5 kiệt tác từng bị chia cắt rồi được đoàn tụ – Hành trình kỳ diệu của các tác phẩm hội họa bị tách rời

( Cornelis de Vos, Double Portrait of a Father and Son (1626) 

Ngày nay, khi những tác phẩm hội họa nổi tiếng toàn cầu thường được trưng bày sau lớp kính bảo vệ trong các bảo tàng, thật khó để hình dung rằng đã từng có người dám cắt xé tranh của những họa sĩ danh tiếng như Édouard Manet hay Paul Cézanne. Tuy nhiên, việc "chặt nhỏ" các kiệt tác hội họa từng là điều khá phổ biến trong lịch sử. Đôi khi, chính chủ sở hữu tư nhân đã can thiệp vào tác phẩm khi cải tạo nhà cửa; trong những trường hợp khác, chính họa sĩ đã ra tay khi không hài lòng với kết quả mình tạo ra.
Gần đây, một số tác phẩm hội họa từng bị chia cắt này đã được phục dựng – dù chỉ trong thời gian ngắn. Nhờ nỗ lực của các nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật và các giám tuyển bảo tàng, nhiều triển lãm trên thế giới đã tái hợp các phần tranh đã thất lạc lâu năm, mang đến cho công chúng cơ hội hiếm hoi được chiêm ngưỡng các tác phẩm đúng với hình hài ban đầu – lần đầu tiên sau hàng thế kỷ.
Từ những bản thảo minh họa thời Trung cổ thế kỷ 15, các bức tranh ẩn dụ thời Phục hưng cho đến các bức tranh từng bị chính họa sĩ chia đôi vì khủng hoảng sáng tạo, dưới đây là một số cuộc tái hợp đầy xúc động trong thế giới hội họa những năm gần đây:
 

Two Halves of a Medieval Manuscript Page Are Reunited After More Than a Century

( The reunited miniatures with The Lamentation on the left and Louis XII of France Kneeling in Prayer at right, from the Hours of Louis XII.)

Năm 2003, Bảo tàng Getty tại Los Angeles đã mua lại ba trang từ tác phẩm Giờ cầu nguyện của Louis XII – một bản thảo minh họa thế kỷ 15 do họa sĩ cung đình người Pháp Jean Bourdichon thực hiện. Tác phẩm này bị tháo rời sau khi được đưa đến Anh vào thế kỷ 17, sau đó các phần của nó bị phân tán vào nhiều bộ sưu tập khác nhau.
Các giám tuyển tại Getty biết họ còn thiếu một trang thứ tư để hoàn thiện bộ sưu tập, nhưng họ gặp khó khăn trong việc xác định người sở hữu. Mãi đến năm 2018, trang này mới xuất hiện khi được đưa ra đấu giá. Trang đó vẽ Đức Mẹ ôm xác Chúa Giê-su, là phần bổ sung hoàn hảo cho một trang khác trong bộ mô tả Louis XII quỳ gối giữa các vị thánh.
Vì sao Manet lại xé đôi bức tranh này?

( Edouard Manet, Au café (1878). Courtesy of the Swiss Confederation, Federal Office of Culture, Oskar Reinhart Collection ‘Am Römerholz’, Winterthur.)

Năm 1874, họa sĩ người Pháp Édouard Manet bắt đầu sáng tác một bức tranh khắc họa đời sống về đêm bình dị tại Paris. Tác phẩm bao gồm các vị khách, nữ phục vụ quầy bar và các vũ công ballet – nhưng Manet lại không hài lòng với bố cục của mình. Sau nhiều lần chỉnh sửa thất bại, ông đã quyết định cắt đôi bức tranh, tạo thành hai kiệt tác độc lập: Au café và Corner of a Café-Concert.
Bạn bè và các họa sĩ đương thời không tán thành việc chia cắt này. Người bạn thân, cũng là họa sĩ, Gaston La Touche từng nói rằng “tác phẩm có rất nhiều điểm tuyệt vời, và những điểm yếu của họa sĩ không hề lộ rõ”. Hai phần tranh vẫn bị tách rời cho đến năm 2025, khi chúng lần đầu tiên được trưng bày cạnh nhau tại Phòng trưng bày Quốc gia London. Phải chi La Touche còn sống để được chứng kiến khoảnh khắc đó.

Vasari’s Ceiling Masterpiece, Broken Up for Centuries, Is Finally Reunited

( Reunited ceiling painted by Giorgio Vasari from the Palazzo Corner-Spinelli )

Năm 2025, Bộ Văn hóa Ý sẽ chính thức hoàn thành hành trình 40 năm phục dựng lại bức Allegories of Virtues của họa sĩ thời Phục hưng Giorgio Vasari. Tác phẩm này được Vasari sáng tác năm 1541 theo đơn đặt hàng của Giovanni Corner – một quý tộc Venice muốn trang trí nội thất cho biệt thự mới mua bên Kênh đào Lớn.
Bức tranh được vẽ trực tiếp lên trần gỗ của biệt thự và thể hiện năm nữ thần tượng trưng cho năm đức hạnh: bác ái, hy vọng, đức tin, kiên nhẫn và công lý. Vào thế kỷ 18, khi biệt thự được cải tạo, tranh bị tháo rời và mỗi phần rơi vào một bộ sưu tập tư nhân khác nhau. Giờ đây, khi các phần tranh đã được đoàn tụ, toàn bộ tác phẩm sẽ được trưng bày tại Gallerie dell’Accademia ở Venice – một sự tri ân xứng đáng dành cho họa sĩ từng truyền cảm hứng cho các danh họa như Titian và Tintoretto.

Two Landscapes by Cézanne Cut From the Same Sheet of Paper Are Reunited 140 Years Later

( Paul Cézanne, La Montagne Sainte-Victoire (ca.1885–87). Courtesy of the Courtauld Gallery, London/ Samuel Courtauld Trust)

Trong sự nghiệp lẫy lừng của mình, họa sĩ ấn tượng người Pháp Paul Cézanne đã sáng tác khoảng 2.100 tác phẩm trên giấy. Khi nhà nghiên cứu hội họa Fabienne Ruppen thuộc Đại học Zurich tiến hành phân tích pháp y trên 1.400 tác phẩm, bà nhận thấy mép rách của hai tranh dường như khớp với nhau, cho thấy chúng từng là một tờ giấy duy nhất.
Chi tiết này đặc biệt giá trị vì Cézanne thường không ghi ngày tháng hay ký tên trên tranh. Hai bức tranh được phát hiện là Montagne Sainte-Victoire và Paysage en Provence, đều là phong cảnh vẽ màu nước. Cả hai đã được tái hợp trong một triển lãm năm 2019 tại phòng trưng bày nghệ thuật Luxembourg and Dayan ở London, với cái tên rất hợp: “Tái cấu trúc Cézanne”.

A Museum Has Located a Missing Figure That Was Cut Out of This 17th-Century Family Portrait

( Cornelis de Vos’ family reunited)

Một bức tranh năm 1626 của họa sĩ người Flemish Cornelis de Vos mô tả cảnh cha và con trai – hoặc ít nhất đó là điều người xem tưởng khi nhìn thoáng qua. Nhưng khi tháo bỏ khung tranh nặng nề, người ta phát hiện ra một cánh tay áo khác đang vươn vào khung hình – bằng chứng cho thấy còn một nhân vật bị ẩn khuất.
Ngay khi nhận ra chi tiết đó, Jørgen Wadum – cố vấn của Bảo tàng Quốc gia aĐan Mạch – nhanh chóng xác định cánh tay đó thuộc về một bức tranh khác của Cornelis mang tên Chân dung người phụ nữ, được vẽ cùng năm với Cha và con. Phát hiện này khiến giới nghiên cứu hội họa không khỏi ghen tị, bởi họ đã xác nhận hai kiệt tác hội họa nổi tiếng ấy thực chất từng là một bức tranh chung. Nguyên nhân khiến gia đình trong tranh bị chia cắt vẫn chưa rõ, nhưng các chuyên gia cho rằng có thể điều đó xảy ra vào thế kỷ 19. Đến năm 2023, một triển lãm đặc biệt đã giúp cả bốn thành viên của bức chân dung gia đình được tái hợp sau hàng thế kỷ xa cách.

Nguồn : 5 Masterpieces That Were Literally Pulled Apart—And Then Reunited 

Biên dịch : Bảo Long