Triển lãm “Pictograms: Iconic Japanese Designs” – Vẻ đẹp tối giản trong hệ thống ký hiệu hình ảnh Nhật Bản

Sự đơn giản đôi khi lại là điều khó nắm bắt nhất. Điều này được minh chứng rõ khi đội ngũ thiết kế tại Nippon Design Centre chuẩn bị cho Olympic Tokyo 1964. Khi cần một phương tiện truyền đạt trực quan có thể vượt qua rào cản ngôn ngữ, họ đã tạo ra bộ hệ thống pictogram thể thao đầu tiên trên thế giới. Bộ biểu tượng này không chỉ trở thành chuẩn mực cho các kỳ thế vận hội sau, mà còn thay đổi cách con người giao tiếp bằng hình ảnh, mở đường cho sự ra đời của emoji (từ “e” nghĩa là hình ảnh, “moji” nghĩa là ký tự trong tiếng Nhật). Đây cũng là minh chứng cho sức mạnh của thiết kế.

(Hình ảnh: Japan House).

“Với tôi, một pictogram hiệu quả là sự cân bằng giữa tính thẩm mỹ và sự nhất quán,” nhà thiết kế đồ họa kiêm giám đốc nghệ thuật Daikoku Daigo, đồng thời là giám tuyển của triển lãm Pictograms: Iconic Japanese Designs tại Japan House London chia sẻ. “Không chỉ là vẻ đẹp của từng biểu tượng riêng lẻ, mà còn là sự hài hòa của cả bộ sưu tập khi đặt cạnh nhau.”

Quá trình tạo hình tượng ý. (Hình ảnh: Tư liệu Japan House).

Trong triển lãm nghệ thuật này, Daigo đã tái hiện hành trình phát triển của pictogram, từ những bức vẽ trong hang động cách đây 15.000 năm đến ký tự tượng hình Ai Cập cổ đại. “Điều thú vị là pictogram luôn phản ánh sự thay đổi xã hội, hình thức của chúng liên tục tiến hóa theo thời gian. Triển lãm đi từ tranh hang động Lascaux, ký hiệu Olympic cho đến emoji ngày nay. Tuy nhiên, nếu xét riêng về pictogram, câu chuyện hiện đại thực sự bắt đầu với Otto Neurath,” ông nói.

Dù phần lớn tác phẩm của Neurath là biểu đồ hoặc các hình minh họa thống kê, chúng vẫn truyền tải thông tin trực quan và khắc họa bối cảnh bất ổn thời chiến. Trái lại, pictogram được sử dụng tại Olympic Tokyo 1964 mang tính đột phá, khi mục tiêu chính là kết nối con người từ nhiều nền văn hóa khác nhau. Tính ứng dụng và chất lượng thiết kế của chúng đã được kiểm chứng trên sân khấu toàn cầu.

Sau Olympic, nhu cầu về phương tiện truyền đạt nhanh chóng tăng mạnh cùng với sự phát triển của giao thông đường sắt và hàng không. Pictogram vì thế càng trở nên đơn giản, trực diện hơn. “Để đạt đến mức thành công về thẩm mỹ, nhà thiết kế phải tinh tế trong việc chọn ra đặc trưng cốt lõi của chủ đề và cô đọng thành hình khối đơn giản, dễ nhận diện. Đồng thời, sự nhất quán giữa các biểu tượng trong cả bộ cũng quan trọng không kém, bảo đảm tính gắn kết khi trình bày chung,” Daigo nhấn mạnh.

(Hình ảnh: Tư liệu Japan House).

(Hình ảnh: Tư liệu Japan House).

(Hình ảnh: Tư liệu Japan House).

Trong sự chú trọng đến hình khối và đường nét tối giản, hệ thống pictogram là minh chứng điển hình cho triết lý thiết kế Nhật Bản, loại bỏ thay vì thêm thắt chi tiết. “Một pictogram thành công không chỉ dừng lại ở tính chức năng, mà còn tạo ra ấn tượng thị giác rõ rệt. Khi sự cân bằng giữa thẩm mỹ và tính nhất quán được đạt đến, pictogram vượt lên khỏi vai trò biểu tượng, trở thành một ngôn ngữ thị giác thực sự,” Daigo nói thêm.

(Hình ảnh: Tư liệu Japan House).

Triển lãm Pictograms: Iconic Japanese Designs hiện diễn ra tại Japan House, London, kéo dài đến ngày 9/11. Đây là một sự kiện nghệ thuật độc đáo, mang đến cái nhìn toàn diện về hành trình hình thành và phát triển của hệ thống ký hiệu hình ảnh Nhật Bản, từ quá khứ xa xưa đến hiện đại, và từ đời sống thường nhật đến các sự kiện quốc tế.

Nguồn: Get the picture? A new exhibition explores the beautiful simplicity of Japanese pictograms

Quỳnh Hoa