Liệu chương trình chuyển giao tài sản lớn có tác động đến thị trường nghệ thuật không? (Phần 2)

Sự dịch chuyển này sẽ có tác động không nhỏ đến cách thức các bộ sưu tập nghệ thuật được xây dựng trong tương lai, khi những nghệ sĩ mới nổi và các tác phẩm đương đại tiếp tục có ảnh hưởng lớn đến thị trường nghệ thuật toàn cầu.

Sự thay đổi trong hành vi mua sắm nghệ thuật, đặc biệt là trong phân khúc cao cấp, đang đối mặt với một loạt thách thức mới khi thị trường bắt đầu phản ánh sự chuyển giao tài sản giữa các thế hệ và sự thay đổi về sở thích nghệ thuật. Một trong những câu hỏi quan trọng hiện nay là liệu có sự dư thừa của các bộ sưu tập "bán một lần" (one-time sales) trong tương lai hay không. Đây là những bộ sưu tập mang tính chất tiêu biểu, có giá trị cao, và từng là một phần quan trọng trong các đợt bán đấu giá lớn, như đợt bán đấu giá kỷ lục của bộ sưu tập của Paul Allen vào năm 2022. Những bộ sưu tập này đã đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức sống cho các nhà đấu giá lớn, đặc biệt là với các tác phẩm có giá trị cao, từ các nghệ sĩ như Monet hay Picasso.

Chuyên gia Wendy Cromwell, cố vấn nghệ thuật tại New York, chia sẻ rằng có một lo ngại về sự thay đổi trong thị hiếu của thế hệ mới. Các nhà sưu tập mới có thể không còn tìm kiếm những tác phẩm nghệ thuật "vượt thời gian" như các thế hệ trước, mà thay vào đó là tìm kiếm những tác phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân hoặc phản ánh xu hướng và giá trị xã hội đương đại. Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh rằng đây là cơ hội lớn cho những nhà sưu tập tự tin, những người sẵn sàng đầu tư vào những tác phẩm có giá trị lâu dài, bất chấp những thay đổi trong thị hiếu.

Một yếu tố đáng chú ý khác là xu hướng sử dụng các nền tảng trực tuyến để mua sắm tác phẩm nghệ thuật, điều này đang thay đổi cách thức giao dịch trong thị trường nghệ thuật. Cố vấn Megan Fox Kelly nhận xét rằng các nhà sưu tập mới, đặc biệt là trong các thế hệ trẻ như Gen Z và Gen Y, đang sử dụng kỹ thuật số để truy cập vào các tác phẩm nghệ thuật ở nhiều mức giá khác nhau. Tuy nhiên, những tác phẩm cao cấp và hiếm hoi vẫn tiếp tục được giao dịch một cách kín đáo, chỉ dành cho một nhóm nhà sưu tập có mục tiêu cụ thể.

Xu hướng này cũng dẫn đến sự ra đời của các phương thức sở hữu mới, như phân đoạn hóa (fractional ownership) và chứng khoán hóa tác phẩm nghệ thuật, cho phép nhiều người cùng sở hữu một tác phẩm nghệ thuật đắt giá mà không cần phải mua toàn bộ. Điều này có thể mở ra cơ hội mới cho những nhà sưu tập trẻ, đặc biệt là những người không có khả năng chi trả cho những tác phẩm đắt tiền. Đồng thời, các vấn đề về xã hội và đạo đức trong nghệ thuật, chẳng hạn như tính bền vững và sự phù hợp của các tác phẩm nghệ thuật với giá trị đương đại, đang ngày càng trở nên quan trọng trong quyết định mua sắm của các nhà sưu tập mới.

Với sự thay đổi này, thị trường nghệ thuật không chỉ phản ánh sự thay đổi về sở thích mà còn về cách thức và phương tiện mà các nhà sưu tập tiếp cận và sở hữu tác phẩm. Tương lai của thị trường nghệ thuật, đặc biệt là ở phân khúc cao cấp, sẽ phụ thuộc vào khả năng thích ứng của các nhà đấu giá, các nhà sưu tập, và các nghệ sĩ trong việc điều chỉnh theo những xu hướng mới này.

Những nhận định của Paul Donovan, nhà kinh tế trưởng của UBS Global Wealth Management, cho thấy một khía cạnh quan trọng của thị trường nghệ thuật hiện nay: mặc dù có những thay đổi rõ rệt trong cách thức thị trường hoạt động, đặc biệt là khi thế hệ mới bắt đầu chiếm lĩnh, nhưng hành vi của những nhà sưu tập chính vẫn giữ vững sự ổn định. Theo Khảo sát Thu thập Toàn cầu của Art Basel và UBS, những người sưu tập giàu có vẫn duy trì sự quan tâm mạnh mẽ đến việc mua tác phẩm từ các phòng trưng bày mới, với phần lớn chi tiêu của họ (52%) dành cho các nghệ sĩ mới và mới nổi. Điều này cho thấy một xu hướng tiếp tục tìm kiếm những tác phẩm mới mẻ và khác biệt, dù trong một thị trường đang chuyển mình.

Trong khi thế hệ và xu hướng xã hội có thể ảnh hưởng đến thị hiếu và cách thức giao dịch, thị trường nghệ thuật vẫn có những đặc điểm ổn định trong hành vi mua sắm của các nhà sưu tập chính, đặc biệt là những người có thu nhập cao và tài sản lớn. Bất chấp sự phát triển của nền tảng số và sự thay đổi về phương thức sở hữu, những nhà sưu tập này vẫn tiếp tục tìm kiếm giá trị trong các tác phẩm nghệ thuật, cả của các nghệ sĩ đã thành danh lẫn những tên tuổi mới nổi. Họ không ngừng tìm kiếm các cơ hội mới và sẵn sàng chi tiền cho các tác phẩm có tiềm năng tăng giá trị trong tương lai.

Xu hướng này cũng cho thấy rằng mặc dù có sự đa dạng trong cách thức các nhà sưu tập tiếp cận thị trường — từ việc mua sắm qua nền tảng trực tuyến cho đến việc đầu tư vào các tác phẩm từ những nghệ sĩ ít tên tuổi — nhưng nhu cầu về các tác phẩm nghệ thuật mang tính chất vượt thời gian và có giá trị vẫn là một phần quan trọng trong chiến lược của nhiều nhà sưu tập. Việc 88% nhà sưu tập mua tác phẩm từ các phòng trưng bày mới trong năm 2023-2024 và tỷ lệ chi tiêu cho các nghệ sĩ mới vẫn rất cao cho thấy rằng thị trường không chỉ bị chi phối bởi những tên tuổi lớn mà còn rất năng động và cởi mở đối với những sự đổi mới.

Dù vậy, như Donovan chỉ ra, sự thay đổi trong thị trường nghệ thuật không chỉ là kết quả của sự chuyển giao tài sản giữa các thế hệ mà còn là sự tương tác của các yếu tố xã hội, kinh tế và địa lý. Việc thị trường nghệ thuật vẫn có nhiều “mặt” cũng cho thấy sự phức tạp của nó — nơi có sự giao thoa giữa truyền thống và đổi mới, giữa các nghệ sĩ đã thành danh và những người mới nổi. Điều này khiến cho thị trường nghệ thuật trở thành một thực thể không ngừng thay đổi, nơi sự xuất hiện của những xu hướng mới, bất chấp khó đoán định, vẫn được mong đợi.

Tóm lại, thị trường nghệ thuật trong thời gian tới có thể sẽ chứng kiến sự gia tăng của các nghệ sĩ mới nổi và sự phát triển của các nền tảng số, nhưng những nhà sưu tập truyền thống và những tác phẩm vượt thời gian vẫn sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng. Những thay đổi này là phần không thể thiếu trong tiến trình của thị trường nghệ thuật, và dù có nhiều biến động, thị trường vẫn giữ được những yếu tố vững chắc giúp duy trì sự ổn định và phát triển lâu dài.

Trích Báo cáo Thị Trường nghệ thuật của Art Basel và UBS 2024

Xem tiếp phần 1

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art Basel