Những "bà mèo" được yêu thích nhất trong lịch sử nghệ thuật

Mèo và phụ nữ đã có mối liên hệ trong văn hóa thị giác kể từ thời Ai Cập cổ đại.

H. Guérault, Người đẹp trẻ tuổi nằm thư giãn bên một chú mèo (không rõ ngày tháng).

Từ thời Ai Cập cổ đại, phụ nữ và mèo đã được coi trọng ngang hàng trong nghệ thuật và văn hóa, đại diện cho trí tuệ, sự độc lập, sự xảo quyệt, cũng như các khía cạnh của chiến tranh và bảo vệ, cùng với kiến thức bí mật hoặc huyền bí.

Bastet, Thời kỳ cuối–Thời kỳ Ptolemaic (664–30 TCN). Bộ sưu tập của Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan.

Chẳng hạn, nữ thần Bastet, con gái của thần Ra, được miêu tả dưới hình dạng một con mèo và biểu thị những phẩm chất như sức khỏe, sự an toàn và khoái lạc. Trong hình thức hiếu chiến hơn, Bastet còn được biết đến với tên gọi Sekhmet, đại diện cho chiến tranh, ngọn lửa hủy diệt, cũng như khả năng chữa lành.

Thư viện Bodleian Bodley 764 f. 51r (Anh, khoảng năm 1225–50)

Qua hàng thiên niên kỷ, mối liên hệ giữa nữ tính và loài mèo đã trở nên phong phú và sâu sắc hơn, và điều này cũng được phản ánh trong lịch sử nghệ thuật. 

Chi tiết bức tranh thu nhỏ về một nữ tu đang quay sợi, trong khi chú mèo cưng của bà đang chơi với trục quay; trích từ Maastricht Hours, Hà Lan (Liège), quý 1 thế kỷ 14, Stowe MS 17, f. 34r. Bộ sưu tập của Thư viện Anh.

Ở Trung Quốc cổ đại, nữ thần Li Shou được miêu tả dưới hình dạng một con mèo, biểu thị sự kết hợp giữa nữ tính và loài mèo. Trong khi đó, ở Nhật Bản, hình tượng maneki-neko nổi tiếng — con mèo với một bàn chân giơ lên — thường được liên kết với nữ thần từ bi cổ đại. Theo truyền thuyết, nữ thần đã giơ bàn chân của mình lên để thu hút sự chú ý của hoàng đế và sau đó cứu mạng ông.

Trích từ “Mười hai mỹ nhân” của Ung Chính Một mỹ nhân nhàn nhã: Ngắm mèo trong khi cầm hạt cườm (Thế kỷ 18).

Kitagawa Utamaro, Một người phụ nữ và một con mèo (khoảng 1793–94). Bộ sưu tập của Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan.

Ngoài ra, trong các bản in Ukiyo-e của Nhật Bản, loài mèo cũng xuất hiện trên sân khấu nghệ thuật với những ý định tinh nghịch và đầy quyến rũ. Mèo không chỉ là biểu tượng của sự bí ẩn và nữ tính mà còn là một phần quan trọng của thế giới văn hóa và nghệ thuật trong nhiều nền văn hóa khác nhau.

Jean Honoré Fragonard và Marguerite Gérard Grasse, Con mèo Angora (khoảng năm 1783). Bộ sưu tập của Bảo tàng Wallrad-Richartz.

Mèo đóng một vai trò mơ hồ trong thời Trung cổ, tùy thuộc vào địa điểm. Các loài động vật vừa được tôn kính, yêu mến, vừa bị khinh thường và sợ hãi. Nữ hoàng Pháp thế kỷ 14, Isabeau xứ Bavaria, được biết đến là người tặng quà xa xỉ cho thú cưng của mình, bao gồm cả mèo. Và mèo được biết đến là sống giữa các nữ tu (và đôi khi là các nhà sư) trong tu viện của họ, cũng xuất hiện một cách kỳ ảo trong các bản thảo minh họa.

Gần đây, những phát biểu mới đây của ứng cử viên phó tổng thống JD Vance chê bai "những bà mèo không con" đã gây xôn xao trên các kênh tin tức và mạng xã hội—nhưng điều mà Vance có thể không biết là lời lẽ của ông bắt nguồn từ sự cuồng loạn thời trung cổ không đúng chỗ về những người bạn lông lá của chúng ta.

Khi bệnh dịch hạch hoành hành ở châu Âu, những người thuyết giáo tôn giáo đã chuyển sự chỉ trích của họ sang loài mèo, xếp chúng vào cùng một nhóm với nghệ thuật đen tối, phù thủy và thậm chí là ma quỷ. Tuy nhiên, trên thực tế, loài mèo có thể đã ngăn chặn được bệnh dịch do chuột gây ra.

Sự thông minh của loài mèo và việc chúng không muốn được huấn luyện là gốc rễ của những nghi ngờ này đối với loài vật, song song với nỗi lo lắng về những người phụ nữ chọn sống ngoài chuẩn mực của thời đại họ—bằng cách tránh xa vai trò được quy định của người vợ và người mẹ, bằng cách tìm kiếm kiến ​​thức hoặc bằng cách đạt được sự độc lập về tài chính.

Edouard Manet, Olympia (1863). Bộ sưu tập của Musee D’Orsay.

Trong tác phẩm Olympia của Edouard Manet, bức tranh hiện đại nổi tiếng của họa sĩ về một cô gái điếm thế kỷ 19, một chú mèo đen cong lưng dưới chân giường Olympia, với đôi mắt vàng sáng đầy ngạc nhiên. Ở đây, chú mèo đóng vai trò đại diện cho định kiến ​​văn hóa đối với những người phụ nữ sống như Olympia, một cách phi truyền thống và độc lập.

Với những hệ quả này, có lẽ không có gì ngạc nhiên khi có bao nhiêu nữ họa sĩ - cả có và không có con - đã chọn miêu tả mèo trong tác phẩm nghệ thuật của họ hoặc hoàn toàn chấp nhận thú vui của lối sống "bà mèo". Có vô số ví dụ tuyệt vời.

Leonor Fini và chú mèo Ba Tư của cô tại triển lãm của cô ở Phòng trưng bày Drouant-David ở Paris. Ảnh của Keystone-France/Gamma-Keystone qua Getty Images.

Ví dụ, cố họa sĩ người Bỉ theo trường phái Lãng mạn Henriëtte Ronner-Knip đã tạo dựng sự nghiệp bằng những bức tranh đáng yêu về mèo nhà của mình. Vào đầu thế kỷ trước, họa sĩ người Pháp Suzanne Valadon, người bắt đầu sự nghiệp của mình với tư cách là một nghệ sĩ nhào lộn và nổi tiếng với hàng loạt người tình trẻ tuổi khét tiếng, đã giành được sự ca ngợi với những bức tranh khỏa thân phụ nữ gây sốc của mình. Chủ đề yêu thích khác của Valadon là mèo, đặc biệt là chú mèo cam lớn Raminou của bà. Vào các ngày thứ sáu, bà cho "những chú mèo Công giáo ngoan ngoãn" của mình ăn trứng cá muối, một loại cá, thay vì thịt đỏ.

Phụ nữ siêu thực cũng bị mê hoặc bởi mèo. Leonor Fini, một người lưỡng tính và thần bí, rất thích những người bạn mèo của mình, ngồi ăn tối với 23 chú mèo của mình hầu như mỗi đêm, và thậm chí còn thuê một chiếc xe riêng để đưa chúng đi khắp mọi nơi. Không cần phải nói, vô số nghệ sĩ nam, bao gồm Louis Wain, Henri Matisse và Andy Warhol, đã tìm thấy nguồn cảm hứng vô tận từ những người bạn mèo, nhưng đó là câu chuyện của một ngày khác.

Francesco Bacchiacca, Chân dung một cô gái trẻ đang ôm một con mèo (1525).

Cecilia Beaux, Sita và Sarita (khoảng năm 1921). Bộ sưu tập của Phòng trưng bày chân dung quốc gia, Washington D.C.

Pierre-Auguste Renoir, Julie Manet (1887), Musée d'Orsay, Paris.

François Boucher, Người phụ nữ với chú mèo (Sự vuốt ve nguy hiểm) (khoảng 1731-1735). Bộ sưu tập của Legion of Honor, San Francisco.

Leon François Comerre, Calinerie

Renate Druks, Người đẹp và Quái vật (1953). Được cung cấp bởi Ranch, Montauk.

Để kỷ niệm Ngày mèo quốc tế vào ngày 8 tháng 8, chúng tôi đã tìm thấy một số "bà mèo" được yêu thích nhất trong lịch sử nghệ thuật đang có khoảng thời gian tuyệt vời.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Artnet