Liệu Trung Quốc có tiếp tục duy trì thị trường nghệ thuật vào năm 2024 không?

Một số dấu hiệu cho thấy sự khởi sắc trong bối cảnh thị trường toàn cầu đầy thận trọng. 

Theo báo cáo mới nhất của Art Basel và UBS Art Market, sự phục hồi của thị trường nghệ thuật toàn cầu vào năm 2023 được thúc đẩy bởi "cơn sốt chi tiêu hậu đại dịch của Trung Quốc." Tuy nhiên, các cuộc đấu giá mùa xuân ở Hồng Kông cho thấy người mua vẫn giữ sự thận trọng hơn so với trước đại dịch. Tại Sotheby's, Poly Auction và China Guardian, các cuộc đấu giá diễn ra vào đầu tháng 4 cho thấy sự cẩn trọng này, mặc dù có một số tín hiệu tích cực: các tác phẩm đắt giá từ các bộ sưu tập nổi tiếng vẫn thu hút, các nhà mua mới từ châu Âu và Hoa Kỳ đã xuất hiện, và Sotheby's tổ chức cuộc đấu giá 'Now' đầu tiên, cho thấy sự quan tâm không giảm đối với thị trường 'siêu đương đại.' Nhu cầu đối với đồ gốm Trung Quốc và nghệ thuật Phật giáo vẫn rất cao.

Cuộc đấu giá buổi tối về nghệ thuật hiện đại và đương đại của Sotheby's vào ngày 5 tháng 4, cùng với cuộc đấu giá 'Now' lần đầu tiên tại Hồng Kông, đã thu về tổng cộng 673,4 triệu đô la Hồng Kông (87,5 triệu đô la Mỹ). Các cuộc đấu giá hiện đại và đương đại năm ngoái thu về nhiều hơn đáng kể, với tổng doanh thu 1,1 tỷ đô la Hồng Kông (147,6 triệu đô la Mỹ) từ 81 lô hàng, so với 554,7 triệu đô la Hồng Kông (70,8 triệu đô la Mỹ) vào mùa thu năm ngoái. Alex Branczik, chủ tịch Sotheby's về nghệ thuật hiện đại và đương đại tại Hồng Kông, cho biết: "Chúng tôi đang ở một thị trường khác ngày nay," mặc dù giá trị giảm so với mùa xuân năm ngoái, ông nhấn mạnh rằng nhiều nhà sưu tập hàng đầu từ Châu Âu, Bắc Mỹ và Châu Á đã tham gia vào các cuộc bán đấu giá tại Hồng Kông lần đầu tiên sau thời gian dài.

Christie's sẽ tổ chức các cuộc đấu giá mùa xuân vào cuối tháng 5, trước khi chuyển đến trụ sở khu vực mới vào tháng 9 tại công trình mới của Zaha Hadid trên đường chân trời Hồng Kông, một tòa nhà mô-đun mang tên The Henderson. Triển vọng tại Christie's vẫn lạc quan. Francis Belin, chủ tịch Christie's Châu Á - Thái Bình Dương, cho biết phản ứng của các nhà sưu tập đối với các cuộc bán đấu giá của Christie's tại Châu Á và quốc tế rất mạnh mẽ trong quý đầu tiên năm 2024. Tuần lễ nghệ thuật Châu Á của Christie's tại New York đã đạt tổng cộng gần 52 triệu đô la Mỹ, với nghệ thuật hiện đại và đương đại Nam Á bán được 100% và đạt 310% so với ước tính thấp. Belin cho biết: "Doanh số bán hàng trực tuyến của chúng tôi tại Hồng Kông đã đạt tỷ lệ bán ra vững chắc trên cả nghệ thuật và hàng xa xỉ." Ông nhấn mạnh: "Chất lượng đồ vật, sự tuyển chọn hấp dẫn và chiến lược định giá thực tế tiếp tục thu hút thị trường, điều này sẽ hỗ trợ cho các cuộc đấu giá mùa xuân của chúng tôi tại Hồng Kông vào tháng 5."

Theo Báo cáo thị trường nghệ thuật toàn cầu 2024 của Art Basel và UBS, chi tiêu từ Trung Quốc đại lục đã tăng trong nửa đầu năm 2023, với mức chi tiêu trung bình đạt 241.000 đô la, cao nhất trong sáu tháng đầu năm. Nhu cầu đối với tranh vẽ tăng 20% so với năm 2022 và gấp bốn lần mức trung bình. Tuy nhiên, doanh số đã chậm lại vào mùa thu sau khi Trung Quốc vừa thoát khỏi lệnh phong tỏa đại dịch.

Mùa xuân năm nay, Sotheby's ghi nhận sự quan tâm mạnh mẽ từ các nhà sưu tập ở Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan và Bắc Mỹ. Một trong những tác phẩm nổi bật ở Hồng Kông là bức tranh "Tôi muốn thấy ánh đèn rực rỡ đêm nay" của Yoshitomo Nara, bán được 81 triệu đô la Hồng Kông, chỉ vừa vượt qua mức ước tính. Tác phẩm của Nara tiếp tục thu hút sự chú ý, và lần đầu tiên, một bức tranh của họa sĩ người Hoa di cư Wifredo Lam cũng gây ấn tượng khi bức "Les Fruits tropicaux" năm 1969 được bán với giá kỷ lục 11,3 triệu đô la Hồng Kông (1,4 triệu đô la Mỹ).

Đồ gốm Trung Quốc tiếp tục là điểm nhấn trong các cuộc đấu giá mùa xuân của Sotheby’s, đặc biệt là bộ sưu tập châu Âu từ cố nhà sưu tập Edward T. Chow. Bộ sưu tập này, bao gồm các tác phẩm gốm từ thời Minh, Thanh đến Càn Long, đã không xuất hiện trên thị trường trong hơn 50 năm. Một chiếc bình bát giác hiếm từ thời Tống được bán với giá 20,4 triệu đô la Hồng Kông, vượt xa mức ước tính ban đầu. Một chiếc cốc loại ge tinh xảo cũng đạt mức giá cao gấp nhiều lần dự đoán, bán được 5,5 triệu đô la Hồng Kông. Những chiếc cốc vải thời Yongzhen cũng bán được giá gấp mười lần ước tính, cho thấy nhu cầu cao về đồ gốm hoàng gia tại Hồng Kông.

Poly Auction Hong Kong tổ chức đấu giá cùng thời điểm tại Khách sạn Grand Hyatt, đạt tổng doanh số 330 triệu đô la Hồng Kông (42 triệu đô la Mỹ), với 292 triệu đô la Hồng Kông bán công khai. Doanh số bán đấu giá mùa thu năm ngoái đạt hơn 313 triệu đô la Hồng Kông (40 triệu đô la Mỹ). Cuộc đấu giá đáng chú ý nhất là bức tranh “Misty Clouds at Mount Ali” của Zhang Daqian, bán với giá 10,8 triệu đô la Hồng Kông, thiết lập kỷ lục mới cho nghệ sĩ.

Tuy nhiên, buổi xem trước có vẻ trầm lắng hơn so với các năm trước, với số lượng tác phẩm ít hơn và ít người xem. Tác phẩm bán chạy nhất là “Red Pumpkin” (1989) của Yayoi Kusama, bán được 18 triệu đô la Hồng Kông (2,3 triệu đô la Mỹ), cho thấy sự quan tâm ổn định đối với nghệ sĩ người Nhật Bản.

Tại các cuộc đấu giá mùa xuân, tranh vẽ và thư pháp Trung Quốc đã thu hút sự quan tâm lớn với tổng doanh số đạt 60 triệu đô la Hồng Kông (7,6 triệu đô la Mỹ). So với mùa xuân năm ngoái (23,5 triệu đô la Hồng Kông) và mùa thu (57,3 triệu đô la Hồng Kông), con số này cho thấy sự gia tăng đáng kể. Poly Auction đã chào bán bộ sưu tập "Sự tồn tại độc đáo trong chân không: Những điểm nổi bật của nghệ thuật Phật giáo", với một tác phẩm thư pháp của Đổng Kỳ Xương bán được 2,16 triệu đô la Hồng Kông (276.000 đô la Mỹ). Tuy nhiên, nhà đấu giá này cũng gặp khó khăn với nhiều lô hàng bị rút và giá bán thấp hơn ước tính.

China Guardian, trong cùng tuần, cũng đối mặt với vấn đề tương tự với hơn mười lô bị rút. Doanh số bán hàng đáng chú ý nhất bao gồm một ấm trà Yixing từ năm 1992 đạt 8,34 triệu đô la Hồng Kông (hơn 1 triệu đô la Mỹ) và một con phượng hoàng ngọc hiếm bán được 18,6 triệu đô la Hồng Kông (gần 2,5 triệu đô la Mỹ). Zhang Daqian nổi bật với tác phẩm “Lady Amidst the Verdant Silk” bán gấp bốn lần ước tính, đạt 4,86 triệu đô la Hồng Kông (620.000 đô la Mỹ), trong khi Qi Baishi dẫn đầu doanh số với bức tranh “Rooster” bán gần 1 triệu đô la Mỹ. Guardian cũng đã bán con tem kỹ thuật số RWA đầu tiên với giá 1,3 triệu đô la Hồng Kông (168.000 đô la Mỹ), gấp ba lần ước tính.

Dù có dấu hiệu giảm sút trong sự hứng thú tổng thể, các cuộc đấu giá cho thấy nhu cầu vững mạnh đối với những tên tuổi đã được kiểm chứng và các lô đồ cổ đặc biệt, phản ánh sự điều chỉnh dần dần của thị trường nghệ thuật toàn cầu sau đại dịch.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art Basel