Kiệt tác của Lavinia Fontana được tái phát hiện sau 150 năm lưu trữ tại bảo tàng

( Một người phụ nữ đang xem Lavinia Fontana, bức chân dung một quý ông, con gái ông và một người hầu gái được trưng bày tại Bảo tàng de la Chartreuse ở Douai, miền bắc nước Pháp vào ngày 21 tháng 3 năm 2025.)

Một bảo tàng nhỏ ở miền Bắc nước Pháp vừa công bố phát hiện bất ngờ về một kiệt tác mới của Lavinia Fontana – một trong những nữ họa sĩ nổi bật nhất của thời kỳ Phục hưng Ý. Tác phẩm từng bị lãng quên trong kho lưu trữ hơn 150 năm, trước đó bị gán nhầm cho một họa sĩ nam người Flemish. Tuy nhiên, một chuyên gia hiện nay xác nhận đây là bức chân dung nhóm duy nhất của Fontana tại Pháp, một phát hiện có giá trị đặc biệt trong lịch sử hội họa châu Âu.

Tác phẩm có tên Chân dung cảu một quý ông, con gái ông và một người hầu có niên đại vào khoảng quý cuối của thế kỷ 16, thuộc bộ sưu tập của Bảo tàng Musée Chartreuse de Douai ở miền Bắc nước Pháp. Bức tranh mô tả một người cha và con gái ông trong trang phục cổ cao màu trắng trang nghiêm, với ánh nhìn hướng trực diện về phía người xem. Ở hậu cảnh, một người phụ nữ hầu – được thể hiện bằng nét vẽ tinh tế và trang phục giản dị – đang vén màn và mang theo một giỏ trái cây. Tác phẩm được tặng cho bảo tàng vào năm 1857 bởi bác sĩ Énée-Aimé Escallier.

Tác phẩm thu hút sự chú ý của chuyên gia nghệ thuật Ý thế kỷ 16 – Philippe Costamagna, hiện là giám tuyển của hệ thống Bảo tàng Fragonard – trong chuyến thăm bảo tàng Chartreuse vào năm ngoái. Ông nằm trong nhóm chuyên gia được mời tới để nghiên cứu và phục chế bộ sưu tập tranh Ý của bảo tàng. Với chuyên môn sâu về phong trào Mannerism, Costamagna nhận thấy những yếu tố bất thường trong bức tranh vốn được cho là của Pieter Jansz. Pourbus – một họa sĩ Phục hưng Bắc Âu, hoạt động sớm hơn Fontana.

“Người ta nói với tôi rằng: ‘Đây là một bức tranh phương Bắc’, nhưng tôi trả lời: ‘Không, đây là một bức tranh Ý, đậm tinh thần Bologna từ đầu đến cuối. Tất cả đều cho thấy điều đó: cô bé với bó hoa nhỏ, nét cọ trên cổ áo và ống tay áo,’” Costamagna chia sẻ với AFP.

( Lavinia Fontana, Chân dung một quý ông, con gái và một cô hầu gái của ông )

Chính ông là người đã nghiên cứu các chi tiết bút pháp và tái xác lập tác quyền của bức tranh cho Lavinia Fontana. Mặc dù tác phẩm chưa được phục chế hoàn chỉnh, nó hiện đang được trưng bày trở lại trong tuần này, nhân dịp khai mạc triển lãm mới của bảo tàng mang tên “Nicolas-Guy Brenet – Họa sĩ của nhà vua tại Douai thế kỷ 18”, diễn ra đến ngày 23 tháng 6.

“Bức tranh đang trong tình trạng bảo quản rất tốt; chưa từng bị phục chế sai lệch trong quá khứ, do đó không bị biến dạng,” Costamagna nhận định. “Việc phục chế sắp tới sẽ giúp tôn vinh giá trị thị giác của tác phẩm.”

Lavinia Fontana được công nhận là một trong những nữ họa sĩ chuyên nghiệp đầu tiên ở châu Âu và hiện đang được đánh giá là người tiên phong trong lĩnh vực hội họa. Việc bổ sung một tác phẩm của bà vào bộ sưu tập của bảo tàng Chartreuse có thể tạo ra bước ngoặt quan trọng, trong bối cảnh các bảo tàng trên toàn cầu đều nỗ lực tìm kiếm tác phẩm của Fontana. Trong số đó có Bảo tàng Nghệ thuật Phương Tây Quốc gia tại Tokyo – đơn vị mới đây đã mua đơn vị mới đây đã mua Chân dung Antonietta Gonzales (khoảng năm 1595), và Bảo tàng Mỹ thuật San Francisco – nơi đã mua Chân dung Bianca degli Utili Maselli và các con bà (khoảng năm 1604) vào năm ngoái.

Năm 2023, Fontana có một triển lãm cá nhân lớn tại Phòng trưng bày Quốc gia Ireland với hơn 60 tranh và bản vẽ, đánh dấu sự kiện phục chế một trong những tác phẩm lớn nhất của bà: Cuộc viếng thăm của Nữ hoàng Sheba đến vua Solomon (1599). Tác phẩm này từng bị ám khói trong suốt 150 năm sau khi được giải cứu khỏi đám cháy tại Palais Royale ở Paris – vụ việc xảy ra khi các nhà cách mạng đốt phá vào năm 1871.

( Lavinia Fontana, Chân dung Bianca degli Utili Maselli và các con của bà (khoảng năm 1604).

Phát hiện của Bảo tàng Chartreuse không phải là lần đầu một tác phẩm của Fontana được tái phát hiện tại một địa điểm không ngờ tới. Một bức chân dung mini vẽ một nữ quý tộc Ý, từng bị gán nhầm là của họa sĩ Bronzino, đã xuất hiện bất ngờ tại một buổi đấu giá ở Texas vào tháng Giêng. Tác phẩm này hiện đang được trưng bày tại Strawberry House ở London đến hết ngày 23 tháng 4.

Fontana sinh năm 1552 tại Bologna, là con gái của họa sĩ theo phong cách Mannerism – Prospero Fontana – người đã truyền dạy bà kỹ thuật vẽ. Ngoài thể loại chân dung, bà còn sáng tác các tác phẩm lớn về thần thoại, các bức tranh bàn thờ và tranh tín ngưỡng dành cho mục đích cầu nguyện cá nhân. Năm 1577, Fontana kết hôn với họa sĩ Gian Paolo Zappi, người đã từ bỏ sự nghiệp riêng để hỗ trợ và làm người đại diện cho vợ. Họ có 11 người con. Trong số các khách hàng nổi bật của bà có Giáo hoàng Gregory XIII và Giáo hoàng Clement VIII, những người đã trả thù lao cao để sở hữu tác phẩm của bà.

Năm 1603, Fontana chuyển đến sống tại Rome, nơi bà trở thành người phụ nữ đầu tiên được kết nạp vào Học viện Saint Luke danh giá. Bà qua đời tại Rome năm 1614. Cuộc đời và sự nghiệp đáng kinh ngạc của bà gần đây đã trở thành nội dung của một cuốn sách thiếu nhi – dự án hợp tác của hơn 40 bảo tàng trên toàn cầu. Cuốn sách là một phần trong sáng kiến tôn vinh nữ nghệ sĩ, do Đại học Stanford bảo trợ, và sẽ chính thức ra mắt vào tuần tới tại Hội chợ Sách Thiếu nhi Bologna.

Hiện có khoảng 130 tác phẩm được xác nhận là của Fontana, tuy nhiên, với sự quan tâm ngày càng gia tăng, giới nghiên cứu dự đoán sẽ còn nhiều phát hiện mới trong tương lai – tương tự như phát hiện lần này, góp phần làm giàu thêm kho tàng hội họa châu Âu và truyền cảm hứng cho những thế hệ nghệ sĩ tương lai, bao gồm cả những người chịu ảnh hưởng từ các danh họa như Van Gogh.

Nguồn : Lavinia Fontana Masterpiece Rediscovered After 150 Years in Museum Storage

Biên dịch : Bảo Long