Một bản in thế kỷ 15 được đoàn tụ với Kinh thánh Gutenberg mà nó từng đi kèm

( Gutenberg Bible, ca. 1455–1500 )

Một bản Kinh thánh Gutenberg do Thư viện Huntington tại San Marino, California sở hữu đã trải qua nhiều cuộc phiêu lưu ly kỳ trong suốt 600 năm tồn tại. Từng thuộc về giới quý tộc xứ Silesia, sau đó được một nhà sư người Scotland kiêm gián điệp trao đổi, cuốn sách này đã vượt đại dương qua nhiều châu lục và từng gây chấn động vì mức giá được trả tại các cuộc đấu giá.

Giờ đây, trong một bước ngoặt mới, bản Kinh thánh ấy đã được đoàn tụ với một bản in từng được đóng kèm bên trong tập sách từ giữa thế kỷ 15. Vào mùa xuân năm ngoái, Stephen Tabor – người phụ trách sách quý hiếm tại Huntington – đã được một mối liên hệ từ Anh thông báo về một phiên đấu giá tại London, nơi sẽ bán một bản in mô tả cảnh Chúa Kitô tại núi Ôliu vào đêm Ngài bị phản bội. Đây là một trong ba bản in từng được dán bên trong Kinh thánh khoảng 400 năm trước khi bị tháo ra và bán riêng vào năm 1825. Sau quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng và huy động tài chính, Huntington đã quyết định mua lại.

Tác phẩm Christ on the Mount of Olives (khoảng 1455–1465) hiện đang được trưng bày cùng với Kinh thánh Gutenberg tại đây đến hết ngày 26 tháng 5, trong một sự kiện mà viện gọi là “cơ hội chỉ có một lần trong đời”.

( Christ on the Mount of Olives (c. 1455–65). Courtesy of the Huntington Library, Art Museum, and Botanical Gardens )

Việc chèn minh họa vào các bản Kinh thánh Gutenberg là điều không phổ biến (dù việc này thường thấy ở các sách thời trung cổ hoặc cận đại), và Huntington chỉ phát hiện ra rằng bản sao của mình – một ấn bản đồ sộ nặng tới 50 pound được chia làm hai tập – từng có chứa tranh in, nhờ nghiên cứu chuyên sâu của Eric White, một học giả từ Princeton và là chuyên gia hàng đầu về cuốn sách mang tính biểu tượng này. Bên cạnh các bản in, ấn bản của Huntington còn được tô điểm thủ công (illuminated) và là một trong chỉ 12 bản được in trên giấy da (vellum). White đã gọi đây là “bản đẹp nhất thế giới”.

“Điều thú vị về việc bản Kinh thánh Gutenberg của chúng tôi có các tranh tôn giáo là nó gợi mở khả năng sở hữu tư nhân từ rất sớm,” Tabor cho biết qua email. “Thật khó hợp lý nếu một bản dùng cho các cơ sở tôn giáo, đặt trên bục giảng, lại có thêm những tranh như vậy. Điều này cung cấp một phần bằng chứng về quyền sở hữu ban đầu, vốn chưa thể truy vết trước cuối những năm 1600.”

Bản in khắc họa một cảnh đêm đầy kịch tính trước ngày Chúa bị đóng đinh. Mặc áo choàng dài thướt tha, Chúa Giêsu đang cầu nguyện trong khi ba môn đệ của Ngài ngủ thiếp bên cạnh. Ở phía trên, Giuđa cầm túi bạc đang dẫn một nhóm lính La Mã tiến tới.

Những dòng chữ Latin xoáy quanh khiến căng thẳng dâng cao. Giuđa nói với lính: “Kẻ nào ta hôn, chính là hắn, hãy bắt lấy.” Trong lúc phản bội cận kề, Chúa Giêsu bày tỏ nỗi sợ hãi trước nỗi đau đang chờ đợi trên thập giá: “Lạy Cha, nếu được, xin cho con khỏi uống chén này.” Từ chiếc chén, hiện ra các công cụ tra tấn Ngài sẽ chịu: cây thập giá cùng đinh sắt, vòng gai, và roi sắt có móc nhọn. Một thiên thần xuất hiện bên cạnh, khích lệ Ngài kiên cường chịu đựng và tiếp tục sứ mệnh.

Hình ảnh đêm định mệnh của Chúa tại vườn Ghết-sê-ma-nê được thực hiện bằng kỹ thuật dotted metal cut – chấm những điểm nhỏ trên bản kim loại trước khi tô màu bằng tay. Đây là một trong hai bản in Christ on the Mount of Olives từng nằm trong Kinh thánh Gutenberg của Huntington (bản còn lại hiện thuộc sở hữu của Đại học Manchester). Bản in thứ ba, miêu tả cảnh Chúa bị đóng đinh, nay thuộc sở hữu của Bảo tàng Anh.

( Portrait of Henry E. Huntington in front of the Huntington Library ’s Exhibition Hall )

Được in bởi Johannes Gutenberg tại Mainz, nay là nước Đức, vào thập niên 1450, Kinh thánh Gutenberg được xem là cuốn sách lớn đầu tiên ở châu Âu sử dụng công nghệ in chữ rời. Phương pháp này nhanh hơn và rẻ hơn nhiều so với kỹ thuật in khắc gỗ hoặc sao chép thủ công, giúp cách mạng hóa việc truyền bá thông tin và tri thức khắp châu Âu.

Sau khi tích lũy tài sản khổng lồ nhờ ngành đường sắt, vào đầu thế kỷ 20, Henry Edwards Huntington đã chuyển hướng quan tâm sang việc xây dựng một bộ sưu tập đẳng cấp thế giới gồm nghệ thuật, sách quý và bản thảo. Năm 1911, ông đã mua bản Kinh thánh này với giá 50.000 đô la (tương đương khoảng 1,5 triệu đô ngày nay), gấp đôi mức kỷ lục trước đó từng được trả cho một cuốn sách.

Nguồn : A 15th-Century Print Is Reunited With the Gutenberg Bible It Once Accompanied

Biên dịch : Bảo Long