Làng nghề chế tác lược sừng Thụy Ứng: di sản thủ công mỹ nghệ độc đáo ở Hà Nội

Với bề dày lịch sử hơn 400 năm, làng Thụy Ứng không chỉ tồn tại qua thời gian mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn khám phá tinh hoa thủ công mỹ nghệ của Hà Nội.

Tọa lạc tại xã Hòa Bình, huyện Thường Tín, ngôi làng này là địa phương duy nhất ở miền Bắc Việt Nam chuyên sản xuất lược từ sừng trâu. Nghề thủ công truyền thống này đã tạo nên dấu ấn riêng biệt, đưa Thụy Ứng trở thành một trong những làng nghề độc đáo bậc nhất của vùng.

Ngay khi đặt chân đến làng Thụy Ứng, du khách sẽ cảm nhận được vẻ đẹp bình yên và nét quyến rũ đậm chất làng quê Việt Nam.

Hiện nay, chính quyền địa phương đang tích cực đầu tư phát triển Thụy Ứng thành điểm đến du lịch làng nghề truyền thống, kết hợp với du lịch tâm linh và du lịch cộng đồng, nhằm mang đến những trải nghiệm đa dạng và phong phú hơn cho du khách.

Với bàn tay khéo léo, những nghệ nhân nơi đây đã biến những chiếc sừng trâu cứng cáp thành những chiếc lược tinh xảo, đẹp mắt, được chạm khắc hoa văn đầy nghệ thuật. Họ tin rằng mỗi sản phẩm không chỉ đơn thuần là một vật dụng, mà còn mang trong mình tâm huyết và tình yêu cái đẹp của người thợ thủ công, góp phần làm nên danh tiếng của Thụy Ứng như một ngôi làng “thổi hồn vào lược”.

Quy trình tuyển chọn nguyên liệu chế tác lược sừng

Nguyên liệu chính để làm lược là sừng trâu và móng trâu, chủ yếu được thu mua từ các vùng núi phía Bắc. Khi nguồn cung trong nước không đủ, các thợ làm lược ở Thụy Ứng nhập khẩu nguyên liệu từ Lào, Thái Lan, Campuchia và thậm chí cả Châu Phi.

Trong số đó, lược làm từ sừng trâu được đánh giá cao hơn so với lược làm từ móng guốc nhờ vào chất lượng vượt trội. Màu sắc của sừng trâu cũng có sự khác biệt tùy thuộc vào nơi xuất xứ: sừng trâu Việt Nam thường có màu đen, trong khi sừng trâu từ Châu Phi có thể có màu ngà.

Các công đoạn chế tác

Làm lược sừng là một quá trình tỉ mỉ, đòi hỏi sự khéo léo và công sức qua nhiều bước.

Trước tiên, sừng trâu được cắt thành từng tấm có độ dày khoảng 4-5mm. Truyền thống xưa sử dụng tro nóng để làm mềm sừng, nhưng ngày nay, phương pháp hiện đại đã thay thế bằng cách đun sôi sừng trong dầu ở nhiệt độ khoảng 200 độ C trong vòng 4-5 phút, sau đó làm nguội bằng nước lạnh.

Khi sừng đã mềm, chúng được đưa vào máy ép thủy lực để làm phẳng. Đối với sừng trâu non, việc chạm khắc trở nên dễ dàng hơn, trong khi sừng trâu già thường giòn hơn và khó gia công hơn.

Sau đó, người thợ thủ công sẽ cẩn thận đánh dấu hình dáng chiếc lược lên tấm sừng đã làm phẳng. Việc chạm khắc phải được thực hiện ngược theo thớ sừng để đảm bảo độ bền và độ chắc chắn của sản phẩm.

Ngày nay, các sản phẩm của làng Thụy Ứng không chỉ có mặt trên khắp Việt Nam mà còn được xuất khẩu sang nhiều quốc gia như Trung Quốc, Thái Lan, Anh và Hoa Kỳ.

Làng nghề Thụy Ứng là một minh chứng sống động cho sự phong phú của di sản thủ công mỹ nghệ Việt Nam, nơi tinh hoa truyền thống được kết hợp hài hòa với sự đổi mới để thu hút du khách trong và ngoài nước.

Những sáng tạo độc đáo của làng không chỉ tôn vinh giá trị lịch sử và văn hóa mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững cho du lịch và công cuộc bảo tồn nghề thủ công truyền thống.

Nguồn tham khảo: Thụy Ứng horn comb craft: a unique heritage in Hà Nội

Biên dịch: Hoàng Linh