Những bức chân dung tự họa của Van Gogh: chúng thực sự tiết lộ điều gì?

Phòng trưng bày Courtauld ở London sẽ tổ chức một cuộc triển lãm lớn và đầy đủ về những bức chân dung tự họa của Van Gogh từ ngày 3 tháng 2 đến 8 tháng 5 năm 2022. Triển lãm được giám tuyển bởi người phụ trách của Courtauld, Karen Serres. Van Gogh Self-Portraits (Chân dung tự hoạ) sẽ là buổi triển lãm đầu tiên bao gồm toàn bộ số tác phẩm chân dung tự họa của ông ấy. 

Rất ít nghệ sĩ đã tạo ra nhiều bức chân dung tự họa như Van Gogh. Trong số những người tiền nhiệm vĩ đại của Vincent, chỉ có người đồng hương Hà Lan Rembrandt là vẽ nhiều hơn một chút (chỉ với hơn 40 bức tranh, so với 35 bức của Van Gogh). Như Rembrandt, cái nhìn của chúng ta về ngoại hình của Van Gogh hầu như hoàn toàn phụ thuộc vào các bức chân dung tự họa. Chỉ có một bức ảnh duy nhất về khuôn mặt của Vincent còn sót lại, được chụp khi ông 19 tuổi.

(Bức chân dung tự họa của Van Gogh với tai bị băng (tháng 1 năm 1889)

Khi nhìn vào những bức chân dung tự họa của Van Gogh, chúng ta thường hy vọng có được cái nhìn sâu sắc về tính cách và suy nghĩ của ông. Đó là bởi vì hầu hết chúng ta đều bị cuốn hút bởi cuộc sống phi thường cũng như tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời được sáng tác.

Vincent cảm thấy rằng tự vẽ chân dung có thể làm được điều mà nhiếp ảnh không làm được. Ông không thích sự phát triển công nghệ, điều này có lẽ giải thích tại sao chúng ta không có ảnh của ông khi trưởng thành.

Như Vincent đã nói với em gái: “Bản thân tôi vẫn thấy những bức ảnh đáng sợ và không thích có bất kỳ bức ảnh nào, đặc biệt là những bức ảnh không phải của những người mà tôi biết và yêu quý”. Trong một lần khác, ông nói rằng “vẽ bản thân không dễ dàng”, nhưng “người ta tìm kiếm vẻ đẹp sâu sắc hơn từ nhiếp ảnh gia”.

Trong một số bức tranh, chẳng hạn như “Bức chân dung tự họa của Courtauld với đôi tai bị băng” (tác phẩm giờ được trưng bày tại Courtauld Gallery), nghệ sĩ đang thăm dò nội tâm của mình và trình bày một khía cạnh của cuộc sống. Được vẽ chưa đầy một tháng sau khi bị cắt tai, ông không hề né tránh những tổn thương mà mình đã phải chịu đựng.

(Bức chân dung tự họa của Van Gogh với tư cách là một họa sĩ (tháng 2 năm 1888)

Bất chấp sức khỏe không tốt, Vincent vẫn vẽ bức chân dung tự họa của Courtauld. Bức tranh có một bố cục rất cẩn thận, chắc chắn không phải là tác phẩm hấp tấp của một “người điên”. Ông cho thấy miếng băng bên phải của mình, mặc dù tai trái bị cắt. Vì ông đang nhìn mình trong gương, các mặt được đảo ngược trong bức tranh. Một chi tiết thường bị bỏ sót: chiếc áo khoác cũng được quan sát trong gương, vì vậy chiếc cúc áo dường như nằm ở phía bên trái trong bức tranh của Courtauld.

Trong Tự họa với tư cách là một họa sĩ (tháng 2 năm 1888), bức chân dung cuối cùng của ông được thực hiện ở Paris, Van Gogh tận dụng những kỹ năng mà ông đã có được trong hai năm ở thủ đô nước Pháp - và đặc biệt là cách sử dụng màu sắc của ông (màu tóc nâu tương phản với quần áo màu xanh lam). Lần này ông đã tỉ mỉ đến vấn đề thêm là đặt chiếc cúc áo vào đúng mặt, không như những gì thấy trong gương.

Trong những lần khác, Van Gogh tự vẽ chân dung vì thiếu người mẫu. Ông luôn cảm thấy khó khăn để có được mọi người ngồi làm mẫu vẽ cho mình. Van Gogh dường như cũng có ác cảm chung với việc vẽ những người bạn thân và gia đình. Nếu không có người mẫu, cách đơn giản nhất để phát triển như một nghệ sĩ vẽ chân dung là tự vẽ chính mình, vì điều này chỉ yêu cầu sử dụng gương.

(Bức chân dung tự họa của Van Gogh với Mũ phớt xám (1887)

Trong những lần khác, ông tự chụp chân dung để thử các khám phá kỹ thuật khác nhau, chẳng hạn như độ tương phản màu sắc hoặc cọ vẽ. Những công trình ít tham vọng hơn này đôi khi lại theo hướng nghiên cứu nhiều hơn. Điều này giúp giải thích lý do tại sao 27 trong số 35 bức chân dung tự họa có từ thời Paris của ông, khi ông đang thử nghiệm và phát triển kỹ thuật của mình — chuyển từ màu đen tối của những năm Hà Lan sang Van Gogh rực rỡ mà chúng ta biết tới và yêu thích. Ngoài ra, những bức chân dung tự họa ở Paris cũng bao gồm một số ví dụ rất hay.

Vào năm 1889, khi đang ở trong trại tị nạn, Vincent đã viết trong một bức thư cho Theo: "Thật khó để biết chính mình - nhưng cũng không dễ để tự vẽ lên bản thân mình." Ông kiên trì với thử thách, chỉ ra rằng các bức ảnh trở nên “phai mờ nhanh hơn chính chúng ta”, trong khi các bức tranh vẫn được lưu giữ qua nhiều thế hệ.

Nguồn: https://www.theartnewspaper.com/2021/07/09/van-goghs-self-portraits-what-do-they-really-reveal 

Biên dịch: Trang Hà

Biên tập: Minh Liên