Làm thế nào để giám tuyển hội chợ nghệ thuật Art Basel

Nhiều người đã quen thuộc với tác phẩm của Keith Haring, có thể là qua bảo tàng, áo phông hay cốc cà phê. Tuy nhiên, không phải ai cũng có cơ hội chiêm ngưỡng bức tranh tường dài 46 mét mà ông vẽ trên đường cao tốc New York năm 1984.

Tại Art Basel 2024 ở Basel, tác phẩm Untitled (FDR NY) #5-22 của Haring sẽ được trưng bày trong khu Unlimited, nơi chuyên giới thiệu các dự án nghệ thuật quy mô lớn. Đây là cơ hội hiếm có để trải nghiệm tác phẩm đồ sộ này.

Các chương trình công cộng và khu vực đặc biệt như Unlimited là yếu tố tạo nên sức hấp dẫn độc đáo của Art Basel, thu hút không chỉ các nhà sưu tập và chuyên gia, mà còn cả nghệ sĩ, nhà phê bình và công chúng.

Mỗi khu vực của Art Basel đều có một giám tuyển phụ trách, người phải mang tầm nhìn mới cho từng phiên bản của hội chợ. Họ kết hợp kinh nghiệm và chuyên môn để giải quyết các yêu cầu đặc biệt, từ việc lắp đặt tác phẩm nghệ thuật lớn, dựng các buổi trình diễn trong không gian đông đúc, đến việc tạo ra những cuộc trò chuyện hấp dẫn.

Tại Art Basel 2024 ở Basel, khu Unlimited là điểm đến không thể bỏ qua với khoảng 70 tác phẩm quy mô lớn được trưng bày trong không gian rộng 16.000 m2, do giám tuyển Giovanni Carmine, giám đốc Kunst Halle Sankt Gallen, giám sát. Ông chia sẻ: "Đây là một thách thức lớn vì bạn phải xây dựng không gian từ con số 0."

Để tham gia khu Unlimited, các phòng trưng bày phải gửi đề xuất cho Ủy ban tuyển chọn của Art Basel, bao gồm các chủ phòng trưng bày. Carmine nói: "Chúng tôi muốn Unlimited phản ánh sự đa dạng trong nghệ thuật đương đại, từ các tác phẩm lịch sử nổi bật đến những sáng tạo mới mẻ, cạnh tranh với các sự kiện lớn như biennale." Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng quy mô không phải là yếu tố duy nhất quan trọng: "Một tác phẩm nhỏ đôi khi cũng cần không gian rộng lớn để phát huy sức mạnh của nó."

Lựa chọn năm nay tại Art Basel bao gồm một triển lãm sắp đặt trọn vẹn tác phẩm The Americans (1955-57) của Robert Frank, với 83 bức ảnh đen trắng ghi lại cuộc sống Mỹ thời kỳ Beat, do các phòng trưng bày Thomas Zander và Pace giới thiệu. Ngoài ra, có bức tranh của Keith Haring (do Martos Gallery và Gladstone Gallery mang đến), cùng một tác phẩm hiếm của Christo từ Gagosian. Các nghệ sĩ trẻ như Kresiah Mukwazhi từ Zimbabwe cũng góp mặt, được trưng bày bởi Jan Kaps và Blank Projects.

Đối với các phòng trưng bày, đây là cơ hội để giới thiệu những tác phẩm đặc sắc, dù là của các tên tuổi lớn hay nghệ sĩ mới nổi. Vì không có chủ đề chung, việc kết nối các tác phẩm lại thành một tổng thể là một thách thức lớn đối với người giám tuyển. Giovanni Carmine cho biết: "Đó là một câu đố thú vị và phức tạp. Thách thức là tạo ra những cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa các tác phẩm của những nghệ sĩ khác nhau về thế hệ và xuất thân."

Quá trình lắp đặt kéo dài 3 tuần, bắt đầu với việc lắp đèn, sau đó đến các tường ngăn, và cuối cùng là các phòng trưng bày, mỗi phòng có đội ngũ kỹ thuật viên riêng. Carmine nhớ lại: "Lần đầu tiên giám tuyển Unlimited, tôi đứng một mình trong không gian và cảm nhận được sự khác biệt. Đó là một triển lãm nhóm với quy mô đô thị, giống như một triển lãm ngoài trời trong nhà."

Ngoài phòng triển lãm tại Messeplatz, kể từ năm 2010, Art Basel còn tổ chức triển lãm nghệ thuật công cộng ngoài trời mang tên Parcours, với các tác phẩm được đặt tại những địa điểm bất ngờ trong thành phố mà du khách có thể tham quan miễn phí. Stefanie Hessler, giám tuyển mới của Parcours và giám đốc Viện Thụy Sĩ tại New York, cho biết: "Đây là cơ hội để du khách khám phá thành phố theo một cách mới, qua các dự án nghệ thuật phản ánh sự thay đổi trong không gian đô thị."

Với kinh nghiệm trong các triển lãm về thương mại, toàn cầu hóa và sinh thái, Hessler đã chọn chủ đề "sự chuyển đổi và lưu thông" cho phiên bản năm nay. Trong khi các năm trước tập trung vào khu vực phía bên kia sông Rhine, năm nay bà chọn khu vực Clarastrasse, con phố dẫn vào và ra khỏi hội chợ, nơi đang trải qua quá trình chuyển đổi mạnh mẽ.

Một số cửa hàng sẽ kết hợp nghệ thuật, như các màn hình cửa sổ với biển hiệu đèn neon từ dự án Bodega Run của Tschabalala Self, mô tả các loại thực phẩm thường ngày. Tại cửa hàng tạp hóa Châu Phi Tropical Zone, nghệ sĩ Alvaro Barrington sẽ tạo ra một cấu trúc trưng bày hàng hóa và các bức tranh mới, trong khi nhà điêu khắc Nina Canell sẽ dàn dựng một tác phẩm video trong một boongke hạt nhân dưới các tòa nhà chung cư, những nơi được xây dựng sau Thế chiến II. Hessler giải thích: "Những boongke này có nhiều mục đích, từ không gian tập dượt cho các đoàn diễu hành đến nơi câu lạc bộ bóng bàn sử dụng."

Việc lắp đặt các tác phẩm tại những địa điểm đa dạng đòi hỏi phải đáp ứng các yêu cầu đặc biệt. Hessler cho biết: "Một số tác phẩm được tạo ra dành riêng cho từng địa điểm, trong khi những tác phẩm khác cần tạo ra môi trường lý tưởng để trưng bày." Đối với tác phẩm video sắp đặt của nghệ sĩ Thụy Điển Lap-See Lam, khám phá các dòng chảy văn hóa và áp lực kinh tế trong các nhà hàng Trung Quốc, điều này đòi hỏi phải xây dựng một căn phòng đặc biệt trong khu ẩm thực Klara, tạo ra không gian nhập vai cho các hình chiếu từ sàn đến trần nhà.

Kể từ khi đóng đơn đăng ký tham gia Parcours vào tháng 1, Hessler đã liên tục làm việc với các nghệ sĩ, phát triển các dự án và đàm phán về việc sử dụng địa điểm. Tuy nhiên, quá trình lắp đặt sẽ diễn ra trong 3 ngày căng thẳng với sự tham gia của các nhóm kỹ thuật viên từ các phòng trưng bày, xưởng nghệ thuật và Art Basel. Hessler cho biết kinh nghiệm giám tuyển các sự kiện quy mô lớn như Momenta (Canada, 2021) đã giúp cô chuẩn bị cho công việc này. Cô chia sẻ: "Parcours giống như một lễ hội thu nhỏ, với nhiều đội tham gia và năng lượng mạnh mẽ. Đây là một dự án hợp tác mà tôi rất yêu thích."

Các sự kiện miễn phí của Art Basel, như chương trình tọa đàm Conversations, luôn phải đáp ứng một lượng khán giả rộng rãi, từ chuyên gia đến người mới làm quen với nghệ thuật, điều mà Kimberly Bradley, giám tuyển chương trình, rất chú trọng. Bà giải thích: "Chúng tôi lập trình với mục đích này. Các chủ đề rất mới mẻ, vừa có thể tham gia vào các cuộc thảo luận học thuật, vừa cung cấp cái nhìn toàn cảnh hơn."

Conversations, đã bước sang năm thứ 20, là một chuỗi hội thảo không có chủ đề bao quát, bao gồm các cuộc thảo luận về thị trường nghệ thuật, công nghệ, bảo tàng, cùng các buổi Premiere Artist Talk với nghệ sĩ đương đại. Mỗi sự kiện đều là kết quả của quá trình lập kế hoạch kỹ lưỡng, với sự tham gia của Bradley, người cũng là biên tập viên cho Art Basel Stories. Bà chia sẻ: "Tôi luôn tìm kiếm những mạch truyện lớn hơn, những tương tác quan trọng trong thế giới nghệ thuật và lý do tại sao chúng lại có ý nghĩa." Bà cũng chú ý đến ai tỏa sáng trên sân khấu, ai phù hợp với chủ đề nào và những cá tính nào kết hợp tốt với nhau.

Nhân kỷ niệm 20 năm, giám tuyển Hans Ulrich Obrist sẽ chủ trì một cuộc thảo luận về thế giới lý tưởng, một chủ đề khó khăn trong bối cảnh hiện nay. Với sứ mệnh của Conversations là giải quyết các vấn đề đương đại, Bradley cảm thấy cần phải khám phá cách các điều kiện chính trị hiện tại ảnh hưởng đến sáng tạo nghệ thuật: "Chúng tôi đang hỏi các nghệ sĩ về cách tình hình chính trị tác động đến sản phẩm của họ. Họ cảm thấy có cần thiết phải giải quyết những vấn đề này không, và nếu có, mức độ cấp bách là như thế nào?"

Chương trình Conversations sẽ kết thúc với một cuộc thảo luận nhẹ nhàng về sự hài hước. Kimberly Bradley chia sẻ: "Nhiều nghệ sĩ đưa sự hài hước vào tác phẩm để giải quyết các chủ đề khó, nhưng chúng tác động đến người xem theo những cách khác nhau."

Mặc dù Conversations có phạm vi rộng, Bradley cũng phải tạo ra các kết nối giữa các chủ đề khác biệt. Bà cho biết: "Tôi yêu cầu mỗi người điều phối đặt cùng một câu hỏi: 'Chúng ta suy đoán về tương lai như thế nào?' Chúng ta sẽ lạc quan hay bi quan khi nói về tính bền vững, công nghệ, hay thị trường? Dự đoán của diễn giả là gì? Chúng ta muốn khám phá những giải pháp mà chúng ta có thể ủng hộ."

Việc tạo ra một khuôn khổ linh hoạt cho phép các cuộc trò chuyện tự do, bao gồm cả các cuộc thảo luận qua Zoom trước khi hội thảo diễn ra, là rất quan trọng. Bradley cười nói: "Các hội thảo có thể trở nên kỳ quặc nếu không có sự chuẩn bị đó." Lần đầu tiên, các cuộc thảo luận trong năm nay sẽ có quy mô nhỏ hơn, với một điều phối viên và hai diễn giả, vì Bradley nhận thấy "rất khó để đạt được chiều sâu trong một hội thảo gồm năm người. Một hội thảo nhỏ sẽ mang lại nhiều giá trị hơn."

Bradley nhận xét rằng các chương trình như Conversations mang lại "giá trị biểu tượng" cho du khách tham gia hội chợ: "Mặc dù có thể bị lãng quên trong sự náo nhiệt của hội chợ, nhưng hàng thế kỷ kiến thức ẩn sau các tác phẩm nghệ thuật được bán ra là điều chúng ta cần suy ngẫm. Conversations thực sự tỏa sáng."

Đây cũng là cảm nhận chung đối với tất cả các khu vực đặc biệt của Art Basel, khẳng định rằng một trải nghiệm hội chợ nghệ thuật thực sự đáng nhớ đòi hỏi nhiều hơn là chỉ thương mại.

Biên dịch: Phương Anh

Nguồn: Art Basel