Bức chân dung tuyệt đẹp của Gustav Klimt đang được kỳ vọng sẽ phá vỡ kỷ lục đấu giá. ( Phần 2 )

Bức tranh có thể đã cứu mạng Elisabeth.

 Cả August và Serena đều xuất thân từ gia đình Do Thái giàu có, chỉ đứng sau nhà Rothschild ở Áo. August mất năm 1936, và khi Đức Quốc xã chiếm Áo năm 1938, Serena trốn sang Hungary để tránh bị đàn áp. Elisabeth ở lại, từng cải đạo sang Tin Lành khi kết hôn cùng Wolfgang von Bachofen-Echt năm 1921, nhưng ly hôn sau khi mất đi đứa con duy nhất năm 1938.

Việc chia tay khiến Elisabeth dễ bị tổn thương. Cô đưa ra một tuyên bố táo bạo: khẳng định Klimt là cha ruột mình, dựa vào danh tiếng họa sĩ đào hoa cùng năng khiếu nghệ thuật cá nhân (theo gợi ý của Klimt, cô từng theo học trường mỹ thuật và làm nhà điêu khắc công cộng những năm 1930).

Serena từ nơi lưu vong đã thề dưới danh dự rằng con gái mình là kết quả từ mối tình vụng trộm với Klimt. Dù các nhà sử học nghệ thuật khẳng định đây là lời nói dối, cơ quan nghiên cứu phả hệ của Đệ Tam Đế chế tin tưởng. Nhờ thế, Elisabeth được xem là bán Aryan và thoát khỏi lệnh trục xuất tới trại tập trung. Dù không sống sót qua chiến tranh, mối liên hệ với Klimt đã bảo vệ cô khỏi bi kịch tồi tệ nhất.

Năm 1948, cả hai bức chân dung của Serena và Elisabeth xuất hiện trong phiên đấu giá tại Dorotheum Vienna, nhưng em trai Elisabeth là Erich Lederer đã ngăn chặn và giành lại quyền sở hữu.

( Serena Lederer in her salon in her Vienna apartment at Bartensteingasse 8, around 1930. On the wall, the painting Portrait of Elisabeth Lederer by Gustav Klimt )

Klimt giấu biểu tượng Trung Hoa cổ trong bức tranh. 

Nếu chân dung Serena chịu ảnh hưởng Whistler, thì bức Elisabeth thể hiện một Klimt chín muồi, đã phát triển phong cách riêng. Tranh Klimt giai đoạn sau phức tạp hơn, bao quanh nhân vật với các họa tiết hình học tinh xảo.

Họa sĩ đã mất nhiều năm hoàn thiện bức Elisabeth, đến mức Serena phải tự tay lấy tranh từ xưởng vẽ để tuyên bố nó đã xong.

( Gustav Klimt, Portrait of Adele Bloch-Bauer I (1907)

Lý do có thể bởi bức này độc đáo. Trái với các tác phẩm vàng lá gợi nhớ tranh khảm Byzantine mà Klimt từng thấy tại Ravenna năm 1903, ở Elisabeth, ông chọn bảng màu khác hẳn: thiếu nữ trong trường xanh lam mờ nhạt với chiếc áo choàng gần như trừu tượng. Họa tiết trên áo choàng vừa huyền bí vừa lôi cuốn, ẩn chứa thông điệp riêng.

( Gustav Klimt, Portrait of Elisabeth Lederer (1914–16), detail )

Theo Kirsten Appleyard, trợ lý giám tuyển tại National Gallery of Canada, “nếu nhìn kỹ áo choàng, bạn sẽ thấy hai con rồng xanh lam nổi lên từ những con sóng. Điều này cho thấy đây chính là long bào của hoàng đế.

Dù Klimt từng dùng họa tiết phương Đông trong các tác phẩm khác, nhưng đây là chân dung duy nhất chứa biểu tượng hoàng gia.” Biểu tượng ấy là sự tri ân đối với gia đình Lederer, nhấn mạnh tầm quan trọng của họ với Klimt. Hơn 100 năm sau, bức tranh vẫn là minh chứng sống động cho mối quan hệ giữa họa sĩ và nhà bảo trợ trong lịch sử hội họa, đồng thời là một kiệt tác rực rỡ.

Biên dịch : Bảo Long 

Nguồn : This Fabulous Gustav Klimt Portrait Is Set to Smash Auction Records. Here’s the Incredible Story Behind It