Bước vào ngôi nhà của huyền thoại Serge Gainsbourg tại Paris

Khi ca sĩ người Pháp Serge Gainsbourg qua đời vào năm 1991, đám đông đã lấp đầy con phố bên ngoài ngôi nhà của ông ở quận 7 của Paris. Họ hát bài Je suis venu te dire que je m’en vais (Tôi đến để nói với bạn rằng tôi sẽ ra đi) và để lại những bắp cải như một lễ vật trên vỉa hè, tỏ lòng tôn kính đối với album ý tưởng nổi tiếng của ông L'Homme à tête de chou ("Người đàn ông có đầu bắp cải"). Bên trong ngôi nhà, bạn đời Bambou, con gái Charlotte Gainsbourg và em gái cùng cha khác mẹ Kate Barry ngồi bên thi thể ông, lắng nghe tiếng đám đông bên ngoài.

"Thật cảm động khi nghe thấy đám đông," Charlotte thì thầm nhẹ nhàng trong phần thuyết minh âm thanh của ngôi nhà, giờ đã trở thành bảo tàng Maison Gainsbourg, mở cửa đón khách vào cuối năm 2023. Chuyến thăm kéo dài nửa giờ, có phần thuyết minh bằng tiếng Pháp hoặc tiếng Anh, trong đó Charlotte chia sẻ những chi tiết sâu sắc và cá nhân về quá trình lớn lên bên cha mẹ nổi tiếng của mình.

Địa chỉ tại 5 bis rue de Verneuil, ban đầu được dùng làm chuồng ngựa cho ngôi nhà phố lớn đối diện, đã trở thành một phần không thể thiếu trong câu chuyện về Serge Gainsbourg. Ông mua ngôi nhà này vào năm 1969, chuyển đến sống cùng bạn đời Jane Birkin và tiến hành cải tạo toàn bộ ngôi nhà với sự giúp đỡ của nhà thiết kế nội thất người Anh André Higgins. Ông phủ vải nỉ đen lên tường, một phong cách thẩm mỹ lấy cảm hứng từ tiểu thuyết À rebours của Joris-Karl Huysmans thế kỷ 19, đồng thời thêm gạch lát sàn hình bàn cờ Venice vào tầng trệt và thảm Axminster màu đen, phủ họa tiết hoa nhí ở phần còn lại của ngôi nhà. Kết quả là ngôi nhà mang vẻ ngoài của một dinh thự Gothic – một không gian càng thêm u ám khi bảo tàng quyết định chặn hết tất cả các cửa sổ để bảo vệ nội thất khỏi ánh sáng mặt trời.

Sau khi Gainsbourg qua đời, Charlotte đã mua lại phần cổ phần của ngôi nhà cho anh chị em mình, và sau đó nhanh chóng đóng cửa, giữ nguyên trạng thái của ngôi nhà và đồ đạc bên trong theo thời gian. Những mẩu thuốc lá Gitanes yêu thích của Gainsbourg vẫn còn mục nát trong gạt tàn rải rác khắp nhà; một rừng lọ mỹ phẩm phủ kín phòng tắm; bếp chứa đầy những lọ kẹo khô, những chất lỏng lạ lùng trong lọ, và những thanh sô cô la ăn dở vẫn còn trong tủ lạnh. Mặc dù Charlotte đã nhiều lần công khai mong muốn biến ngôi nhà thành bảo tàng, nhưng cánh cổng sắt phía trước vẫn đóng kín với công chúng suốt hơn 30 năm.

“Đối với chúng tôi, đối với công chúng, Gainsbourg là một nhân vật huyền thoại,” Sébastien Merlet, người phụ trách bảo tàng, giải thích. “Nhưng đối với Charlotte, ông ấy là cha cô ấy. Cô ấy cần thời gian.”

Bản thân Serge Gainsbourg đã từng gợi lên ý tưởng về ngôi nhà của mình như một bảo tàng. Khi cho đoàn làm phim truyền hình tham quan phòng khách rộng rãi vào năm 1979, ông đã tiên tri rằng ông không biết đó là "phòng khách, phòng nhạc, nhà thổ hay bảo tàng..." Gainsbourg là một người sưu tầm nghệ thuật – ông sở hữu một bức tranh của Dalí và một bức tranh của Klee, phản ánh mối tình đầu của ông với nghệ thuật, và nghề nghiệp ban đầu của ông là một họa sĩ. Bên cạnh đó, ông cũng sưu tầm vô số đồ vật trang trí lặt vặt, những vật dụng có nhiều công dụng khác nhau. Ông tích trữ huy hiệu cảnh sát, tượng đồng nhỏ hình động vật và rau củ, những bức ảnh phụ nữ – thường là ảnh khỏa thân, đặc biệt là ảnh của người yêu ông – cùng những bài báo cắt dán về sự nghiệp của mình.

“Tôi tiếp nhận vẻ đẹp của các đồ vật, một cách vô thức,” Gainsbourg đã viết trong cuốn sách Pensées, provocs et autres volutes của mình. “Trên phố Verneuil, trong bảo tàng của tôi, tôi đã trao cho mỗi đồ vật một tâm hồn. Nhưng đồ vật quý giá nhất trong số tất cả là tôi, vì tôi có thể bị hủy hoại.”

Xu hướng tích trữ kho báu của Serge Gainsbourg chắc chắn đã góp phần tạo nên một bảo tàng nhỏ ở số 14, bên kia đường, nơi theo dõi cuộc đời và sự nghiệp của nhạc sĩ qua các đồ vật và tài liệu lưu trữ. Giữa những tủ trưng bày chật chội là những kỷ vật quan trọng, bao gồm một lá thư từ Brigitte Bardot cầu xin ông không phát hành bản thu âm Je t'aime... moi non plus mà bà đã hát, và bản nhạc từ những sáng tác đầu tiên của ông, những ca khúc được chơi trong các quán rượu Paris trước khi ông trở thành cái tên nổi tiếng khắp thế giới.

“Đó là di sản văn hóa. Chúng tôi muốn thế hệ mới khám phá khối lượng tác phẩm của Gainsbourg,” Sébastien Merlet, người phụ trách bảo tàng, giải thích. Bước vào Maison Gainsbourg là bước vào thế giới huyền thoại của người đàn ông này, nơi người ta không ngần ngại chấp nhận vị thế của ông như một biểu tượng. “Trong 20 năm sau khi ông qua đời, Gainsbourg là một biểu tượng của âm nhạc Pháp, thực sự là vị thần của la chanson française,” Merlet tiếp tục. “Bây giờ, ông ấy gây tranh cãi hơn một chút, đặc biệt là sau #MeToo. Ông luôn tự đẩy mình đến giới hạn của những gì được chấp nhận, vì sự khiêu khích.”

Cả ngôi nhà lẫn bảo tàng không cố gắng đặt câu hỏi về vị thế ngôi sao của Gainsbourg hay giải quyết những cuộc tranh luận mà ông đã khơi gợi trong suốt sự nghiệp. Toàn bộ địa điểm Gainsbourg giống như một trải nghiệm, như đến thăm một ngôi đền. Đối với những người hâm mộ cuồng nhiệt, đây là cơ hội để quỳ gối trước bàn thờ của ông; còn đối với thế hệ mới, đây là một chuyến tham quan được biên tập cẩn thận về sự nghiệp và cuộc sống cá nhân của ông.

K

Chuyến tham quan kết thúc tại quán bar piano đặc trưng của bảo tàng, Le Gainsbarre, được đặt theo tên của bản ngã khác ồn ào và say xỉn của Serge Gainsbourg. Nhân viên pha chế mặc áo sơ mi trắng phục vụ cà phê và cocktail trên nền thẩm mỹ màu đen giống như trong ngôi nhà, trong khi một chiếc đàn piano cơ đặt ở góc phòng, với các phím đàn phát ra âm thanh buồn bã, tạo nên không khí vừa trầm lặng, vừa máy móc. Vào buổi tối, một nghệ sĩ piano thực thụ trình diễn nhạc jazz trong căn phòng ánh sáng mờ ảo, tái hiện lại bầu không khí của các quán rượu Paris, nơi câu chuyện của Gainsbourg bắt đầu.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art Basel