Được xây dựng với quy mô rộng lớn để trưng bày những tác phẩm điêu khắc và hội họa đồ sộ của Rothko, Kelly, Calder và nhiều nghệ sĩ khác, dinh thự Fort Worth do Paul Rudolph thiết kế là minh chứng cho tầm nhìn của Anne và Sid Bass.

Tỏa ra bốn hướng, mỗi cánh được đỡ bằng dầm đúc dài 120m, ngôi nhà gồm một chuỗi các mặt phẳng ngang đan xen tưởng như đang lơ lửng quanh một sân trong trung tâm. "Lý tưởng về trọng lượng và đối trọng, tương tự như chuyển động của cơ thể con người, đã trở thành nguồn gốc hình thành nên ngôi nhà," Rudolph sau này chia sẻ với House & Garden vào năm 1991.

Được xây dựng từ thép kết cấu tráng men trắng và nhôm tráng men sứ trắng, công trình sáng bóng rộng 18.000 foot vuông này bao gồm 12 tầng riêng biệt trong bốn tầng chính. Theo lời Goldberger, ngôi nhà nổi bật trong toàn bộ sự nghiệp của Rudolph vì là thiết kế duy nhất mà ông "thể hiện tính chất hoành tráng không qua sự nặng nề, mà qua cảm giác nhẹ nhàng và tinh tế, với một chuỗi các mặt phẳng ngang trải dài qua mặt tiền, các hình khối giao thoa tạo nên một bố cục cân bằng tuyệt mỹ. Có lẽ, đây là một ngôi nhà được định nghĩa nhiều nhất bởi từ 'chính xác'." Những bức tường rộng lớn để treo các tác phẩm hội họa quy mô lớn được chiếu sáng nhờ sự kết hợp giữa ánh sáng tự nhiên từ các tấm kính suốt từ sàn tới trần, các cửa trời, và hệ thống đèn do Ernst Wagner thiết kế.

Phòng Đàn Piano

Dành riêng cho nhân văn học, Anne và Sid Bass là những người ủng hộ nhiệt thành cho nghệ thuật, âm nhạc và múa tại Fort Worth và khắp nước Mỹ. Âm nhạc và nghệ thuật giao thoa trong Phòng Đàn Piano của ngôi nhà Bass, nơi cũng lưu giữ một số bức tranh quý giá nhất trong bộ sưu tập của họ.

Mark Rothko từng nói: “Tôi trở thành họa sĩ vì tôi muốn đưa hội họa lên ngang tầm với cảm xúc mãnh liệt của âm nhạc và thơ ca.” Vậy nên không ngạc nhiên khi tác phẩm No. 4 (Two Dominants) [Orange, Plum, Black] của ông được đặt ở vị trí trang trọng trong Phòng Đàn Piano. Hoàn thành vào năm 1951, bức tranh thuộc giai đoạn quan trọng đầu thập niên 1950 khi Rothko định hình phong cách trừu tượng đặc trưng. Trong năm đó, ông chỉ sáng tác 18 bức tranh, hiện một số thuộc bộ sưu tập của Tate ở London và Bảo tàng Nghệ thuật Quốc gia (National Gallery of Art) tại Washington DC.

Mark Rothko (1903–1970), No. 4 (Two Dominants) [Orange, Plum, Black], 1950–1951, tại Phòng Đàn Piano của ngôi nhà Bass. Sơn dầu trên vải, 67 x 54¾ inch (170,2 x 139,1 cm). Sẽ được đấu giá trong phiên 20th Century Evening Sale ngày 12 tháng 5 năm 2025 tại Christie's New York. Ảnh: Martien Mulder.

Theo học giả Rothko và tác giả của Catalogue Raisonné David Anfam: “Từ năm 1951 trở đi, sự tự tin nghệ thuật của Rothko hiện rõ ở mọi nơi – từ sự chỉn chu, thẩm quyền và chiều sâu của tranh cho đến chính thái độ của ông đối với chúng.” Là điểm nhấn lớn trong bộ sưu tập Art from the Bass House, No. 4 toát lên sự tự tin này với các khối màu mận và đen đầy năng lượng, phản ánh sự thấu hiểu tinh tế của Rothko về khả năng biểu đạt của màu sắc.

Niềm yêu thích với nhịp điệu gián đoạn và giai điệu bất thường cũng góp phần vào các thử nghiệm màu sắc và chủ nghĩa Tối giản của Frank Stella. Treo bên phải bức Rothko, Itata của Stella là một trong chín tác phẩm Notched V quy mô lớn mà ông thực hiện trong giai đoạn 1964–1965. Bốn trong số này hiện thuộc các bộ sưu tập lớn, bao gồm Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại ở New York. Thực hiện bằng bột kim loại trong nhũ tương polymer, những bức tranh táo bạo này tôn vinh sự phẳng và tuyến tính, đồng thời tiên đoán thẩm mỹ của chủ nghĩa Tối giản. Trước khi được nhà Bass sở hữu, tác phẩm từng thuộc về kiến trúc sư hiện đại nổi tiếng Philip Johnson.

No. 4 (Two Dominants) [Orange, Plum, Black] của Mark Rothko và Itata của Frank Stella tại Phòng Đàn Piano của ngôi nhà Bass.

Mark Rothko (1903–1970), No. 4 (Two Dominants) [Orange, Plum, Black], 1950–1951. Sơn dầu trên vải, 67 x 54¾ inch (170,2 x 139,1 cm). Giá ước tính theo yêu cầu.

Frank Stella (1936–2024), Itata, 1964. Bột kim loại trong nhũ tương polymer trên vải, 77½ x 134⅝ inch (196,9 x 341,9 cm). Giá ước tính: 6.000.000 – 8.000.000 USD.

Cả hai đều được đấu giá tại phiên 20th Century Evening Sale ngày 12 tháng 5 năm 2025 tại Christie's New York. Ảnh: Martien Mulder.

Bổ sung cho các hình khối chữ V sắc nét của Stella là hai bức tranh vuông của Agnes Martin từ năm 1975. Với bố cục đơn giản và có trật tự, Martin – giống như Stella – giữ vai trò then chốt trong sự phát triển của chủ nghĩa Tối giản, ảnh hưởng rõ nét đến nghệ thuật và nội thất của ngôi nhà Bass.

Agnes Martin (1912–2004), Untitled #2, 1975. Acrylic và bút chì trên vải, 72 x 72 inch (182,9 x 182,9 cm). Giá ước tính: 1.500.000 – 2.500.000 USD.

Agnes Martin (1912–2004), Untitled #11, 1975. Acrylic và bút chì trên vải, 72 x 72 inch (182,9 x 182,9 cm). Giá ước tính: 3.500.000 – 5.500.000 USD.

Cả hai sẽ được đấu giá trong phiên 20th Century Evening Sale ngày 12 tháng 5 năm 2025 tại Christie's New York. Ảnh: Martien Mulder.

(Xem phần 1, phần 3, và phần 4)

Nguồn: Art from the Bass House: a masterpiece of Modern architecture provided the perfect setting for major works by post-war greats

Biên dịch: Huyền Trịnh