ngoài, chẳng hạn như Yokohama , Nagasaki và Kobe, các cảng đóng vai trò là mô hình cho quá trình hiện đại hóa các thành phố lớn khác ở Nhật Bản. Ở đây, kiến ​​trúc phương Tây được áp dụng cho các tòa nhà chính thức, ngân hàng và cửa hàng bách hóa; một loại khách sạn mới được thiết kế để phục vụ số lượng người nước ngoài ngày càng tăng đến thăm đất nước này với những khách sạn du lịch này được thiết lập một cách có chủ đích để tận hưởng cảnh quan tuyệt đẹp của Nhật Bản.

Vào thời điểm này, một trong những sản phẩm xuất khẩu chính của Nhật Bản là lụa grège (thô) và Pháp là khách hàng lớn nhất của họ. Nhà máy tơ lụa Tomioka được thành lập vào năm 1872 và đánh dấu sự khởi đầu của sản xuất trên quy mô công nghiệp, sau đó tiếp tục ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp khác.

Truyền thông phát triển nhanh chóng và thời kỳ Minh Trị chứng kiến ​​sự khởi đầu của đường sắt ở Nhật Bản (với việc mở tuyến đầu tiên từ Yokohama đến Tokyo vào năm 1872), cũng như sự mở rộng của hệ thống điện báo. Các bản in thời đó ghi lại những thay đổi nhanh chóng này đặc biệt tốt, minh họa cho 'vùng hoàng hôn' giữa việc buông bỏ quá khứ và nắm lấy tương lai. Sự say mê này với một thành phố đang trên bờ vực thay đổi đã được ghi lại bởi Kobayashi Kiyochika (1847-1915), người đã sản xuất một loạt các bản in vào thời điểm đó. Bối cảnh của Đêm hè ở Asakusa Kuramae (1881), mô tả phía bắc Cầu Asakusa, địa điểm trước đây của các kho thóc gạo của shogunal, nơi gia đình bên ngoại của Kiyochika từng làm việc. Hình ảnh của nghệ sĩ là sự trở lại nơi tuổi thơ này - vào lúc chạng vạng, trong giờ ma thuật khi những ngọn đèn đường được thắp sáng từng cái một.

Bài luận Crafting a Modern State,  trong danh mục đi kèm cho Meiji Modern, có tham khảo các bản in của Kobayashi Kiyochika, 'Mặc dù theo truyền thống meisho-e (cảnh quan nổi tiếng) của các nghệ sĩ như Utagawa Hiroshige III (1842–1894), những cảnh quan Tokyo này, đặc biệt là những cảnh quan ban đêm, do Kiyochika thực hiện vào cuối những năm 1870 và đầu những năm 1880, tập trung nhiều hơn vào hiệu ứng của ánh sáng và bóng tối hơn là vào các mô tả về những địa điểm nổi tiếng. Khi xem xét cùng nhau, các cảnh quan này cũng ghi lại, đôi khi chỉ một cách tinh tế, những thay đổi hiện đại đang làm thay đổi trải nghiệm về thủ đô của Nhật Bản cũng như sự say mê rõ ràng của Kiyochika đối với những thay đổi này. Sự chú ý cẩn thận đến hiệu ứng ánh sáng trong những bản in này, đôi khi được gọi là kosen-ga , hay 'tranh tia sáng', giống như nhiều đèn khí đầu tiên được lắp đặt ở Ginza vào năm 1874, bằng chứng về nhiều thay đổi và ảnh hưởng hiện đại làm thay đổi các thành phố của Nhật Bản - và các nghệ sĩ Nhật Bản - trong thời kỳ Minh Trị. Kiyochika đã ngừng làm những tác phẩm như thế này vào năm 1881, trước khi đèn khí được thay thế rộng rãi bằng bóng đèn điện.

Hình ảnh nghệ thuật và công nghiệp của Nhật Bản đối với thế giới cũng được thể hiện trong các cuộc triển lãm quốc tế và toàn cầu vào cuối thế kỷ 19. Sau các cuộc triển lãm ở London (1862) và Paris (1867) - nơi Nhật Bản và các sản phẩm của nước này đã khơi dậy sự tò mò lớn - chính phủ đế quốc trẻ tuổi đã nhận thức được vai trò mà các cuộc triển lãm này có thể đóng góp trong việc khắc phục tình hình kinh tế khó khăn trong nước do sự biến mất của sự bảo trợ của các gia đình quý tộc lớn và có ảnh hưởng. Sản xuất nghệ thuật đóng một vai trò quan trọng trong việc nâng cao danh tiếng và uy tín của quốc gia và giúp khắc phục cán cân thương mại do chi phí hiện đại hóa gây ra. Chính phủ đế quốc đã lựa chọn cẩn thận các nghệ sĩ và các đối tượng để đại diện cho Nhật Bản trong các cuộc triển lãm này ở Vienna (1873), Philadelphia (1876), Paris (1878, 1899 và 1900) và Chicago (1893). Để nhấn mạnh tính độc đáo của đất nước, các gian hàng của Nhật Bản được mô phỏng theo các tòa nhà truyền thống. Những cuộc triển lãm toàn cầu này đã mang lại thành công thương mại lớn, vì khán giả phương Tây không chỉ bị cuốn hút bởi sự xuất hiện của quốc gia lâu đời bị cô lập này trên trường quốc tế mà còn bị mê hoặc bởi các hiện vật được trưng bày không chỉ có mức giá ưu đãi mà còn hoàn toàn khác biệt và vô cùng hấp dẫn đối với một thị trường luôn tìm kiếm những ý tưởng mới.

Xem tiếp phần 2

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Asian Art Newspaper