Có cả tá đàn ông trong tranh của Gustave Caillebotte đang được triển lãm ở Getty (Phần 1)

Trong một bức tranh ấn tượng, một người đàn ông đứng trong quán cà phê, tay nhét vào túi.

Gustave Caillebotte, bức tranh In a Café (Trong quán cà phê), 1880, tranh sơn dầu trên vải. Ảnh: Martine Beck-Coppola / Musée d’Orsay

Phụ nữ là chủ đề phổ biến trong các bức tranh của các họa sĩ thuộc trường phái nghệ thuật Ấn tượng như Degas, Renoir và Morisot, nhưng Gustave Caillebotte chủ yếu vẽ đàn ông. Cuộc triển lãm gây tranh cãi tại Getty phân tích cách thức thể hiện sự nam tính trong giai đoạn đầu của thời kỳ hiện đại, sử dụng những gợi ý sắc sảo từ lịch sử nghệ thuật nữ quyền.

Gustave Caillebotte không phải là một họa sĩ trường phái nghệ thuật Ấn tượng hàng đầu, nhưng những bức tranh xuất sắc nhất của ông — bao gồm một tác phẩm gần đây được Getty sưu tập — khai thác những cảnh tượng kịch tính đầy cuốn hút.

Việc Gustave Caillebotte có phải là người đồng tính hay không vẫn chưa rõ, mặc dù cũng thường xuyên có thông tin là họa sĩ không bao giờ kết hôn. (Họa sĩ qua đời khi mới 45 tuổi vào năm 1894, có thể là do đột quỵ.) Tuy nhiên, có một điều chắc chắn: Caillebotte rất quan tâm đến quan hệ đồng giới. Bằng chứng về sự quan trọng của các mối quan hệ xã hội mạnh mẽ với đàn ông, thay vì phụ nữ, có mặt trong rất nhiều tác phẩm của họa sĩ.

Các công nhân đang chà sàn gỗ trong một căn phòng sẽ trở thành studio của họa sĩ. Một người đàn ông tựa lưng thoải mái vào bàn cà phê, những người đàn ông khác phản chiếu trong gương phía sau anh ta. Những người đàn ông chèo thuyền trên sông, đọc sách hoặc báo, chơi đàn piano, làm việc tại bàn hoặc chỉ đơn giản là ngồi trên ghế thoải mái, đắm chìm trong suy nghĩ. Những người đàn ông chơi bài ở nhà. Những người đàn ông nhìn ra thành phố từ ban công hoặc ngắm nó qua những dầm thép chéo của một cây cầu. Những người đàn ông lau khô người sau khi tắm.

Nhấn mạnh vào cuộc sống hàng ngày của đàn ông là điều rất không bình thường, khi mà phụ nữ là chủ đề chính trong hàng loạt bức tranh của thời kỳ này, của Manet, Degas, Morisot, Monet, Renoir, Cassatt và nhiều bạn bè cũng như đồng nghiệp họa sĩ trường phái nghệ thuật Ấn tượng của Caillebotte tại Paris. Hoạt động của phụ nữ, được nhìn nhận bởi cả nam và nữ nghệ sĩ, là một chủ đề chính trong các tác phẩm của họ. Nhưng trong nghệ thuật của Caillebotte, "đàn ông nhiều như nước vậy". 

Tại Bảo tàng J. Paul Getty, cuộc triển lãm đầu tiên về các bức tranh của Caillebotte ở Los Angeles trong 30 năm đã đưa chủ đề không điển hình này lên trung tâm trong những cách thức rất lôi cuốn. Họa sĩ này thường xuyên bị coi là "bị lãng quên" hoặc "không được ca ngợi", tên của ông ít quen thuộc hơn so với rất nhiều họa sĩ khác, mặc dù nghệ thuật của ông đã nhận được rất nhiều sự chú ý từ các học giả và bảo tàng từ những năm 1970. Họa sĩ chắc chắn không bị bỏ qua. Nhưng thật kỳ lạ, chủ đề đặc biệt về sự nam tính trong bối cảnh hiện đại của ông lại gần như chưa được chú ý trong các triển lãm bảo tàng cho đến nay.

Triển lãm Gustave Caillebotte: Painting Men (Gustave Caillebotte: Vẽ đàn ông) đã thay đổi điều đó.

Với hơn 60 bức tranh và gần như bằng số lượng các bản vẽ và nghiên cứu, cuộc triển lãm chuyển sự chú ý từ việc phân tích phong cách của trường phái nghệ thuật Ấn tượng — một lĩnh vực mà Caillebotte không phải lúc nào cũng thành thạo — sang các vấn đề về bản sắc được khám phá trong chủ đề tác phẩm. Hãy quên việc nghiên cứu cẩn thận về nét vẽ bột. Trong phương châm cách mạng của Cộng hòa Pháp “Liberté, Égalité, Fraternité” (Tự do, Bình đẳng, Tình anh em), điều mở ra tính hiện đại, vị trí của tình anh em trong các ý tưởng về tự do và bình đẳng xã hội được khám phá. Người anh em thực sự của Caillebotte, René, là người mẫu cho bức tranh Young Man at His Window (Chàng trai trẻ bên cửa sổ), một bức tranh tuyệt vời năm 1876 được Getty sưu tập vào năm 2021, và là động lực để tổ chức triển lãm này. Người giám tuyển triển lãm của Getty, Scott Allan, đã làm việc với Paul Perrin, giám đốc bộ sưu tập tại Musée d’Orsay ở Paris, nơi triển lãm đã được trưng bày vào mùa thu năm ngoái, và Gloria Groom, giám tuyển tại Viện nghệ thuật Chicago (Art Institute of Chicago), nơi triển lãm kết thúc trong chuyến lưu diễn quốc tế vào tháng Sáu.

(Xem phần 2 và phần 3)

Nguồn: It’s raining men at the Getty’s survey of Impressionist painter Gustave Caillebotte

Biên dịch: Huyền Trịnh