Sức hút bền vững của Pop Art: Hài hước, gợi cảm, giá rẻ và gần gũi

Tác phẩm hài hước cay đắng "Daddy, Daddy" của Maurizio Cattelan có hình ảnh chú bé Pinnochio nằm úp mặt xuống hồ bơi.

Bên ngoài bảo tàng Guggenheim Bilbao ở miền Bắc Tây Ban Nha, tác phẩm điêu khắc hình chú chó khổng lồ bằng hoa “Puppy” của Jeff Koons từ năm 1992 thu hút mọi ánh nhìn. Tác phẩm này chứng minh rằng Pop Art – phong trào nghệ thuật nổi bật từ những năm 1960 – chưa bao giờ thực sự biến mất khỏi đời sống nghệ thuật đương đại.

Điều đó càng phù hợp khi “Puppy” đứng canh trước triển lãm mới của bảo tàng: “Signs and Objects: Pop Art from the Guggenheim Collection”. Triển lãm này không chỉ tôn vinh mà còn phân tích Pop Art – phong trào nghệ thuật từng biến truyện tranh, bao bì sản phẩm thành tranh nghệ thuật hiện đại.

Từ Warhol đến Cattelan: Di sản Pop Art xuyên thời đại

Triển lãm giới thiệu loạt tác phẩm của những “bậc thầy” Pop Art như Andy Warhol, Roy Lichtenstein và Robert Rauschenberg. Cùng với đó là những sáng tác mang màu sắc trào phúng và chính trị sâu sắc hơn của các nghệ sĩ đương đại như Maurizio Cattelan và Lucia Hierro – cho thấy Pop Art luôn chuyển mình và thích ứng với dòng chảy văn hóa.

Các tác phẩm tranh nghệ thuật trừu tượng như ghế điện in lụa của Warhol hay hình ảnh chấm Ben Day đậm chất biếm họa của Lichtenstein tiếp tục đặt câu hỏi về tiêu dùng, danh tính và văn hóa đại chúng. Tranh của họa sĩ nổi tiếng như Warhol còn giúp công chúng nhìn lại chính mình – theo lời đồng giám tuyển Lauren Hinkson.

Lịch sử định hình Pop Art từ bảo tàng Guggenheim

Từ triển lãm “Six Painters and the Object” năm 1963 tại New York đến bộ sưu tập đồ sộ ngày nay, bảo tàng Guggenheim đóng vai trò then chốt trong việc đưa Pop Art vào dòng tranh nổi tiếng thế giới. Với 40 tác phẩm từ năm 1961 đến 2021, triển lãm Bilbao phác họa một lịch sử phong phú của Pop Art – từ “Soft Shuttlecock” (1995) cao 18 feet của Claes Oldenburg đến các bức tranh gỗ decor, tranh treo tường mang sắc thái đương đại.

"Soft Shuttlecock"

Từ nước Mỹ trẻ trung đến châu Âu truyền thống

Triển lãm chia làm hai không gian chính: một trưng bày những tác phẩm tranh nổi tiếng của nghệ sĩ Mỹ như chân dung màu xanh lá của Warhol; không gian còn lại giới thiệu tác phẩm của các họa sĩ châu Âu như Mimmo Rotella và Sigmar Polke. Người xem sẽ cảm nhận được sự tương phản giữa nước Mỹ hiện đại và châu Âu truyền thống – từ những bức tranh sơn dầu nghệ thuật bóng bẩy đến tranh trừu tượng đen trắng pha lẫn hoài niệm.

Di sản Pop Art: Từ siêu thị đến phòng tranh

Pop Art từ lâu đã gắn liền với hình ảnh hàng hóa và sự tự quảng bá. Các tác phẩm như “A Little Bit of Everything” (2017–2021) của Lucia Hierro sử dụng hình ảnh giỏ hàng khổng lồ chứa đầy sản phẩm Latin, gợi nhắc đến tranh dán tường decor, tranh phong cảnh mang yếu tố văn hóa cá nhân và chính trị. Hierro chia sẻ: “Tôi nhìn Pop Art dưới góc nhìn người nhập cư, người Mỹ gốc Dominica – vừa mang tính phổ quát vừa cá nhân”.

Pop Art: Tính hài hước và chiều sâu ẩn giấu

Pop Art luôn chứa đựng sự hài hước, đôi khi mang tính châm biếm sâu cay. Như tác phẩm hình Pinocchio úp mặt xuống vũng nước của Cattelan, vừa khiến người xem bật cười, vừa gợi nên nỗi buồn. Hay như bức tượng chó hoa của Koons ngoài bảo tàng, nơi người ta dừng lại chụp ảnh, cười đùa, nhưng đồng thời cũng suy ngẫm về tính phù du và tiêu dùng quá mức của xã hội hiện đại – đúng với tinh thần của các bức tranh nghệ thuật trừu tượng nổi tiếng.