Troika Ceramics: Hướng Dẫn Nhập Môn Nghệ Thuật Gốm Sứ Anh Quốc (Phần 1)

Dù chỉ tồn tại trong hơn hai thập kỷ, di sản của đồ gốm Troika vẫn tiếp tục vang vọng trong thế giới nghệ thuật đương đại. Là những người tiên phong táo bạo, ba nhà sáng lập của xưởng gốm này đã từ chối vai trò thuần túy chức năng của gốm, thay vào đó ưu tiên tinh thần sáng tạo, thử nghiệm và biểu đạt cá nhân. Dù xuất phát từ tư tưởng nghệ thuật thuần túy, những thiết kế như ly đôi, đồ gia dụng và gạch lát mang tính biểu tượng của họ đã đạt được thành công thương mại đáng kinh ngạc.

Nguồn Gốc Và Ảnh Hưởng Của Troika

Troika Pottery pillar vase.

Troika ra đời trong bối cảnh miền tây nam nước Anh đang bùng nổ nghệ thuật, ngay sau sự nổi lên của Trường phái St Ives – một phong trào hậu chiến nổi bật về nghệ thuật trừu tượng. Không gian sáng tạo tại thị trấn ven biển nhỏ bé này đã trở thành chất xúc tác cho các cách tiếp cận nghệ thuật cấp tiến, vượt ra ngoài chuẩn mực truyền thống.

Ngành gốm tại St Ives cũng không nằm ngoài làn sóng đó. Dù những tên tuổi như Leach Pottery – do Bernard Leach và Shoji Hamada sáng lập – vẫn duy trì truyền thống giao thoa Anh – Nhật từ năm 1920, tinh thần hiện đại và thử nghiệm ngày càng xâm nhập sâu vào các xưởng gốm trong khu vực.

Năm 1963, Benny Sirota (thợ gốm), Lesley Illsley (nhà điêu khắc) và Jan Thompson (kiến trúc sư) cùng nhau đầu tư 3.000 bảng để mua lại Wells Pottery tại St Ives, đặt nền móng cho Troika. Họ chọn tên “Troika” – nghĩa là “xe ba ngựa kéo” trong tiếng Nga – để biểu thị sự hợp tác ngang hàng giữa ba cá nhân đầy nhiệt huyết, cùng hướng tới một loại hình gốm sứ khác biệt và phản truyền thống.

Di Sản Cornwall

Troika double egg cup, designed for Heal’s. 

Với trữ lượng khoáng sản phong phú và cộng đồng nghệ nhân tài hoa, Cornwall từ lâu đã là trung tâm sản xuất gốm quan trọng của Anh. Khu vực này nổi tiếng với đất sét Trung Quốc chất lượng cao – nguyên liệu lý tưởng để tạo ra sứ trắng mịn.

Xưởng Troika đặt tại cuối bến cảng St Ives, bắt đầu với một lò nung nhỏ và những sản phẩm đầu tay là gạch và chai gốm. Nhưng với lò nung lớn hơn, họ nhanh chóng mở rộng sang các thiết kế sắc cạnh và giàu tính tạo hình. Các nhà phê bình địa phương lúc bấy giờ xem đồ gốm Troika là quá trừu tượng, thiếu thực dụng – một nhận định sớm bị đảo ngược khi các sản phẩm của họ xuất hiện trong những cửa hàng danh tiếng ở London như Liberty và Heal’s chỉ vài năm sau, vào năm 1968.

Nhận Diện Đồ Gốm Troika

Sự kết hợp giữa thô ráp và mịn màng là đặc điểm nổi bật trong những thiết kế đầu tiên của Troika. Họ phát triển hai dòng sản phẩm chính: một mang lớp men trơn bóng tinh tế, và một giàu chất điêu khắc với hoa văn chạm khắc sâu, gợi nhắc đến địa hình Cornwall. Hình học, màu sắc táo bạo và ảnh hưởng từ trường phái Lập thể về bố cục và hình thức là những yếu tố nổi bật trong mỹ học Troika.

Kỹ Thuật Sáng Tạo

Tác phẩm điêu khắc mặt nạ Troika.

Troika triển khai một loạt kỹ thuật phong phú và linh hoạt. Nhiều tác phẩm điêu khắc của họ được tạo hình bằng phương pháp đúc trượt – đổ đất sét lỏng vào khuôn – sau đó trang trí bằng kỹ thuật chạm khắc. Mỗi tác phẩm là một cá thể độc lập, với hoa văn khắc tay được tạo ra bằng nhiều dụng cụ khác nhau.

Các đặc điểm điêu khắc được gắn thủ công, nhấn mạnh vẻ góc cạnh đặc trưng của xưởng. Lớp men thường được phủ nhiều lớp, kết hợp giữa bề mặt mờ và bóng, với các tông màu chủ đạo như xanh coban, xanh olive, trắng và nâu đất son – tạo nên chiều sâu thị giác mạnh mẽ và tính biểu cảm cao.

(Xem phần 2)

Nguồn: In Good Taste

Biên dịch: Trang Lê