Một trong những nghệ nhân Khmer cuối cùng còn gắn bó với nghề chế tác nhạc cụ truyền thống

Vừa là nghệ nhân, vừa là người truyền lửa, ông Danh Nhiễu ở huyện Gò Quao là một trong những người hiếm hoi còn gắn bó sâu sắc với âm nhạc truyền thống của người Khmer.

Từ bao đời nay, nhạc ngũ âm là mạch sống trong các nghi lễ của người Khmer Nam Bộ – đặc biệt ở Kiên Giang. Để gìn giữ bản sắc ấy, một số nghệ nhân cao niên không chỉ dạy nhạc mà còn tận tâm chế tác nhạc cụ, truyền lại tinh thần văn hóa cho thế hệ sau. Ông Danh Nhiễu là một trong số ít người vẫn đang miệt mài với cả hai vai trò ấy.

Sống tại ấp Hòa Thạnh, xã Định Hòa, ông Nhiễu – dù đã ở tuổi xế chiều – vẫn ngày ngày dạy nhạc ngũ âm và tự tay chế tác các nhạc cụ truyền thống. Nghề thủ công này giờ chỉ còn rất ít người theo đuổi.

Không chỉ phục dựng những bộ nhạc cụ cổ, ông còn sáng tạo, cải tiến để có thể biểu diễn hòa tấu với nhạc cụ hiện đại. Với ông, âm thanh của ngũ âm không chỉ là giai điệu – đó là máu thịt, là tâm hồn của người Khmer, vang vọng qua các lễ hội như Chol Chnam Thmay, Sene Dolta, Ok Om Bok…

Ông chia sẻ: “Tôi luôn mong các em nhỏ tiếp nối truyền thống, không chỉ học đánh nhạc mà còn thấm nhuần tình yêu với bản sắc của chính dân tộc mình.”

Không dừng lại ở việc chế tác, ông còn thành lập đội nhạc ngũ âm tại địa phương. Đội không chỉ biểu diễn trong chùa vào các dịp lễ lớn, mà còn tham gia các sự kiện văn hóa – thể thao cấp tỉnh, mang âm nhạc truyền thống đến gần hơn với cộng đồng.

“Âm nhạc truyền thống Khmer đã được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Tôi chỉ mong thế hệ trẻ tiếp tục luyện tập và giữ gìn như một phần không thể thiếu của bản sắc dân tộc,” ông nói.

Danh Cum – một học trò của ông Nhiễu – chia sẻ: “Thầy Nhiễu là người thầy đáng kính. Nhờ có thầy mà chúng tôi biết đến và yêu nhạc ngũ âm. Thầy không chỉ giỏi dạy nhạc mà còn tự tay làm nhạc cụ – điều mà giờ rất ít người có thể làm được.”

Với những nghệ nhân như ông Nhiễu, nhạc ngũ âm không đơn thuần là một loại hình nghệ thuật – mà là linh hồn, là cội nguồn của văn hóa Khmer. Việc truyền dạy cho thế hệ sau chính là cách ông góp phần giữ gìn một phần tinh hoa của dân tộc mình.

Ngày nay, nhạc ngũ âm vẫn vang lên trong các ngôi chùa Khmer – nơi giữ vai trò trung tâm văn hóa tín ngưỡng. Một số nghệ nhân, phối hợp cùng chùa chiền, trường học dân tộc nội trú và chính quyền địa phương, đang mở các lớp dạy miễn phí, để dòng nhạc ấy tiếp tục ngân vang qua từng thế hệ.

Biên soạn: Hoàng Linh