Bức tranh cắt rời của Cranach đã được đoàn tụ sau 90 năm

( Phần trên của bức Cranach)

Bề ngoài có thể đánh lừa. Nhìn sâu vào đôi mắt xám lạnh của người phụ nữ, sẽ không ai ngờ rằng trong suốt 400 năm bà từng cầm chiếc đầu bị chém của Thánh John the Baptist trên một chiếc đĩa bạc. Khuôn mặt bà bình thản, làn da không tì vết, và tấm áo gấm đỏ thẫm được dệt bằng chỉ vàng óng ánh. Chính vì vẻ duyên dáng ấy mà vào năm 1937, một phòng trưng bày tại Đức đã cắt ngang phần bụng trong bức chân dung Salome của Cranach the Elder và biến bà thành một công chúa xứ Saxon.

Khi họa sĩ Cranach vẽ nên nhân vật phản diện trong Kinh Thánh vào những năm 1530, câu chuyện về nàng công chúa Do Thái ra lệnh cho Herod xử tử Thánh John the Baptist là một lời nhắc nhở phổ biến về sự nguy hiểm của một kẻ cai trị tàn bạo. Điều này phản chiếu sự áp bức của Giáo hội Công giáo mà quê hương Saxony của Cranach đang rời bỏ, sau những nỗ lực cải cách của người bạn thân Martin Luther. Đến thế kỷ 20, hình ảnh đẫm máu này không còn hợp thị hiếu của giới sưu tầm, và khi Phòng trưng bày Galerie Abels ở Cologne tách phần hình ảnh người phụ nữ da trắng, họ đã gửi chiếc đầu của Thánh John trở lại Bảo tàng Công tước ở Gotha, miền Trung nước Đức.

Giờ đây, sau gần 90 năm bị chia cắt, hai nửa của bức tranh “Salome với chiếc đầu của Thánh John” (khoảng năm 1530) của Cranach đã được đoàn tụ. Năm ngoái, bảo tàng đã mua lại phần Salome với giá 144.000 euro (168.000 USD) tại một cuộc đấu giá ở Paris và hiện đang trưng bày cùng với “chiến lợi phẩm” rùng rợn của bà. Tuy vậy, một số phần của bức tranh vẫn còn thiếu và gần như chắc chắn sẽ mất vĩnh viễn.

( Quang cảnh triển lãm với bức tranh của Cranach nay đã được đoàn tụ )

“Việc đoàn tụ này là một thành tựu phi thường, không chỉ đối với Gotha mà còn đối với nghiên cứu lịch sử nghệ thuật nói chung,” Timo Trümper, giám đốc bộ sưu tập tại Quỹ Friedenstein Gotha, phát biểu. “Bức tranh giờ đây có thể được chiêm ngưỡng trong hình thức nguyên bản, đúng như cách nó đã được hình dung và sáng tạo cách đây gần 500 năm.”

Ngày nay, Bảo tàng Công tước ở Gotha – nơi lưu giữ bộ sưu tập của Công quốc Saxe-Gotha được hình thành từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19 – hiện sở hữu tám tác phẩm của Cranach, bao gồm cả bức chân dung ba phần tư đặc sắc của Luther. Tuy nhiên, trước những mất mát do Thế chiến II, bảo tàng từng có nhiều hơn thế. Vào thập niên 1920, khi phải đối mặt với khó khăn tài chính do siêu lạm phát, bảo tàng đã thực hiện một hành động mà trong giới hội họa ngày nay được xem là điều cấm kỵ: bán bớt tác phẩm khỏi bộ sưu tập.

( Phòng trưng bày các bậc thầy Đức cổ điển của bảo tàng vào khoảng năm 1910 với bức tranh của Cranach ở góc trên bên phải )

Bất chấp sự phản đối của chính quyền bang Thuringia, tác phẩm Cranach đã được bán cho Galerie Buck ở Mannheim vào năm 1936. Buck rõ ràng gặp khó khăn trong việc chuyển nhượng bức tranh, và lý do đã được làm rõ trong một bức thư mà Hermann Abels gửi cho ông sau đó. Abels chỉ ra rằng “hầu hết các phần nền đã bị vẽ đè lên,” bức tranh “bị nứt ở hai chỗ,” và chiếc đầu đẫm máu thì “không thể chịu đựng nổi đối với những người tinh tế.” Đề xuất của Abels cho một thương vụ “bất khả thi” như vậy là mức giá 2.500 đến 3.000 Reichsmark (14.800 đến 17.800 USD).

Chân dung Salome, trong lốt công chúa Ernestine, đã được bán ba lần tại các phòng trưng bày ở Amsterdam trong thế kỷ 20 trước khi xuất hiện tại Christie’s London vào năm 2012. Trong khoảng thời gian giữa lần bán đó và sự tái xuất hiện tại Artcurial – một nhà đấu giá ở Paris – Bảo tàng Công tước đã phục hồi phần dưới của bức tranh và công bố cho công chúng vào năm 2021.

( Một bức ảnh chụp bức tranh vẫn còn nguyên vẹn )

“Việc trở lại của mảnh ghép này mang lại giá trị to lớn cho nghiên cứu lịch sử nghệ thuật,” Trümper nhận định. “Trên chân trời sẽ mở ra những hiểu biết mới về kỹ thuật làm việc trong xưởng của Cranach.”

Tương tự, vào đầu năm nay, Phòng trưng bày Uffizi ở Florence, Ý, cũng đã tái hợp cặp tranh Adam và Eva của Cranach trong cùng một khung.

Biên dịch : Bảo Long 

Nguồn : Sliced-Up Cranach Painting Reunited After 90 Years