Phú Yên định hướng bảo tồn gốm Quảng Đức qua du lịch làng nghề

Gốm Quảng Đức – một dòng gốm xưa độc đáo từng hưng thịnh từ thế kỷ XVII đến XX – đang dần mai một. Trước thực trạng đó, tỉnh Phú Yên hướng tới việc bảo tồn bằng cách gắn kết di sản này với du lịch làng nghề, vừa khôi phục kỹ thuật truyền thống, vừa tạo điểm nhấn văn hóa để thu hút du khách.

Nguyên liệu làm gốm vốn gắn liền với địa phương: đất sét An Định, sò huyết đầm Ô Loan, củi sông Cái. Sản phẩm gồm hai dòng tráng men và không tráng men, với hoa văn phong phú từng được tiêu thụ rộng rãi khắp miền Trung, Tây Nguyên và Nam Bộ. Thế nhưng từ giữa thế kỷ XX, làng nghề suy tàn, lò nung và thợ gốm không còn, nhiều kỹ thuật quý thất truyền.

Ông Trần Thanh Hưng – Phó trưởng ban thường trực Ban Tuyên giáo & Dân vận Tỉnh ủy, Chủ tịch Câu lạc bộ UNESCO nghiên cứu, bảo tồn cổ vật Phú Yên – cho biết: việc bảo tồn gốm Quảng Đức không nhằm phục hồi một làng nghề sản xuất quy mô lớn, mà để chứng minh giá trị kỹ thuật độc đáo của dòng gốm trong lịch sử. Theo ông, hướng đi phù hợp là xây dựng Quảng Đức thành một địa điểm du lịch nằm trong quần thể di sản của Phú Yên.

Theo kiến trúc sư Lê Quang Thành (Huni Architectes), mô hình du lịch di sản làng nghề có thể mang lại hiệu quả kép: bảo tồn văn hóa và phát triển kinh tế bền vững. Với vị trí gần các điểm du lịch trọng yếu như Nhà thờ Mằng Lăng, Gành Đá Đĩa, đầm Ô Loan, gốm Quảng Đức có lợi thế để trở thành điểm đến văn hóa – sáng tạo đặc trưng của Nam Trung Bộ.

Nếu được tổ chức bài bản, mô hình này sẽ mang đến nhiều trải nghiệm: tham quan quy trình sản xuất, thử sức chế tác, mua sắm sản phẩm, xem trình diễn nghệ thuật, tham gia workshop và các hoạt động giáo dục gắn với chất liệu bản địa. Đây cũng là cách làm đã thành công tại Ontayaki (Nhật Bản), Incheon (Hàn Quốc), Thủy Lý (Đài Loan) hay làng gốm Bát Tràng (Việt Nam).

“Để phục hưng gốm Quảng Đức, cần có chiến lược xã hội hóa đa chiều: Nhà nước đảm bảo cơ chế và hạ tầng; doanh nghiệp, viện nghiên cứu và tư nhân đóng vai trò sáng tạo, khai thác giá trị,” kiến trúc sư Thành nhấn mạnh.

Biên soạn: Hoàng Linh