Nghệ thuật vẽ tranh lụa Trung Quốc

Nghệ thuật tranh lụa Trung Quốc, với sự phong phú về phong cách và đặc điểm, luôn giữ được nét thanh lịch và đồng nhất. Từ những bức tranh phong cảnh mô tả cuộc sống nhộn nhịp ở các thị trấn buôn bán đến những hình ảnh tinh tế của các nhân vật trong trang phục truyền thống, tranh lụa Trung Quốc thể hiện sự đa dạng nhưng vẫn giữ được sự tinh tế vốn có. Phong cách này đã tồn tại từ nhiều thế kỷ trước và qua thời gian, nó đã được các nghệ sĩ Trung Quốc gìn giữ và phát triển với lòng kính trọng sâu sắc. Quy trình tạo ra một bức tranh lụa có vẻ đơn giản nhưng thực chất đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo, điều này khiến cho phong cách nghệ thuật này trở nên độc đáo và quý giá trên toàn thế giới.

Trong lịch sử, những người thực hành hội họa lụa truyền thống Trung Quốc đã tuân theo một quy trình chuẩn bị vải lụa rất công phu. Họ mài vải bằng đá để làm mịn kết cấu trước khi bắt đầu vẽ. Sau đó, họ sử dụng cọ làm từ lông động vật và hỗn hợp sơn chiết xuất từ nhiều nguyên liệu tự nhiên để tạo ra các tác phẩm nghệ thuật độc đáo của mình. Nhiều tác phẩm nghệ thuật cổ điển này hiện đang được trưng bày tại các bảo tàng và ghi trong sách lịch sử, trong khi những tác phẩm khác vẫn nằm trong các bộ sưu tập của các nhà sử học và nghiên cứu nghệ thuật.

Ngày nay, tranh lụa Trung Quốc đã có sự phát triển vượt bậc với công cụ và nguồn tài nguyên phong phú hơn, giúp các nghệ sĩ tiếp cận màu sắc và chất liệu đa dạng. Tuy nhiên, dù có nhiều cải tiến, các nghệ sĩ hiện đại vẫn duy trì những yếu tố truyền thống, bám sát quy trình mà tổ tiên họ đã gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Lịch sử tranh lụa Trung Quốc

Hầu hết các nhà sử học nghệ thuật đồng thuận rằng tranh lụa Trung Quốc có nguồn gốc từ thời Chiến Quốc, khoảng năm 476 trước Công nguyên. Tuy nhiên, phong cách nghệ thuật này chỉ thực sự trở nên phổ biến và phát triển mạnh mẽ vào thời Tây Hán, khoảng năm 206 trước Công nguyên.

Trong suốt lịch sử, tranh lụa luôn được ưa chuộng, đặc biệt trong giới hoàng gia. Nhiều hoàng đế đã giao cho các nghệ sĩ vẽ tranh lụa để trang trí các cung điện và tiệc tùng. Lý do là vì lụa được coi là chất liệu quý giá và tinh tế nhất vào thời kỳ đó, làm cho tranh lụa trở thành lựa chọn hoàn hảo cho các tác phẩm nghệ thuật trong cung điện.

Do thiếu công cụ và màu sắc, tranh lụa nguyên bản thường thiếu chi tiết so với các kỹ thuật vẽ khác như kỹ thuật rửa mực hoặc Guo Hua, vốn xuất hiện sau này. Tuy nhiên, các nghệ sĩ Trung Quốc đã phát triển màu sắc tốt hơn và tối ưu hóa kỹ thuật vẽ trên lụa, cho phép họ không chỉ vẽ hình người mà còn tích hợp các yếu tố độc đáo để miêu tả quái vật và thú dữ trong thần thoại. Dần dần, tranh lụa bắt đầu thể hiện các phép ẩn dụ tôn giáo nổi tiếng và các câu chuyện thần thoại, ngụ ngôn.

Kể từ thế kỷ thứ 2 sau Công nguyên, tranh lụa Trung Quốc bắt đầu trở thành mặt hàng thương mại được ưa chuộng trên khắp châu Âu và châu Á. Sự giao thương này đạt đỉnh cao trong thời kỳ Thập tự chinh, khi châu Âu bắt đầu sản xuất hàng loạt lụa. Tranh lụa đã khẳng định vị thế của mình trong đời sống châu Âu, và ngày nay, những người đam mê nghệ thuật có thể tìm thấy tranh lụa Trung Quốc trên khắp lục địa châu Âu.

Cách tạo ra một bức tranh lụa

Có hai kỹ thuật chính để tạo ra tranh lụa: kỹ thuật Gongbi và kỹ thuật Shuimo. Kỹ thuật Gongbi, nghĩa là "sự tỉ mỉ", yêu cầu sự chính xác và cẩn thận cao độ. Nghệ sĩ phải sử dụng những nét cọ chi tiết để tạo ra các tác phẩm tinh xảo theo phong cách này. Ngược lại, kỹ thuật Shuimo đơn giản hơn, sử dụng bảng màu đơn sắc để tạo ra các tác phẩm theo trường phái ấn tượng.

Khi thực hiện kỹ thuật Gongbi, nghệ sĩ thường phải tự chế tạo một số vật liệu cần thiết. Ví dụ, mực tàu được dùng để vẽ cấu trúc cơ bản của bức tranh, với hỗn hợp đất và nước để tạo nền. Một dung dịch khác, làm từ keo và phèn chua, được sử dụng làm chất kết dính cho các sắc tố, giúp chúng bám chặt vào vải lụa.

Cần nhấn mạnh rằng việc tạo ra tranh lụa đòi hỏi một nghệ sĩ có quá trình thực hành liên tục và niềm đam mê nghệ thuật sâu sắc. Khi dung dịch keo và phèn chua được phủ lên lớp lụa, bất kỳ loại mực nào rơi xuống sẽ được hấp thụ vĩnh viễn, không thể loại bỏ. Do đó, không có chỗ cho sai sót trong tác phẩm này; chỉ có sự tỉ mỉ và phương pháp chính xác mới có thể tạo ra một tác phẩm hoàn hảo.

Áp suất cọ được điều chỉnh để tạo ra các nét cọ dày đặc hoặc nhẹ hơn, yêu cầu nghệ sĩ phải có tay nghề cao và sự tự tin. Sau khi đã bôi mực và tạo lớp nền, giai đoạn tiếp theo là áp dụng sắc tố và tạo màu cho bức tranh. Khi hoàn tất các bước này, tác phẩm sẽ được hoàn thành và sẵn sàng để chiêm ngưỡng.

Một truyền thống cần được bảo tồn

Không còn nghi ngờ gì nữa, tranh lụa Trung Quốc là một phần của một dòng nghệ thuật lâu đời và vẫn giữ được sự nguyên vẹn của truyền thống. Mặc dù kỹ thuật và công cụ vẽ đã tiến hóa qua nhiều thế kỷ cùng với sự phát triển kinh tế và văn hóa, quy trình tạo ra tranh lụa vẫn duy trì sự tinh tế và đam mê mà các nghệ sĩ cổ đại đã gìn giữ trong tác phẩm của mình.

Sự bền bỉ của tranh lụa Trung Quốc qua thời gian và các triều đại khác nhau chính là minh chứng cho giá trị thực sự của nghề thủ công này. Tác phẩm không chỉ được đánh giá qua nội dung mà còn qua công sức và chất lượng thanh lịch mà nó mang lại. Trong một thời đại ngày càng bị chi phối bởi công nghệ và tiến bộ, sự phổ biến của tranh lụa Trung Quốc hôm nay chứng tỏ rằng truyền thống này vẫn cần được gìn giữ và trân trọng.

May mắn thay, nhiều nghệ sĩ Trung Quốc hiện đại đang tiếp tục phát huy và làm mới truyền thống này. Ví dụ, nghệ sĩ nổi tiếng như Yu Hong đã mang đến những bức tranh lụa trên satin trong một triển lãm ấn tượng tại MOCA ở Thượng Hải vào năm 2018, minh chứng cho sự tiếp nối và sáng tạo trong nghệ thuật tranh lụa Trung Quốc.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: China Art Lover