Nghệ thuật điêu khắc đá của người Aztec

Tác phẩm điêu khắc đá Aztec là đỉnh cao của truyền thống chạm khắc đá lâu đời của người Trung Mỹ cổ đại (Mesoamerican). Họ sử dụng từ đá núi lửa đến đá bán quý như ngọc bích để như nguyên liệu trong điêu khắc. 

Các tộc người Olmec ở Bờ biển vùng Vịnh vào thiên niên kỷ thứ hai trước Công nguyên có thể là những người mở đầu cho truyền thống này. Hàng nghìn tác phẩm điêu khắc của người Aztec, từ các tác phẩm điêu khắc đá cá nhân, cho đến các tác phẩm điêu khắc đá công cộng cao tới 10 feet đều được chạm khắc hoàn toàn theo hình tròn hoặc chạm nổi. Bất chấp văn hóa ngoại lai từ người Tây Ban Nha thâm nhập sâu rộng tại các quốc gia Trung Mỹ, những dấu vết truyền thống vẫn tồn tại trong cộng đồng các dân tộc nơi đây.

Đầu của một vị thần nước (Chalchiuhtlicue) có niên đại từ thế kỷ 15–đầu thế kỷ 16

Tượng đá Thủy thần (Chalchiuhtlicue) có niên đại từ thế kỷ 15–đầu thế kỷ 16

Những nhà điêu khắc tài ba nhất trong đế chế Aztec đã chạm khắc những hình ảnh ấn tượng về các vị thần thường để trưng bày trong các đền thờ và không gian công cộng ở Khu vực linh thiêng Tenochtitlan. Các bức tượng điêu khắc đá này thường có kích thước lớn, mô tả các khái niệm về tôn giáo Aztec và các nghi lễ phức tạp vào thời gian này. 

Các nhà điêu khắc tuân theo các quy ước cơ bản để khắc họa các hình tượng vị thần. Các tác phẩm điêu khắc đá được nhìn từ góc nhìn trực diện, có tính đối xứng tuyệt đối. Tượng vị thần nữ thường quỳ, hai tay đặt trên đầu gối, trong khi tượng các vị thần nam thường ngồi khoanh tay trước người. Những khuôn mặt bất chấp tuổi tác, đôi mắt sâu hoắm, miệng hé mở khiến chúng trông sống động như thật. 

Tượng đá Cihuateotl có niên đại từ thế kỷ 15–đầu thế kỷ 16

Tượng một vị thần đang ngồi (Macuilcoatl) có niên đại từ thế kỷ 15–đầu thế kỷ 16

Các bức tượng đá này thường miêu tả lý tưởng của người Aztec về vẻ đẹp phụ nữ và sức mạnh nam giới. Các thuộc tính, thường bao gồm các đặc điểm của động vật như răng nanh và móng vuốt, trang phục dành riêng cho từng vị thần như mũ đội đầu, ngực và đồ trang trí trên khuôn mặt đều được chạm khắc cẩn thận. 

Bên cạnh đó, các tác phẩm với đối tượng là động vật và thực vật, hộp có nắp đậy, bình cúng tế và nhạc cụ cũng được sáng tạo. Những người thợ chạm khắc Aztec đã sử dụng các công cụ bằng đá và gỗ cứng đơn giản, dây sợi, nước và cát để biến những viên đá cứng, thô táp thành những kiệt tác được hoàn thiện tinh xảo, chi tiết, phức tạp.

Biên dịch: Minh Hậu

Biên tập: Thu Huyền

Nguồn: Aztec Stone Sculpture | metmuseum.com