Họa sĩ người Gruzia-Nga Zurab Tsereteli qua đời ở tuổi 91

Nghệ sĩ gắn liền với các công trình nghệ thuật khổng lồ

Zurab Tsereteli, nghệ sĩ người Gruzia-Nga nổi tiếng với những công trình tượng điêu khắc đồ sộ và gây tranh cãi, vừa qua đời ở tuổi 91. Sinh ra tại Tbilisi, ông là một họa sĩ, kiến trúc sư và nhà điêu khắc có phong cách độc đáo, được biết đến nhiều nhất với các dự án lớn ở Moscow, bao gồm tượng đài khổng lồ cao 98m dành cho Sa hoàng Peter Đại đế – người từng không ưa thành phố này.

Tsereteli từng là người đứng đầu nhóm thiết kế cho Thế vận hội Moscow 1980, và sau đó đã thực hiện nhiều tác phẩm điêu khắc quy mô lớn trên khắp thế giới.

Tượng đài Peter Đại đế của nhà điêu khắc cao chót vót ở trung tâm Moscow

Quan hệ gần gũi với giới chính trị và di sản quốc tế

Ngoài tài năng nghệ thuật, ông cũng nổi bật với mối quan hệ gần gũi với giới chính trị Nga, từng tuyên bố rằng “tâm hồn khỏe mạnh” của Tổng thống Vladimir Putin là nguồn cảm hứng để ông tạo ra một bức tượng bằng đồng mô tả nhà lãnh đạo này.

Ông cũng có mối quan hệ thân thiết với cựu thị trưởng Moscow Yuri Luzhkov, và nhờ vị thế trong giới thượng lưu Liên Xô, ông từng có cơ hội ra nước ngoài, bao gồm lần gặp gỡ họa sĩ nổi tiếng Pablo Picasso tại Paris – một trong những họa sĩ nổi danh thế giới, có ảnh hưởng đến nền tranh nghệ thuật hiện đại.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova gọi ông là “một nghệ sĩ tầm cỡ thế giới, người không biết đến ranh giới hay trở ngại trong việc thúc đẩy hòa bình và sáng tạo.”

Tượng đài Peter Đại đế của nhà điêu khắc cao chót vót ở trung tâm Moscow

Những tác phẩm gây tranh cãi và ảnh hưởng toàn cầu

Trong tranh cãi năm 2010 liên quan đến tương lai của tượng Peter Đại đế tại Moscow, một số cư dân cho biết họ không ưa công trình này – bức tượng cao hơn cả Tượng Nữ thần Tự do của Mỹ.

Tuy nhiên, dù gây tranh luận, Tsereteli vẫn được giới nghệ thuật quốc tế kính trọng và từng giữ chức Chủ tịch Học viện Nghệ thuật Nga. Các tượng điêu khắc nổi tiếng của ông có thể được tìm thấy tại nhiều thành phố trên thế giới, như tượng Christopher Columbus ở Seville (Tây Ban Nha), tượng đài Chronicle of Georgia tại quê nhà Tbilisi.

Một trong những tác phẩm đáng chú ý nhất là “Tear of Grief” (tạm dịch: Giọt nước mắt của nỗi đau) – một công trình cao 10 tầng tưởng niệm các nạn nhân vụ khủng bố ngày 11/9 tại Mỹ, được Nga trao tặng và đặt tại New Jersey.

Thông điệp về hòa bình và niềm tin trong nghệ thuật

Tác phẩm “Good Defeats Evil” (tạm dịch: Cái thiện chiến thắng cái ác) đặt tại Trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York mô tả Thánh George đang tiêu diệt con rồng, bên cạnh những mảnh vỡ của tên lửa Mỹ và Liên Xô. Theo Liên Hợp Quốc, tác phẩm này đại diện cho việc xóa bỏ chiến tranh hạt nhân sau hiệp ước giữa hai siêu cường năm 1987.

Tsereteli cũng gây tranh cãi ở Pháp vào năm 2006 khi thị trấn nhỏ Ploërmel dựng bức tượng cao 8,75m mô tả Giáo hoàng John Paul II. Một số người dân phản đối vì cho rằng tượng vi phạm luật thế tục của Pháp.

Thiện đánh bại Ác, tại Trụ sở Liên Hợp Quốc, kỷ niệm việc ký kết hiệp ước chiến tranh hạt nhân INF năm 1987

Những công trình khổng lồ và các tác phẩm nhỏ hơn

Với chiều cao 110m, tượng đài “Birth of the New World” (tạm dịch: Sự ra đời của Tân Thế giới) – miêu tả chuyến hải trình đầu tiên của Columbus – là một trong những bức tượng cao nhất thế giới. Dù bị từ chối tại nhiều thành phố ở Mỹ, cuối cùng nó đã được dựng tại Puerto Rico.

Ngoài các công trình lớn, Tsereteli còn tạo ra nhiều tượng chân dung bằng đồng cỡ nhỏ của các nhân vật nổi tiếng như Công nương Diana và Tổng thống Putin. Ông cũng là một họa sĩ tranh hoa với phong cách riêng biệt và từng đảm nhiệm vai trò kiến trúc sư trong quá trình phục dựng Nhà thờ Chúa Cứu Thế ở Moscow – một biểu tượng tranh nghệ thuật tôn giáo nổi tiếng.

Các tác phẩm nhỏ hơn của Tsereteli bao gồm một tượng đài mô tả các nhà lãnh đạo đồng minh Winston Churchill, Franklin D Roosevelt và Joseph Stalin tại Hội nghị Yalta năm 1945