Bí ẩn phía sau kiệt tác "Madonna della Rosa" của danh họa Raphael

Một bức tranh nổi tiếng có tuổi đời 500 năm của danh họa Raphael hóa ra không hoàn toàn là tác phẩm của ông, theo kết luận từ một nghiên cứu mới đây.

Một nhóm nghiên cứu do các nhà khoa học tại Đại học Bradford (Anh) dẫn đầu đã sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để xác định rằng gương mặt Thánh Giuse trong bức tranh “Madonna della Rosa” (hay “Madonna of the Rose”) không phải do chính Raphael vẽ.

Sự kết hợp giữa nghệ thuật và công nghệ xác thực tranh vẽ

Raphael (Raffaello Sanzio), một trong những danh họa thời Phục Hưng nổi bật nhất, sinh năm 1483 và mất năm 1520. Ông nổi tiếng với những tác phẩm kinh điển như “The School of Athens” và “Three Graces”, được biết đến rộng rãi trong giới nghệ thuật thế giới.

Giáo sư Hassan Ugail, Giám đốc Trung tâm Tính toán Thị giác và Hệ thống Thông minh tại Đại học Bradford, chia sẻ với CNN rằng ông đã phát triển một thuật toán AI có khả năng xác định tranh gốc của Raphael với độ chính xác lên tới 98%.

Thuật toán này phân tích 4.000 yếu tố bao gồm nét cọ, bảng màu và sắc độ để xác định xem một bức tranh nghệ thuật có đúng là của Raphael hay không.

Những nghi vấn lâu đời quanh bức tranh nổi tiếng

“Madonna della Rosa”, hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Prado ở Madrid, từ lâu đã là chủ đề gây tranh cãi, theo lời Giáo sư Howell Edwards – đồng tác giả nghiên cứu, cũng là giáo sư danh dự về quang phổ phân tử tại Đại học Bradford.

“Một số chuyên gia hội họa cho rằng phần thể hiện Đức Mẹ, Chúa Hài Đồng và Thánh Gioan có chất lượng vượt trội hơn hẳn so với hình ảnh Thánh Giuse, như thể ông được thêm vào sau này tại xưởng vẽ như một ý tưởng phụ,” ông Edwards cho biết.

Ông nói thêm: “Phân tích bằng AI đã chỉ ra rõ ràng rằng ba nhân vật gồm Đức Mẹ, Hài Nhi và Thánh Gioan là do chính Raphael vẽ, còn Thánh Giuse thì không – nhân vật này được vẽ bởi một họa sĩ khác.”

Tranh luận quanh vai trò của AI trong xác thực tranh danh họa

Thuật toán này được phát triển dựa trên nghiên cứu trước đó, trong đó xác định bức “de Brécy Tondo” có khả năng là tranh gốc của Raphael, đi ngược lại với quan điểm của một số nhà nghiên cứu cho rằng đây chỉ là bản sao từ thế kỷ 19.

Kết quả nghiên cứu đã vấp phải sự phản đối từ một số nhà phê bình nghệ thuật, những người mà theo Ugail là “có phần coi thường” công nghệ AI.

“Tôi hơi bất ngờ,” Ugail nói, giải thích rằng thuật toán có thể phân tích chi tiết vượt ngoài khả năng của mắt người.

“Sẽ cực kỳ khó khăn – kể cả với một chuyên gia dày dặn kinh nghiệm – để có thể đi sâu vào mức độ chi tiết như vậy,” ông chia sẻ thêm với CNN.

Hassan Ugail chụp ảnh cùng "de Brécy Tondo".

Trí tuệ nhân tạo – công cụ hỗ trợ đắc lực cho nghệ thuật

Tranh luận xoay quanh bức “de Brécy Tondo” góp phần mở rộng cuộc thảo luận về vai trò của AI trong việc xác thực tranh nghệ thuật, lĩnh vực mà Ugail cho rằng nên được xem là một phương pháp bổ trợ cho các kỹ thuật phân tích truyền thống như truy tìm xuất xứ (provenance).

“Đây chỉ là một công cụ bổ sung,” ông khẳng định, và cho biết thêm rằng thuật toán có thể được sử dụng như một bước kiểm tra nhanh xem một tác phẩm có xứng đáng để nghiên cứu sâu hơn hay không.

“Đây là một cách nhanh chóng để xác định liệu có nên tiếp tục tìm hiểu một bức tranh hay không,” Ugail nói.

Hướng đi tương lai: Xác thực tranh của nhiều danh họa khác

Sắp tới, Ugail dự định phát triển các thuật toán có khả năng nhận diện tranh vẽ của những họa sĩ khác, nhằm đưa khoa học vào sâu hơn trong quá trình xác thực tranh nổi tiếng.

“Tiềm năng của công cụ này là rất lớn,” ông nhấn mạnh.