Nghệ thuật sơn mài Việt Nam vươn ra thế giới (phần 2)

Quyên cho biết thêm, giai đoạn mài cũng là thời điểm sáng tạo của người nghệ sĩ, vì anh ta cần biết những phần nào trong bức tranh phải được mài cẩn thận để giữ được màu sắc hoặc hình dạng mong muốn. Đôi khi, những bước như vậy có thể tạo ra những hiệu ứng đáng ngạc nhiên khi màu sắc của vỏ trứng, lá bạc và vàng trở nên rực rỡ và tỏa sáng dưới ánh sáng màu hổ phách huyền bí.

 Do đặc tính riêng biệt của chất liệu nên tranh sơn mài đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn cao, lý giải tại sao tuổi của những bức tranh này có thể lên đến hàng trăm năm. 

Quyên nói: “Mỗi bức tranh đều mang một vẻ đẹp huyền bí ẩn chứa trong những lớp sơn, màu sắc vừa quý phái, lộng lẫy nhưng cũng phảng phất như tâm hồn của người Việt.

Kể từ khi xuất hiện, tranh sơn mài của Việt Nam ngày càng được ưa chuộng trên toàn thế giới. Nhiều bức tranh sơn mài của thế kỷ 20 đã trở thành kiệt tác và là bảo vậtquốc gia, như Vườn Xuân Trung Nam Bắc của Nguyễn Gia Trí hay Xuân Hồ Gươm của Nguyễn Tư Nghiêm.

Tranh sơn mài của Việt Nam cũng được săn đón rất nhiều tại nhiều thị trường nghệ thuật hoặc các cuộc đấu giá trên toàn thế giới. Ví dụ, bức tranh sơn mài mang tên Trong vườn của Nguyễn Gia Trí là tác phẩm đắt thứ hai được bán tại cuộc đấu giá Larasati ở Singapore năm ngoái, mang về hơn 99.372 đô la Mỹ. Giá bán cũng lập kỷ lục thế giới mới là mức giá cao nhất từng được trả cho bất kỳ tác phẩm nghệ thuật nào của Việt Nam được bán đấu giá.

Thế hệ sau

Với mục tiêu bảo tồn và phát huy giá trị của tranh sơn mài Việt Nam - một thể loại nghệ thuật đặc sắc trong nước và thế giới, năm 2013, một số nghệ sĩ sơn mài Việt Nam đã tập hợp lại để thành lập một nhóm tâm huyết với tranh sơn mài Việt Nam.

Dù khác nhau về tuổi đời, thâm niên, phong cách và quan điểm, nhưng những nghệ nhân sơn mài này đều có chung niềm đam mê với chất liệu truyền thống và khát vọng khẳng định những giá trị độc đáo của tranh sơn mài ra thế giới.

Kể từ khi thành lập, nhóm thường xuyên tổ chức các sự kiện nghệ thuật như hội thảo trao đổi kinh nghiệm giữa các thành viên, tham quan thực tế làng nghề sơn mài hay hội thảo với các đối tác Việt Nam và quốc tế.

Đặc biệt, nhóm đã thực hiện thành công hai cuộc triển lãm vào năm 2013 và 2014. 

“Tôi đã tham dự nhiều cuộc triển lãm tranh sơn mài trước đây và rất ấn tượng với những cuộc triển lãm tranh do nhóm nghệ sĩ sơn mài Việt Nam tổ chức”, Mạnh Hiển nhận xét. “Các nghệ sĩ trẻ đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật rất ấn tượng và sáng tạo.”

Các họa sĩ sơn mài Việt Nam đã có thêm cơ hội giới thiệu tác phẩm của mình ra nước ngoài tại Pháp, Đài Loan, Singapore và Hồng Kông.

Ví dụ, năm 2014, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã tổ chức một cuộc triển lãm trưng bày hơn 30 tác phẩm của các thành viên trong nhóm nghệ sĩ sơn mài Việt Nam tại Matxcova và nhận được phản ứng rất tích cực từ các nhà phê bình nghệ thuật Nga.

Ngoài ra, vào tháng 7 năm 2015, các bức tranh sơn mài của Việt Nam lần đầu tiên được trưng bày tại Hàn Quốc, mang đến cơ hội giao lưu văn hóa và hợp tác nghệ thuật trong tương lai giữa hai nước. Chỉ trong ba ngày sau khi khai mạc, sự kiện đã thu hút hàng nghìn lượt khách tham quan, điều này chứng tỏ sự phổ biến của loại hình nghệ thuật độc đáo của Việt Nam. 

“Buổi triển lãm như một làn gió mới của nghệ thuật mang theo sự huyền bí và ánh sáng rực rỡ của sơn mài Việt Nam. Người xem đi từ ngạc nhiên đến thán phục và mong được xem thêm nhiều tác phẩm sơn mài trong tương lai ”, một nhà phê bình mỹ thuật quốc tế nhận xét.

Theo trưởng nhóm, Nguyễn Trường Linh, người đã vẽ tranh sơn mài hơn 25 năm, các nghệ sĩ Việt Nam đã đưa ra nhiều sáng tạo cho các tác phẩm sơn mài trong những năm gần đây.

“Trước đây, chủ đề chính trong tranh của họ là những sinh hoạt đời thường, chiến tranh hay phong cảnh, như Tát Nước Đồng Chiêm của Trần Văn Cẩn hay Bình Minh Trên Nông Trang của Nguyễn Đức Nùng, ”anh nói. 

“Do thiếu chất liệu nên các tác phẩm của họ chủ yếu áp dụng các màu truyền thống như vàng đất, vàng và đen, rất ít màu xanh lá cây và nâu. Các nghệ sĩ đương đại đã tạo ra nhiều màu sắc hơn cho các bức tranh sơn mài và các chất phụ gia cho quá trình làm sơn mài, và thể hiện nhiều chủ đề trên các tác phẩm của họ, điều này khác biệt với các tác phẩm trước đây, ”ông nói thêm.

Một cơ hội mới để quảng bá nghề thủ công sơn mài truyền thống của Việt Nam và tranh sơn mài trên phạm vi quốc tế đã được mở ra. Gần đây, Việt Nam đã nhận được lời mời từ Hàn Quốc tham gia soạn thảo một hồ sơ đa quốc gia, đề xuất đưa sơn mài vào Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể Đại diện của Nhân loại được UNESCO công nhận.

Trung Quốc và Nhật Bản, hai quốc gia có nghề sơn mài truyền thống lâu đời và phát triển, cũng có thể tham gia xây dựng danh mục.

“Những người làm nghề sơn mài chúng tôi sẽ rất tự hào và hạnh phúc nếu nghệ thuật sơn mài được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại”, anh Linh nói. 

Anh nói thêm: “Đã đến lúc giới thiệu với những người yêu nghệ thuật trên khắp thế giới về vẻ đẹp lộng lẫy của những bức tranh sơn mài của Việt Nam.”

Hà Nội có cầu Long Biên, Nguyễn Trường Linh

Bình Minh Trên Nông Trang, Nguyễn Đức Nùng

Bắc Nam Một Nhà, Nguyễn Văn Tỵ

Dọc Mùng, Nguyễn Gia Trí

Biên dịch: Đạt

Biên tập: Huyền

Nguồn: https://vietnamnet.vn/en/vietnamese-lacquer-art-takes-on-the-world-E155241.html