Họa sĩ Châu Á Từng Bị "Khác Biệt Hóa" Tại Paris Một Thế Kỷ Trước. Giờ Đây, Thế Giới Hội Họa Đang Dần Nhận Ra Giá Trị Của Họ ( Phần 1 )

Trước sự tàn phá của Thế chiến thứ hai, Paris từng là trung tâm của thế giới hội họa. Các salon, trường học và quán cà phê của thành phố đã thu hút các họa sĩ từ khắp nơi trên thế giới, với Pablo Picasso, Marc Chagall, Piet Mondrian và Salvador Dalí nằm trong số nhiều người nhập cư đã hội tụ về thủ đô của Pháp trong những năm 1920 và 1930.

Tuy nhiên, các họa sĩ đến từ châu Á lại phải đối mặt với những kỳ vọng rất khác so với những người đồng cấp châu Âu của họ. Paris có thể là một "nồi lẩu" của các nền văn hóa ngoại quốc (ít nhất là theo tiêu chuẩn thời đó), nhưng nó cũng là trung tâm của một đế chế thuộc địa với niềm đam mê sâu sắc dành cho mọi thứ "kỳ lạ".

"Có vẻ như dầu là một chất liệu quá nặng đối với đôi tay của họ," nhà phê bình nghệ thuật Pháp Henri Lormian đã viết một cách khinh miệt về các họa sĩ Việt Nam được trưng bày tại một triển lãm nghệ thuật hiện đại ở Paris vào năm 1933. Thay vào đó, ông lập luận rằng họ "quen với những nét cọ nhẹ nhàng," và nói thêm: "Chính những ký ức về nghệ thuật Viễn Đông mới quyến rũ, hơn nhiều so với một kỹ thuật phương Tây được tiếp thu một cách khó nhọc."

Nói cách khác, theo ý ông, nghệ thuật của họ không "châu Á" đủ, và những nỗ lực của họ để tiếp thu nghệ thuật châu Âu cũng không đủ tốt.

( "Reclining Pink Nude with Raised Arms," by Chinese artist Sanyu, features in a new exhibition about the experiences of Asian artists in Paris. )

Giữa sự gạt bỏ và thờ ơ, một thế hệ các họa sĩ ít được biết đến từ Nhật Bản, Trung Quốc, Đông Dương thuộc Pháp và các nơi khác ở châu Á vẫn để lại dấu ấn của mình ở Paris trong thời kỳ giữa hai cuộc chiến tranh. Nhiều người buộc phải cân bằng ảnh hưởng của môi trường đô thị quốc tế với thị hiếu "kỳ lạ hóa" của những khách hàng tiềm năng.

Giờ đây, một thế kỷ sau, một số nhà tiên phong của thời đại này — được hỗ trợ bởi sức mua ngày càng tăng của các nhà sưu tập châu Á — đang dần nhận được sự công nhận mà các đồng nghiệp phương Tây của họ đã có được từ lâu.

Điển hình là Lê Phổ, một họa sĩ Việt Nam mà nhà phê bình Lormian từng chê bai về một bức tranh khỏa thân mà ông cho là "quá phương Tây". Các bức tranh của ông giờ đây đạt mức giá vượt ngưỡng triệu đô la, đưa ông trở thành một trong những cái tên có giá trị nhất Đông Nam Á. Bức La famille dans le jardin của ông, một cảnh thư thái gợi nhớ trường phái Ấn tượng Pháp nhưng được họa sĩ vẽ một cách chuyên tâm trên lụa, đã được bán với giá 18,6 triệu đô la Hồng Kông (2,3 triệu USD) vào năm 2023, lập kỷ lục đấu giá cho tác phẩm của ông.

Sau đó là Sanyu, một họa sĩ với những bức tranh khỏa thân đặc trưng của mình — với phối cảnh phẳng và những đường nét thư pháp uyển chuyển được hình thành từ cả nền giáo dục nghệ thuật Trung Quốc lẫn chủ nghĩa hiện đại Pháp — giờ đây thu hút những khoản tiền khổng lồ. Ông đạt được rất ít thành công thương mại sau khi chuyển đến Paris từ Tứ Xuyên quê hương vào năm 1921 và qua đời trong nghèo khó bốn thập kỷ sau đó. Tuy nhiên, ngày nay, ông được ca ngợi là "Matisse của Trung Quốc", với việc bán một bức chân dung nhóm hiếm, Quatre Nus, với giá 258 triệu đô la Hồng Kông (33 triệu USD) vào năm 2020, khẳng định vị thế của ông là một trong những cái tên được săn đón nhất của nghệ thuật đương đại.

Nguồn : Asian painters were ‘othered’ in Paris a century ago. Now, the art world is taking note 

Xem tiếp : Phần 2 

Biên dịch : Bảo Long