Japan, an Artistic Melting Pot: Một góc nhìn toàn cảnh về nghệ thuật Nhật Bản qua các thời kỳ

Từ ngày 9 tháng 4 đến ngày 9 tháng 6 năm 2025, Bảo tàng Quốc gia Kyoto tổ chức triển lãm nghệ thuật đặc biệt có tên Japan, an Artistic Melting Pot (Nhật Bản – Nơi giao thoa nghệ thuật), mang đến một cái nhìn toàn diện về tiến trình hình thành và phát triển của nghệ thuật Nhật Bản từ thời cổ đại đến thời kỳ hiện đại.

Nhật Bản – Một nền nghệ thuật của giao lưu và tiếp biến

Bảo vật quốc gia, Thần Gió và Thần Sấm, tác giả Tawaraya Sotatsu, chùa Kennin-ji, Kyoto.

Trong suốt hơn một thiên niên kỷ, Nhật Bản đã phát triển một nền nghệ thuật phong phú, độc đáo nhờ vào sự tiếp biến không ngừng các yếu tố từ Trung Quốc, Triều Tiên và các khu vực châu Á lục địa. Những ảnh hưởng này đã được người Nhật bản địa hóa theo thời gian, trở thành bản sắc văn hóa riêng biệt.

Từ thời cổ đại, văn hóa Nhật Bản đã chịu ảnh hưởng sâu sắc từ các nền văn minh xung quanh, đặc biệt là trong các lĩnh vực tôn giáo, nghệ thuật và thủ công. Các truyền thống này sau đó được chuyển hóa, phát triển và củng cố thành phong cách nghệ thuật đặc trưng Nhật Bản, mà ngày nay được cả thế giới công nhận.

Trưng bày hơn 230 hiện vật đặc sắc từ 22 tổ chức bảo tàng trên khắp Nhật Bản

“Trời quang, gió lành”, còn gọi là “Phú Sĩ đỏ”, thuộc bộ tranh Ba mươi sáu cảnh núi Phú Sĩ, tác giả Katsushika Hokusai, Bảo tàng Hagi Uragami, Yamaguchi, [trưng bày: 19 tháng 4 – 18 tháng 5, 2025].

Sự kiện nghệ thuật quy tụ khoảng 230 hiện vật nghệ thuật tiêu biểu, đến từ 22 tổ chức bảo tàng lớn trên toàn quốc. Các hiện vật bao gồm tranh cuộn, tượng Phật, đồ gốm, thư pháp, vật phẩm tôn giáo, đồ trang sức, tác phẩm thủ công và nghệ thuật hiện đại.

Tượng mộ, được cho là khai quật tại Beimangshan, Lạc Dương, Bảo tàng Quốc gia Kyoto.

Bảo vật quốc gia, Hộp sách khảm hoa Phật giáo và chim Kalavinka, chùa Ninna-ji, Kyoto.

Đặc biệt, nhiều hiện vật trong số này được công nhận là Báu vật Quốc gia hoặc Tài sản Văn hóa Quan trọng của Nhật Bản, thể hiện giá trị lịch sử và nghệ thuật vượt thời gian. Một số tác phẩm được giới thiệu lần đầu tiên tại Kyoto, giúp công chúng có cơ hội tiếp cận gần hơn với những di sản quý giá thường được lưu giữ tại các đền thờ, chùa chiền hay viện bảo tàng vùng sâu vùng xa.

Năm phần trưng bày phản ánh các dòng chảy lịch sử – văn hóa

Triển lãm nghệ thuật được chia thành năm phần, sắp xếp theo trình tự thời gian và khu vực ảnh hưởng:

1. Giao lưu châu Á và sự hình thành nghệ thuật Nhật Bản (thế kỷ 5–8): Tập trung vào thời kỳ Nhật Bản du nhập văn hóa từ Triều Tiên và Trung Hoa, đặc biệt là Phật giáo và nghệ thuật Phật giáo từ lục địa Á – Âu.

2. Tái cấu trúc và phát triển phong cách bản địa (thế kỷ 9–12): Là thời kỳ định hình bản sắc riêng của Nhật Bản, với sự phát triển của nghệ thuật quý tộc Heian như tranh Yamato-e và thư pháp waka.

3. Mỹ học chiến quốc và sự hội nhập văn hóa mới (thế kỷ 13–16): Khi Nhật Bản bước vào thời đại của các võ sĩ đạo, nghệ thuật cũng mang tính thực dụng và khắc khổ hơn, đồng thời hấp thu ảnh hưởng từ Phật giáo Thiền và văn hóa Trung Hoa thời Tống.

4. Toàn cầu hóa thời kỳ Edo (thế kỷ 17–19): Dù đóng cửa với phương Tây, Nhật Bản vẫn có giao lưu giới hạn qua thương cảng Nagasaki, tạo ra dòng tranh ukiyo-e và các sản phẩm thủ công đa dạng, phục vụ cả trong nước và xuất khẩu.

5. Cận – hiện đại: Nhật Bản và thế giới (từ thế kỷ 19 đến nay): Giai đoạn hội nhập mạnh mẽ với phương Tây qua công cuộc Duy tân Minh Trị, dẫn tới các phong trào nghệ thuật kết hợp Đông – Tây, như tranh sơn dầu theo phong cách châu Âu hay các thể nghiệm hiện đại mang dấu ấn truyền thống Nhật Bản.

Một triển lãm được tổ chức nhân dịp kỷ niệm đặc biệt

Tài sản văn hóa quan trọng, Áo khoác trận (jinbaori) thêu chim và thú, từng thuộc sở hữu của Toyotomi Hideyoshi, Chùa Kodai-ji, Kyoto, [trưng bày: 19 tháng 4 – 11 tháng 5, 2025].

Triển lãm nghệ thuật Japan, an Artistic Melting Pot đánh dấu 130 năm thành lập Bảo tàng Quốc gia Kyoto và 50 năm kể từ khi thiết lập Cơ quan Văn hóa Nhật Bản (Japan Agency for Cultural Affairs). Đây cũng là một phần trong chuỗi hoạt động đánh dấu việc chuyển trụ sở cơ quan này từ Tokyo về Kyoto, như một biểu tượng tái khẳng định vai trò của cố đô Kyoto trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa truyền thống.

Nguồn: Special Exhibition Commemorating Expo 2025 Osaka, Kansai    Japan, an Artistic Melting Pot

Quỳnh Hoa