Những người phụ nữ quyến rũ trong nghệ thuật Trung Quốc

Là chủ thể, những người phụ nữ quyến rũ trong nghệ thuật Trung Quốc xuất hiện dưới nhiều hình dạng, từ các vị thần và người mẹ đến các cung nữ và kỹ nữ. Ngay từ năm 600 trước Công nguyên, vai trò của phụ nữ Trung Quốc trong xã hội chủ yếu tập trung vào gia đình. Đến thời nhà Đường (618-907), sự quan tâm ngày càng tăng đối với việc miêu tả cuộc sống hàng ngày trong cung điện đã dẫn đến việc thành lập một thể loại hội họa mới miêu tả những người phụ nữ xinh đẹp. Hình ảnh những cung nữ thanh lịch tham gia vào các hoạt động giải trí đặc biệt phổ biến - những nhân vật nữ trang nghiêm được thể hiện trong những bức tranh này không phải là chân dung cụ thể mà là những hình ảnh lý tưởng phản ánh các tiêu chuẩn đương đại về vẻ đẹp của phụ nữ. Những tiêu chuẩn về vẻ đẹp hình thể này thay đổi theo từng thời đại, nhưng điều dường như vẫn không đổi là mong muốn gắn kết vẻ đẹp của phụ nữ không chỉ với tài năng và thành tích mà còn với đức hạnh và sự hy sinh.

Vai trò của Nho giáo

Vai trò này dành cho những người phụ nữ quyến rũ trong nghệ thuật Trung Quốc được hình thành từ Nho giáo, vốn thúc đẩy quan điểm về một trật tự xã hội hài hòa, nâng cao vai trò của đàn ông như những người có thẩm quyền trong gia đình và giao cho phụ nữ những vai trò trong gia đình. Bằng cách minh họa những người phụ nữ mẫu mực tham gia vào các nhiệm vụ và hoạt động phù hợp với vị trí được chỉ định của họ trong cuộc sống theo các nguyên tắc Nho giáo gia trưởng, nơi phụ nữ không quyết định hướng đi của cuộc sống của chính họ. Kết quả là, những đóng góp của phụ nữ cho xã hội phần lớn bị bỏ qua.

Các tác phẩm thể loại ban đầu như shinu hua  (tranh vẽ phụ nữ dịu dàng) miêu tả phụ nữ như những hình mẫu tiêu biểu của vẻ đẹp và sự nữ tính. Trong hội họa Trung Quốc sau này, meiren hua (tranh vẽ phụ nữ đẹp) cũng phản ánh những sở thích này, phản ánh thời trang của thời kỳ đó. Những người đẹp vô danh này chứng minh cách thể hiện truyền thống về phụ nữ trong nghệ thuật Trung Quốc chủ yếu dựa trên những khuôn mẫu được chấp nhận rộng rãi của xã hội nói chung – và của các họa sĩ nam nói riêng. Tuy nhiên, bất chấp những hạn chế này, phụ nữ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra và duy trì nền tảng kinh tế và văn hóa của xã hội Trung Quốc.

Shin Hua, Bức tranh về người phụ nữ lịch thiệp

Đến thế kỷ 16, shinu hua đã mở rộng để đại diện cho phụ nữ trong toàn xã hội. Đây không phải là chân dung cá nhân, mà phụ nữ được xác định theo vai trò xã hội của họ. Sử dụng các manh mối trực quan, người xem có thể xác định các nhân vật được mô tả là phụ nữ trong cung điện, phụ nữ thượng lưu, nhân vật lịch sử, kỹ nữ (phụ nữ được đào tạo để làm người giải trí cho đàn ông) hoặc thê thiếp (vợ thứ cấp hoặc thậm chí là vợ cấp thấp). Sau những năm 1700, các nghệ sĩ dần bắt đầu miêu tả những cá nhân cụ thể. Ví dụ, chân dung của những phụ nữ lớn tuổi hoặc người phụ nữ trong gia đình thường được các thành viên trong gia đình đặt vẽ để tôn vinh họ. Bối cảnh, kiểu tóc, trang phục và đồ dùng xung quanh những nhân vật phụ nữ này thường cung cấp các manh mối trực quan cần thiết để xác định danh tính hoặc thứ hạng xã hội của người phụ nữ. Mặc dù nhiều nghệ sĩ đã tạo ra những tác phẩm này vẫn chưa được biết đến, nhưng những người được ghi chép lại thường là nam giới.

Các nghệ sĩ sau đó đã cải biên truyền thống vẽ chân dung này để minh họa phụ nữ như những người quyến rũ khiêu khích như được mô tả trong văn học Trung Quốc phổ biến. Mặt khác của những bức tranh đức hạnh này bao gồm các mô tả về người quyến rũ - chân dung những người phụ nữ với kiểu tóc cầu kỳ, nước da hoàn hảo và những chiếc váy lụa sang trọng. Thường được lấy từ văn học Trung Quốc, như minh họa thế kỷ 18 của Li Pinger Đồng ý kết hôn với Jian Zushan, từ Jinpingmei (The Plum in the Golden Vase), một tiểu thuyết về phép lịch sự từ cuối thế kỷ 16 kể về câu chuyện của một số phi tần và tình nhân táo bạo trong vòng tròn của một thương gia tham nhũng, Master Ximen.

Những người phụ nữ chính, Golden Lotus (Pan Jinlian) và Little Vase (Li Ping'er), không chỉ thích quyến rũ đàn ông mà còn lập mưu hiểm độc để tiếp cận lối sống xa hoa của họ. Để truyền tải cả lối sống xa hoa và khiêu dâm trong tiểu thuyết, các họa sĩ đã miêu tả những người phụ nữ này với kiểu tóc thời trang và trang phục đầy màu sắc. Nhìn kỹ, một số phụ nữ luồn đôi chân bị trói nhỏ xíu của họ ra khỏi váy dài, ám chỉ một cách tinh tế rằng họ sẵn sàng. Khi người yêu của cô là Ximen Master đi xa, vì cô đơn, Little Vase (Li Ping'er) đã nhân cơ hội này kết hôn với một người đàn ông đã đến nhà cô.

Femmes Fatales trong nghệ thuật Trung Quốc

Những người phụ nữ quyến rũ hư cấu này thường được miêu tả là femmes fatales và mô tả một thể loại phụ nữ quyến rũ trong nghệ thuật Trung Quốc, những hành động quyến rũ nguy hiểm của họ gây hại, cụ thể là đến sự nghiệp và địa vị của một người đàn ông trong xã hội, và họ thường là những con quỷ hoặc quái vật cải trang, hoặc do các phi tần (vợ cấp thấp) thủ vai. Trong những bức tranh này, phụ nữ chủ yếu được miêu tả là thời trang, thể hiện những đặc điểm của khái niệm về cái đẹp thời bấy giờ, bao gồm cả đôi chân bị trói.

Hình ảnh phụ nữ thời trang phản ánh những thay đổi đã diễn ra trong xã hội Trung Quốc vào thế kỷ 19 - những người phụ nữ sử dụng thời trang và phụ kiện để biến mình từ những nàng thơ thầm lặng thành những người đi đầu xu hướng thời trang trong thế giới biến đổi này. Trong kỷ nguyên mới này, khi ngày càng nhiều phụ nữ có thể tham gia vào thời trang, các xu hướng thời trang mới bắt đầu xuất hiện nhanh chóng, khi phương tiện truyền thông khuyến khích lối sống cởi mở hơn về mặt xã hội. Phụ nữ thành thị người Hán, dân tộc chiếm đa số trong dân số Trung Quốc, đã quảng bá những kiểu thời trang mới này, như áo khoác lụa, váy và các phụ kiện khác mặc trong những dịp đặc biệt. Vào cuối thế kỷ 19, thuốc nhuộm hóa học và ruy băng có hoa văn nhập khẩu từ châu Âu đã tạo ra bảng màu sắc hơn và các thiết kế mới cho trang phục và phụ kiện. Những phong cách này sau đó đã ảnh hưởng đến trang phục của phụ nữ Mãn Châu từ các gia đình thống trị.

Bằng cách xem xét kỹ lưỡng các manh mối trực quan và biểu tượng ẩn chứa trong các tác phẩm này, chúng ta có thể tìm hiểu thêm về cuộc sống của phụ nữ, lý tưởng về cái đẹp của họ và ảnh hưởng chung của họ đối với nghệ thuật và văn hóa. Những hình ảnh về phụ nữ này, được thực hiện bằng nét cọ tinh tế và màu sắc rực rỡ, thường đi kèm với các vật thể phong phú, chẳng hạn như cây cối và đồ cổ, cung cấp dấu hiệu về kỳ vọng của xã hội hoặc vai trò của họ. Khi xem xét cùng nhau, chúng ta thấy phụ nữ tác động đến nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc đầy đủ hơn nhiều so với những gì chúng ta biết từ lịch sử thành văn. Nghệ thuật mô tả phụ nữ và thời trang do phụ nữ tạo ra và dành cho phụ nữ làm nổi bật tác động quan trọng của họ như những người định hình thị hiếu trong văn hóa thị giác từ thế kỷ 12 đến thế kỷ 19.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Asian Art Newspaper