Liệu chương trình chuyển giao tài sản có tác động đến thị trường nghệ thuật không? (Phần 1)

Sự chuyển giao tài sản lớn, dự báo sẽ trở thành một trong những biến động kinh tế quan trọng nhất trong nhiều thập kỷ tới, đang thu hút sự chú ý của giới tài chính và nghệ thuật. Báo cáo tài sản toàn cầu UBS 2024 gần đây ước tính rằng trong 20 đến 25 năm tới, khoảng 84 nghìn tỷ đô la Mỹ sẽ được chuyển từ thế hệ này sang thế hệ khác, một tỷ lệ lớn trong số đó sẽ được giữ dưới dạng tài sản có giá trị cao, bao gồm các bộ sưu tập nghệ thuật.

Trong những năm gần đây, các chuyên gia thị trường nghệ thuật đã suy đoán về cách sự thay đổi thế hệ này có thể ảnh hưởng đến thị hiếu, ưu tiên và hành vi tiêu dùng nghệ thuật. Cụ thể, khi thế hệ bùng nổ dân số (baby boomers) nhường chỗ cho thế hệ X (sinh từ khoảng 1965 đến 1980), thế hệ millennials (1981 đến 1996) và thế hệ Z (1997 đến 2012), những xu hướng mới trong việc thu thập và đầu tư vào nghệ thuật cũng đang dần hình thành. Theo Khảo sát Thu thập Toàn cầu 2024 của Art Basel và UBS, các nhà sưu tập thuộc thế hệ X có mức chi tiêu trung bình cao nhất trong năm 2023, khoảng 578.000 đô la Mỹ. Họ tiếp tục dẫn đầu trong năm 2024, với mức chi tiêu cao hơn một phần ba so với thế hệ millennials và gấp đôi so với thế hệ bùng nổ dân số và Gen Z.

Tuy nhiên, khi thị trường nghệ thuật chuẩn bị cho các buổi bán đấu giá nghệ thuật hậu chiến và đương đại tại New York vào cuối tháng 11, câu hỏi vẫn chưa có lời đáp rõ ràng về việc thị trường nghệ thuật đã thực sự tiến triển như thế nào trong quá trình chuyển giao tài sản này. Điều này cũng khiến chúng ta khó có thể dự đoán chính xác sự thay đổi trong hành vi và thói quen tiêu dùng của các thế hệ mới, cũng như tác động của chúng đối với hoạt động thương mại nghệ thuật trong tương lai.

Việc chuyển giao tài sản, đặc biệt là trong thị trường nghệ thuật, là một quá trình phức tạp và không đơn giản chỉ là việc truyền lại tài sản từ thế hệ này sang thế hệ khác. Cố vấn tài chính Wendy Cromwell, với trụ sở tại New York, nhấn mạnh rằng có nhiều giai đoạn chuyển giao tài sản khác nhau. Mặc dù việc bán các tác phẩm nghệ thuật thừa kế mở ra cơ hội cho các nhà sưu tập, nhưng cũng có những lý do khác khiến các tác phẩm không được bán ngay lập tức. Nhiều nhà sưu tập giữ lại những tác phẩm nghệ thuật thừa kế vì lý do tình cảm, nghĩa vụ thuế hoặc vì chúng bị ràng buộc trong các cấu trúc tài chính như quỹ tín thác, điều này tạo nên những thách thức trong việc chuyển nhượng.

Khảo sát Bộ sưu tập Toàn cầu 2024 của Art Basel và UBS chỉ ra rằng 72% cá nhân có giá trị tài sản ròng cao (HNWI) đã thừa kế tác phẩm nghệ thuật, nhưng ít nhất một số trong số họ vẫn giữ lại tác phẩm trong bộ sưu tập của mình, bất kể những tác phẩm đó có phù hợp với sở thích cá nhân của họ hay không. Đặc biệt, đối với thế hệ millennials và thế hệ Z, tỷ lệ người bán hoặc tặng các tác phẩm thừa kế có xu hướng thấp, với chưa đến một phần ba nhà sưu tập thuộc các thế hệ này nói rằng họ bán hoặc tặng các tác phẩm nghệ thuật thừa kế vì lý do không phù hợp với bộ sưu tập hiện tại của họ.

Ngoài sự chuyển giao tài sản từ cha mẹ sang con cái, báo cáo Tài sản Toàn cầu của UBS cũng chỉ ra rằng có một dạng chuyển giao tài sản quan trọng khác, đó là "sự chuyển giao tài sản theo chiều ngang" giữa các cặp đôi. Theo ước tính, 9 nghìn tỷ đô la trong tổng số 84 nghìn tỷ đô la dự kiến sẽ được chuyển giao sẽ diễn ra giữa các cặp vợ chồng, chủ yếu ở khu vực châu Mỹ. Hơn 10% tài sản này sẽ được nắm giữ bởi những người vợ/chồng còn sống, thường là phụ nữ (do tuổi thọ trung bình của phụ nữ cao hơn nam giới khoảng 4 năm), trước khi được truyền lại cho con cái hoặc những người thụ hưởng khác. Thời gian này có thể đóng một vai trò quan trọng trong sự ổn định của thị trường nghệ thuật, vì những người vợ/chồng thừa kế có thể chọn giữ lại bộ sưu tập tạm thời trước khi quyết định bán hoặc chuyển giao chúng.

Với tất cả những yếu tố này, thị trường nghệ thuật sẽ tiếp tục đối mặt với sự không chắc chắn trong quá trình chuyển giao tài sản, đặc biệt là khi những quyết định về bán, giữ lại hay chuyển nhượng tài sản không chỉ dựa trên giá trị tài chính mà còn có những yếu tố tình cảm và pháp lý ảnh hưởng. Sự thay đổi này cũng sẽ tác động đến các xu hướng thị trường và hành vi của các nhà sưu tập trong tương lai.

Sự dịch chuyển của giàu có trong thị trường nghệ thuật, mặc dù không phải lúc nào cũng rõ ràng, đang tạo ra những thay đổi đáng chú ý về sở thích và hành vi của các nhà sưu tập trẻ tuổi. Một trong những yếu tố nổi bật là sự xuất hiện của Gen Z, thế hệ đã trưởng thành trong kỷ nguyên kỹ thuật số và có xu hướng tập trung vào nghệ sĩ trẻ và các phong cách nghệ thuật hiện đại. Tanya Baxter, cố vấn nghệ thuật có trụ sở tại London, nhận thấy rằng Gen Z đang ngày càng chú ý đến các nghệ sĩ phát triển từ phương tiện truyền thông xã hội, cũng như những người hợp tác với các thương hiệu thời trang và xa xỉ. Điều này cho thấy một sự thay đổi trong cách thức và lĩnh vực mà các nhà sưu tập trẻ tuổi lựa chọn, khi họ tìm kiếm sự kết nối với những nghệ sĩ có lượng khán giả trực tuyến lớn và phong cách hiện đại phù hợp với sự thẩm mỹ và lối sống của họ.

Một điều thú vị là mặc dù các nghệ sĩ bậc thầy của thế kỷ 20, những người được thế hệ bùng nổ dân số yêu thích, vẫn tiếp tục giữ được giá trị tại các cuộc đấu giá, nhưng chúng ta thấy rằng mức giá đã giảm so với trước đại dịch. Sự quan tâm của thế hệ trẻ đối với các nghệ sĩ đương đại như Banksy và KAWS, những người đã xây dựng được chỗ đứng vững chắc trong thị trường, minh chứng cho một sự chuyển mình trong thị hiếu nghệ thuật. Báo cáo của UBS cho thấy rằng những tác phẩm của các nghệ sĩ như vậy vẫn tiếp tục được săn đón, trong khi các tác phẩm thuộc trường phái Siêu thực cũng giữ được sức hấp dẫn.

Ngoài ra, báo cáo của Sotheby’s cũng chỉ ra rằng thể loại nghệ thuật tăng trưởng nhanh nhất trong khung giá trên 1 triệu đô la Mỹ là các tác phẩm của nghệ sĩ đương đại trẻ tuổi, tức là những người sinh sau năm 1977. Điều này chứng tỏ rằng thế hệ sưu tập nghệ thuật mới đang khám phá và ủng hộ những tác phẩm phản ánh thời đại của họ, giống như cách mà các thế hệ trước đã làm với các nghệ sĩ của thời đại họ.

Lisa Dennison, chủ tịch Sotheby's tại Châu Mỹ, nhận định rằng thế hệ mới này không chỉ tìm kiếm nghệ thuật của thời đại mình mà còn khám phá mọi ngóc ngách của thị trường nghệ thuật và hàng xa xỉ. Điều này đồng nghĩa với việc thị trường nghệ thuật sẽ tiếp tục đa dạng hóa, không chỉ dựa vào những tên tuổi lớn và những tác phẩm nghệ thuật cổ điển, mà còn mở rộng ra các phong cách và thể loại nghệ thuật mới mẻ, phản ánh một sự thay đổi mạnh mẽ trong cách thức tiêu dùng và thưởng thức nghệ thuật của thế hệ trẻ.

Xem tiếp phần 2

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art Basel